فهرست کشتارهای اسرائیل

از ویکی شیعه

فهرست کشتارهای اسرائیل به کشتارهای متعدد اسرائیل در فلسطین و مناطق پیرامون آن در طول اشغال فلسطین اشاره دارد. خبرگزاری مهر ۶۲ مورد و خبرگزاری مشرق ۱۲۵ مورد از جنایت‌ها و کشتارهای رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین و دیگر مناطق را به نقل از مرکز مطالعات الاسری نام برده‌اند.[۱] براساس گزارش مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، از سال ۱۹۴۸م تا ۲۰۲۴م/ سال ۱۴۰۲ش، بیش از ۱۰۰ هزار فلسطینی از سوی صهیونیست‌ها کشته شده‌اند.[۲] روزنامه انگلیسی زبان اینْدیپِنْدِنْت ایرلندی، در گزارشی با عنوان «مرگ‌بارترین قاتلان جهان»، سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) را «ماشین کشتار بی‌رحم اسرائیل» خوانده است.[۳]

گفته شده در ادبیات سیاسی فارسی، رژیم صهیونیستی به رژیم کودک‌کش معروف شده است.[۴] طبق آمارهای رسمی نهادهای بین‌المللی، از سال ۲۰۰۸م به این سو،‌ دست‌کم ۳۳ هزار کودک فلسطینی در حملات این رژیم به فلسطین کشته شده‌اند.[۵]

جنایات اسرائیل علیه مردم فلسطین و کشتار غیرنظامیان و کودکان به دست رژیم صهیونیستی، نسل‌کشی شمرده شده است.[۶] از جمله این نسل‌کشی‌ها، براساس گزارش خبرگزاری الجزیره، حملات اسرائیل به نوار غزه در اکتبر ۲۰۲۳م است که تمام مؤلفه‌های یک نسل‌کشی را دارد. در این حملات، اسرائیل به کل غزه حمله کرد؛ مناطق غیرنظامی مانند بیمارستان‌ها و مدارس و ساختمان‌های مسکونی را بمباران کرد و کودکان و زنان و غیرنظامیان فراوانی را کشت.[۷]

برخی از کشتارهای رژیم صهیونیستی اسرائیل از پیش از ۱۹۴۸م/۱۳۲۷ش (زمان اعلام موجودیت رسمی) تا ۲۰۲۳م/۱۴۰۲ش از این قرار است:

فهرست کشتارهای اسرائیل تا ۱۹۴۸م
ردیف عنوان زمان مکان جزئیات
۱ کشتار بازار حیفا ۶ مارس ۱۹۳۸م شهر حیفا یک بمب در بازار حیفا منفجر شد که ۱۸ تن کشته و ۳۸ تن زخمی شدند.
۲ کشتار بازار حیفا ۶ ژوئن ۱۹۳۸م شهر حیفا دو خودروی بمب‌گذاری شده صهیونیستی در بازار حیفا منجر شد و ۲۱ تن کشته و ۵۲ نفر زخمی شدند.
۳ کشتار بازار العربی ۲۶ آگوست ۱۹۳۸م شهر قدس انفجار یک خودروی بمب‌گذاری در بازار قدس که طی آن ۳۴ تن کشته و ۳۵ نفر زخمی شدند.
۴ کشتار بازار العربیه ۲۵ جولای ۱۹۳۸م شهر حیفا انفجار یک خودروی بمب‌گذاری در بازار که به کشته شدن ۳۵ تن و زخمی شدن ۷۰ نفر منجر شد.
۵ کشتار بازار حیفا شهر حیفا ۲۶ ژوئیه ۱۹۳۸م انفجار یک بمب دستی در بازار و کشته شدن ۴۷ تن.
۶ کشتار حیفا ۲۷ مارس ۱۹۳۹م شهر حیفا طی انفجاری در شهر حیفا ۲۷ نفر کشته و ۳۹ تن زخمی شدند.
۷ کشتار در بازار حیفا ۲۰ ژوئن ۱۹۴۰م شهر حیفا یک بمب در بازار حیفا منجر شد و ۷۸ تن کشته و ۲۴ نفر زخمی شدند.
۸ کشتار باب العمود ۲۹ دسامبر ۱۹۴۷م شهر قدس در انفجار یک بشکه مواد منفجره از سوی یگان آرگون، ۱۴ تن کشته شدند و روز بعد نیز ۱۱ تن توسط این یگان کشته شدند.
۹ کشتار شیخ بریک ۳۰ دسامبر ۱۹۴۷م روستای شیخ بریک حمله نیروهای صهیونیستی به این روستا که منجر به کشته شدن ۴۰ تن شد.
۱۰ کشتار بلد الشیخ ۳۱ دسامبر ۱۹۴۷م روستای بلد الشیخ در دشت حیفا حمله نیروهای بالماخ به این روستا که منجر به کشته شدن ۶۰ تن و تخریب ده‌ها خانه و تخلیه روستا شد.
۱۱ کشتار السرایا العربیه ۸ ژانویه ۱۹۴۸م شهر یافا یگان‌های صهیونیست یک خودروی بمب‌گذاری شده را در ساختمان السرایا العربیه منفجر کردند و ۷۰ تن کشته و ده‌ها نفر را زخمی کردند.
۱۲ کشتار عماره غربی ۱۶ ژانویه ۱۹۴۸م شهر حیفا انفجار یک بمب ساعتی در خیابان صلاح‌الدین حیفا که طی آن، ۳۱ تن کشته و ۶۰ نفر زخمی شدند.
۱۳ کشتار شارع عباس ۲۸ ژانویه ۱۹۴۸م شهر حیفا حمله نیروهای صهیونیستی به خیابان عباس و انفجار یک بشکه مواد منفجره که طی آن، ۲۰ تن کشته و ۵۰ نفر زخمی شدند.
۱۴ کشتار روستای سعسع ۱۴ فوریه ۱۹۴۸م روستای سعسع در نزدیکی حیفا یگان بالماخ به این روستا حمله کرد و ۶۰ تن را کشته و ده‌ها خانه را تخریب کردند.
۱۵ کشتار روستای الحسینیه ۱۹۴۸م روستای الحسینیه در جنوب سهل الحوله در حمله نخست یگان بالماخ به این روستا، ۱۵ نفر کشته و در حمله دوم در روزهای ۱۶ و ۱۷ مارس نیز بیش از ۳۰ تن کشته شدند.
۱۶ کشتار قطار حیفا به یافا ۳۱ مارس ۱۹۴۸م قطار حیفا به یافا گروهی از هاگانا به قطار حمله کردند و ۴۰ نفر را کشتند.
۱۷ کشتار قطار حیفا ۳۱ مارس ۱۹۴۸م قطار قاهره به حیفا بمب‌گذاری قطار قاهره به حیفا که منجر به کشته شدن ۴۰ تن و زخمی شدن ۶۰ تن دیگر شد.
۱۸ کشتار دیر یاسین ۹ آوریل ۱۹۴۸م روستای دیر یاسین (در غرب شهر قدس) یگان‌های آرگون و شتیرن به این روستا حمله کردند و اهالی روستا را قتل‌عام و روستا را تخریب و اشغال کردند. در این حمله ۲۵۰ تا ۳۶۰ نفر کشته شدند.
۱۹ کشتار روستای قالونیا ۱۲ آوریل ۱۹۴۸م روستای قالونیا در مسیر قدس به یافا یگان بالماخ طی دو حمله دو روزه به این روستا،‌ روستا را تخریب و تعداد زیادی را کشتند.
۲۰ کشتار شهر حیفا ۲۲ آوریل ۱۹۴۸م شهر حیفا صهیونیست‌ها با حمله به منازل مردم در نیمه شب، ۱۵۰ تن را کشته و ۴۰ نفر را زخمی کردند.
۲۱ کشتار روستای عین الزیتون ۴ می ۱۹۴۸م روستای عین الزیتون صهیونیست‌ها با ۱۲ توپخانه روستا را تخریب کردند و ۷۰ نفر از اهالی را کشتند.
‌۲۲ کشتار شهر صفد ۱۳ می ۱۹۴۸م شهر صفد با حمله گروه هاگانا به این شهر ۷۰ نفر از اهالی کشته شدند.
۲۳ کشتار بیت دراس ۲۱ می ۱۹۴۸م روستای بیت دراس در شمال شرق غزه طی حمله گروه‌های صهیونیستی به این روستا، ۲۶۰ فلسطینی کشته شدند.
۲۴ کشتار طنطوره ۲۲ و ۲۳ می ۱۹۴۸م روستای طنطوره حمله به روستای طنطوره که منجر به کشته شدن ۲۵۰ نفر شد.
۲۵ کشتار شهر اللُّد ۱۱ ژوئیه ۱۹۴۸م شهر لُد کماندوهای اسرائیل به فرماندهی موشه دایان به این شهر حمله کردند و مردم این شهر را قتل‌عام کردند. این قتل‌عام ۴۲۶ نفر کشته داشت.
۲۶ کشتار دوایمه ۲۹ اکتبر ۱۹۴۸م روستای دوایمه غرب بلندی‌های الخلیل ارتش اسرائیل با حمله به این روستا ۲۰۰ نفر را کشت.[۸]
فهرست کشتارهای اسرائیل پس از ۱۹۴۸م
ردیف عنوان زمان مکان جزئیات
۱ کشتار قَلقیلیه ۱۰ اکتبر ۱۹۵۳م شهر قلقیلیه در کرانه باختری در حمله نیروهای اسرائیل ۷۰ نفر از اهالی این شهر کشته شدند.
۲ کشتار قبیه ۱۴ و ۱۵ اکتبر ۱۹۵۳م روستای قبیه در طی حمله نظامیان اسرائیلی تحت فرماندهی آریل شارون به این روستا، ۶۹ نفر کشته و ده‌ها خانه تخریب شد.
۳ کشتار غزه 28 فوریه ۱۹۵۵م نوار غزه در حمله نظامیان اسرائیل به نوار غزه، ۳۹ تن کشته و ۳۳ نفر زخمی شدند.
۴ کشتار کَفَرْقاسم ۲۹ اکتبر ۱۹۵۶م روستای کفرقاسم در تیراندازی نیروهای اسرائیلی به مردم روستا، ۴۹ نفر کشته شدند.
۵ کشتار خان یونس ۳ نوامبر ۱۹۵۶م شهر و اردوگاه خان یونس در تیراندازی نیروهای اسرائیل ۲۷۵ نفر کشته شدند.
۶ کشتار کارگاه ابوزعبل ۱۲ فوریه ۱۹۷۰م در جنگنده‌های اسرائیلی به کارگاه، ۷۰ کارگر کشته و ۶۹ نفر زخمی شدند.
۷ کتشار صیدا ۱۶ ژوئیه ۱۹۸۲م شهر صیدا در جنوب لبنان در حمله صهیونیست‌ها به این شهر ۸۰ تن کشته شدند.
۸ کشتار صبرا و شتیلا ۱۶ تا ۱۸ سپتامبر ۱۹۸۲م اردوگاه‌های صبرا و شتیلا در لبنان نظامیان اسرائیلی در جنگ ۱۹۸۲م با لبنان، با کمک نیروهای فالانژ لبنانی به این اردوگاه‌ها حمله کرد. کشته‌های این حمله را بیش از ۲۰۰۰ نفر گفته‌اند؛ اما برخی منابع تا ۵ هزار نفر نیز تخمین زده‌اند.
۹ انتفاضه اول فلسطین دسامبر ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۱م در این انتفاضه بیش از ۱۳۰۰ فلسطینی کشته شدند.
۱۰ کشتار حرم ابراهیمی ۲۵ فوریه ۱۹۹۴م مسجد الاقصی (بیت‌المقدس) باروخ گولداشتاین به همراه صیهونیست‌های شهرک‌نشین وارد مسجدالاقصی شدند و با تیراندازی به نمازگزاران ۶۰ نفر را کشتند.
۱۱ کشتار قانا ۱۸ آوریل ۱۹۹۶م روستای قانا در جنوب لبنان در خلال حملات اسرائیل به لبنان موسوم به عملیات خوشه‌های خشم، نیروهای اسرائیلی ۱۱۰ تن از مردم منطقه قانا را کشتند. به این کشتار، نسل‌کشی اول گفته شده است.
۱۲ کشتار حی الدرج ۲۲ ژوئیه ۲۰۰۲م منطقه مسکونی در نزدیکی ورزشگاه یرموک در غزه در حمله یک جنگنده اسرائیلی ۱۷۴ نفر کشته و ۱۴۰ نفر زخمی شدند.
۱۳ کشتار رفح ۱۸ تا ۲۰ می ۲۰۰۴م رفح در حمله صهیونیست‌ها با تانک و بالگرد ۵۶ فلسطینی کشته و ۱۵۰ نفر زخمی شدند.[۹]
۱۴ کشتار بیمارستان المعمدانی ۲۵ مهر ۱۴۰۲ش/۱۷ اکتبر ۲۰۲۳م بیمارستان المعمدانی در طی بمباران بیمارستان المعمدانی یا الاهلی العربی غزه از سوی جنگنده‌های اسرائیل بیش از ۵۰۰ غیرنظامی پناهنده در این بیمارستان کشته شدند.[۱۰]

ترورها

گفته شده صهیونیست‌های اسرائیلی در طول موجودیت خود، بیش از دو هزار و ۷۰۰ ترور انجام داده‌اند.[۱۱] ترورهای این رژیم محدود به فلسطین و رهبران و فعالان نظامی مقاومت نبود؛ بلکه آنها رهبران سیاسی و دانشمندان زیادی را در سراسر جهان ترور کرده‌اند.[۱۲] برخی از افراد ترور شده توسط اسرائیلی‌ها از این قرارند:

ردیف نام زمان و مکان ترور توضیحات
۱. سید عباس موسوی ۱۶ فوریه ۱۹۹۲م/۲۷ بهمن ۱۳۷۰ش/ نزدیک بیروت دومین دبیر حزب‌الله لبنان
۲. عماد مغنیه ۱۲ فوریه ۲۰۰۸م/ دمشق از فرماندهان برجسته حزب‌الله لبنان
۳. شیخ راغب حرب ۱۶ فوریه سال ۱۹۸۴م/۷ اسفند ۱۳۶۲ش روحانی شیعه لبنانی معروف به شیخ الشهدای مقاومت لبنان[۱۳]
۴. شیخ احمد یاسین ۲۲ مارس ۲۰۰۴م/نوار غزه از رهبران حماس
۵. سَمیر قِنْطار ۲۰ دسامبر ۲۰۱۵م از اعضای شیعه‌مذهب سازمان آزادی‌بخش فلسطین که حدود ۳۰ سال در زندان‌های اسرائیل بود.
۶. عبدالعزیز رنتیسی ۱۷ آوریل ۲۰۰۴م/نواز غره از رهبران حماس
۷. فتحی شقاقی ۲۶ اکتبر ۱۹۹۵م/جزیره مالت بنیانگذار جنبش جهاد اسلامی فلسطین
۸. بهاء ابوالعطا ۱۲ نوامبر ۲۰۱۹م /نوار غزه از فرماندهان ارشد جنبش جهاد اسلامی فلسطین
۹. محمود المبحوح ۱۹ ژانویه ۲۰۱۰م/دوبی از فرماندهان ارشد حماس
۱۰. خلیل الوزیر (ابوجهاد) ۱۶ آوریل ۱۹۸۸م در شهر تونس از بنیانگذاران جنبش فتح در فلسطین و معاون یاسر عرفات
۱۱. نزار عبدالقادر ریان ۱ ژانویه ۲۰۰۹ک/نوار غزه از رهبران بلندپایه حماس
۱۲. مسعود عیاض ۳ فوریه ۲۰۰۱م/نواز غزه از رهبران حزب‌الله لبنان
۱۳. صلاح مصطفی محمد شحاده ۲۲ ژانویه ۲۰۰۲م/ نوار غزه از رهبران گردان‌های القسام،‌ شاخه نظامی حماس
۱۴. جمال منصور ۳۱ ژوئیه ۲۰۰۱م/کرانه باختری از مقامات ارشد حماس
۱۵. زُهَیْر محسن ۲۶ ژانویه ۱۹۷۹م در جنوب فرانسه از رهبران نظامی سازمان آ‌زادی بخش فلسطین
۱۶. ابوعلی مصطفی ۲۷ اوت ۲۰۰۱م/رام الله دبیر کل جبهه آزادی بخش مردم فلسطین
۱۷. سعید صیام ۱۵ ژانویه ۲۰۰۹م/جبلیه از رهبران حماس
۱۸. محمد الزواری ۱۵ دسامبر ۲۰۱۶م/شهر صَفاقُس تونس عضو گردان‌های قسام و کارشناس صنایع هوایی اهل تونس
۱۹. یحیی عیاش ۶ ژانویه ۱۹۹۶م/نواز غزه مهندس تسلیحاتی جنبش حماس
۲۰. یحیی المشد ۱۳ ژوئن ۱۹۸۰م در پاریس دانشمند هسته‌ای مصر
۲۱. عواد ابونصیر ۱۱ ژانویه ۲۰۱۰م/دیرالبلاح از فرماندهان ارشد جهاد اسلامی
۲۲. عیسی عبدالهادی ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۰م/نوار غزه از فرماندهان ارشد عزالدین قسام
۲۳. عدلی حمدان ۲۴ ژانویه ۲۰۰۲م از مقامات ارشد حماس
۲۴. حسان هولو اللقیس ۴ دسامبر ۲۰۱۳م/جنوب لبنان رئیس بخش فناوری و تسلیحات و ارتباطات حزب ‌الله لبنان[۱۴]
۲۵. صالح العاروری ۲ ژانویه ۲۰۲۴م/بیروت از مقامات ارشد حماس[۱۵]
۲۶. محمدرضا زاهدی ۱ آوریل ۲۰۲۴م/۱۳ فروردین ۱۴۰۲ش/دمشق از فرماندهان ارشد نیروی قدس سپاه که در حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران به همراه شش تن دیگر کشته شد.[۱۶]

براساس اسناد و گزارش‌ها، سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) در ترور دانشمندان هسته‌ای ایران همچون مسعود علی‌محمدی، مجید شهریاری، مصطفی احمدی روشن، داریوش رضایی‌نژاد و محسن فخری‌زاده نیز دخالت داشته است.[۱۷] روزنامه انگلیسی زبان ایندیپندنت ایرلندی، در گزارشی نوشته سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) در ترور دانشمندان هسته‌ای ایران دست داشته است.[۱۸] به گزارش آژانس خبری ان بی سی (NBC)، مقامات آمریکایی نیز دست داشتن موساد در ترور دانشمندان هسته‌ای و آموزش و تأمین مالی و تسلیحاتی تروریست‌ها را تأیید کرده‌اند.[۱۹]

جنگ‌های اسرائیل علیه مسلمانان

خطای لوآ در پودمان:Hatnote_list در خط 44: attempt to call field 'formatPages' (a nil value). اسرائیل در طول اشغال فلسطین بارها با مسلمانان فلسطین و کشورهای همسایه همچون مصر، سوریه، لبنان و اردن جنگ و درگیری داشته که به کشته و آواره شدن تعداد بسیاری منجر شده است. از جمله براساس آمارها، در طی جنگ ۱۹۴۸م (جنگ نکبت)، ۱۵ هزار نفر،[۲۰] در جنگ شش روزه ۱۹۶۷م، بیش از ۱۷ هزار نفر[۲۱] و در چهارمین جنگ اسرائیل با اعراب در ۱۹۷۳م نیز ۸ هزار نفر[۲۲] کشته شدند. همچنین در عملیات سلامت جلیل در ۱۹۸۲م علیه لبنان نیز بیش از ۱۹ هزار[۲۳] و در عملیات شمشیر‌های آهنین که اسرائیل آن را در پی طوفان الاقصی در مهر ۱۴۰۲ش/اکتبر ۲۰۲۳م آغاز کرد،‌ بیش از ۱۸ هزار نفر[۲۴] کشته شدند.

پانویس

  1. نگاه کنید به: «تجاوز به زنان پیش چشم همسران در ملاعام/ قتل عام شهروندان یک روستا و مثله کردن جنازه‌ها/کشتار کودکان با باتوم»، خبرگزاری مشرق؛ «دهه‌ها جنایت از بزرگ‌ترین جانی جهان»، خبرگزاری فارس.
  2. «۷۵ سال از فاجعه نکبت (اشغال فلسطین) گذشت»، مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین.
  3. «The world's deadliest assassins», Irish independent.
  4. «آیا خدای واقعی رژیم کودک‌کُش را می‌شناسید؟+فیلم و عکس»، خبرگزاری فارس.
  5. «آیا خدای واقعی رژیم کودک‌کُش را می‌شناسید؟+فیلم و عکس»، خبرگزاری فارس.
  6. برای نمونه نگاه کنید به: «نمایندگان پارلمان اروپا حملات اسرائیل علیه غزه را نسل‌کشی دانستند»، خبرگزاری آناتولی؛ Ayyash, «A genocide is under way in Palestine», Al Jazeera Media Network.
  7. Adel and Gallagher, «Genocide in Gaza: A call to urgent global action», Al Jazeera Media Network.
  8. برای نمونه نگاه کنید به: «قتل‌عام‌های اشغالگران تا سال ۱۹۴۸م»، راسخون؛ «پرونده سنگین جنایت‌های ارتش اسرائیل»، خبرگزاری مهر؛ «تجاوز به زنان پیش چشم همسران در ملاعام/ قتل عام شهروندان یک روستا و مثله کردن جنازه‌ها/کشتار کودکان با باتوم»، خبرگزاری مشرق؛ «سیاهه جنایت‌های صهیونیست‌ها-۱|از بالفور تا ترامپ»، خبرگزاری تسنیم.
  9. برای نمونه نگاه کنید به: «پرونده سنگین جنایت‌های ارتش اسرائیل»، خبرگزاری مهر؛ «تجاوز به زنان پیش چشم همسران در ملاعام/ قتل عام شهروندان یک روستا و مثله کردن جنازه‌ها/کشتار کودکان با باتوم»، خبرگزاری مشرق؛ «دهه‌ها جنایت از بزرگ‌ترین جانی جهان»، خبرگزاری فارس؛ «کارنامه سیاه صیهونیست‌ها علیه مردم فلسطین: ۷۵ سال جنایت»، روزنامه کیهان؛ «سیاهه جنایت‌های صهیونیست‌ها-۲|کشتار صبرا و شتیلا و فاجعه قانا»، خبرگزاری تسنیم.
  10. .What we know so far about the deadly strike on a Gaza hospital", AlJAZEERA"
  11. «نگاهی بر جنایات رژیم صهیونیستی در ۸۶ سال گذشته»، خبرگزاری فارس؛ «مهمترین ترورهای انجام شده توسط اسرائیل در سراسر جهان»، پایگاه خبری جماران؛ «بیش از ۲۷۰۰ ترور هدفمند میراث شوم اسرائیل»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  12. «نگاهی بر جنایات رژیم صهیونیستی در ۸۶ سال گذشته»، خبرگزاری فارس.
  13. ««من شیخ راغب حرب هستم»»، خبرگزاری فارس.
  14. برای نمونه نگاه کنید به:‌ «بیش از ۲۷۰۰ ترور هدفمند میراث شوم اسرائیل»، خبرگزاری جمهوری اسلامی؛ «نگاهی بر جنایات رژیم صهیونیستی در ۸۶ سال گذشته»، خبرگزاری فارس؛ «مهمترین ترورهای انجام شده توسط اسرائیل در سراسر جهان»، پایگاه خبری جماران.
  15. «شیخ صالح العاروری به شهادت رسید»، سایت مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین.
  16. «خبرگزاری فرانسه: سردار سپاه که در حمله به کنسولگری ایران کشته شد از مشاوران عالی حزب الله بود»،‌ یورونیوز.
  17. برای نمونه نگاه کنید به: «نقش آمریکا در عملیات تروریستی در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  18. «The world's deadliest assassins», Irish independent.
  19. «Israel teams with terror group to kill Iran's nuclear scientists, U.S. officials tell NBC News», NBC news.
  20. «تظاهرات مردم فلسطین به مناسبت روز نکبت»، خبرگزاری آناتولی.
  21. کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۲۲۲.
  22. تارخ، «جنگ سال ۱۹۷۳م یوم کیپور»، سایت جنگاوران.
  23. از عملیات سلامت الجلیل و شکل‌گیری حزب‌الله تا خوشه‌های خشم»، خبرگزاری تسنیم.
  24. «إسرائيل دمرت أكثر من 305 آلاف منزل في غزة»، خبرگزاری الجزیره.

منابع