اسد عاشورا (آیین)

اسد عاشورا (آیین)

اسد عاشورا
اطلاعات آئین
زمان‌برگزاری	مرداد
مکان برگزاری	مناطقی از هند و پاکستان
گستره جغرافیایی	شبه‌قاره هند
منشأ تاریخی	۱۱۶۰ق
وجه نمادین	وقوع واقعه کربلا در تابستان
آیین‌های مهم
سینه‌زنی • افطاری • تشییع جنازه • تعزیه خوانی سایر آیین‌ها

اَسَدْ عاشورا یا مجالس اسد، مراسم عزاداری امام حسین در ماه مرداد در برخی مناطق شیعه‌نشین شبه‌قاره هند. باور به همزمانی عاشورای سال ۶۱ق با فصل تابستان، از جمله احتمالات چراییِ شکل‌گیری این مراسم ذکر شده است. اسد عاشورا غیر از مراسم عزاداری‌ای است که بر اساس سال‌شمار قمری در دهه محرم برگزار می‌شود.

نامگذاری اسد عاشورا

اسد عاشورا یا مجالس اسد، سلسله مراسم عزاداری‌ای است که شیعیان برخی مناطق کشمیر هند و بلتستان پاکستان به یاد شهادت امام حسین(ع) و یارانش برگزار می‌کنند. این مراسم در برج اسَد (مرداد) برگزار می‌گردد و به همین سبب در بلتستان با نام اسد عاشورا و در کشمیر با نام مجالس اسد شناخته می‌شود. طبق تقویم شمسی محلی بلتستان، این مراسم در ماه اسد مصادف اول مرداد شروع می‌شود که البته گاهی به سبب تقارن با اعیاد و... چند روز زودتر یا دیرتر برگزار می‌گردد. آخرین روز از این دهه، دسته‌جات عزاداری در نقاط مختلف به راه می‌افتند.

آیین‌های مشابهی نیز در برخی از شهرهای ایالت پنجاب پاکستان توسط برخی از شیعیان مرسوم است که معمولاً در خرداد و در یک یا دو روز برگزار می‌گردد.

احتمالات مختلف درباره شکل‌گیری مراسم

در مورد دلایل برگزاری اسد عاشورا نظرات مختلفی ارائه شده است:

• هنگام وقوع واقعه کربلا در سال ۶۱ق، هوای کربلا گرم بوده و حس گرما در عزاداری‌ها، برگزاری اسد عاشورا را تقویت کرد.
• درگذشته در این مناطق، مبلّغ بومی نبوده که در ایام محرم روضه‌خوانی کند؛ از این‌رو سخنرانان از کشمیر به آنجا می‌رفتند. مبلغان کشمیری در فصل زمستان به‌علت بارش برف و مسدود شدن مسیرها نمی‌توانستند به این مناطق بروند و با بازشدن راه‌ها در تابستان، مبلغان از کشمیر به آنجا می‌رفتند و مجالس برگزار می‌کردند. کم‌کم این رسم رونق گرفت و از این طریق، برگزاری مراسم اسد عاشورا شروع شد.
• کمیاب شدن غلات در زمستان: در زمستان معمولاً محصولات کشاورزی در این مناطق به پایان می‌رسید و زمانی که ماه محرم با زمستان یا اول بهار مصادف می‌شد به‌علت کمبودی غلات، مردم نمی‌توانستند برای این مجالس نذورات تهیه کنند و به‌همین دلیل، مراسم را به تابستان که زمان برداشت محصول بود، موکول می‌کردند.
• مردم منطقه به بیماری مسری مبتلا شدند. آنها برای برطرف شدن بیماری نذر کردند که مراسم عزاداری برگزار کنند و پس از برطرف شدن بیماری این رسم ادامه یافت.

سابقه تاریخی مراسم

طبق کتاب تاریخ شیعیان کشمیر در سال ۱۱۶۰ق ملا محمدمهدی از کشمیر به بلتستان رفت و در منطقه کَهرمَنگ مجالس اسد را آغاز کرد. همچنین طبق گزارشی که در سال ۱۳۹۷ش منتشر شده، این مراسم نزدیک به دو قرن‌ و نیم پیش در کشمیر و مناطق اطراف آن برگزار می‌شده است. گفته می‌شود مراسم اسد عاشورا بیش از دویست سال پیش در منطقه هنزا پاکستان نیز برگزار می‌شد.

اسد عاشورا در منطقه شیعه‌نشین بلتستان برگزار می‌گردد. گفته می‌شود که طبق بعضی منابع تاریخی، این مراسم در گذشته در کشمیر و هُنزه نیز برگزار می‌شده است. به گفته نویسنده کتاب تاریخ شیعیان کشمیر، در سَرینِگَر، چُوندپوره و گُوند ماگام از مناطق کشمیر مجالس اسد برگزار می‌شده است.