آیه ۱۳۹ سوره آل‌عمران به مؤمنان وعده پیروزی و غلبه بر کافران می‌دهد و آن‌ها را بر ثابت قدم ماندن در مقابل كافران ترغیب می‌کند.[۱]
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | آل‌عمران |
| شماره آیه | ۱۳۹ |
| جزء | ۴ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | وعده پیروزی به مومنان |
| آیات مرتبط | آیه ۳۵ سوره محمد |
﴿وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ١٣٩﴾ [آل عمران:139]
﴿و اگر مؤمنید سستی مکنید و غمگین مشوید که شما برترید ١٣٩﴾
در ابتدای آيه ۱۳۹ آل‌عمران به مسلمانان هشدار می‌دهد كه مبادا از شکست در یک جنگ، سستى به خود راه داده و غمگين گردند.[۲] شیخ طبرسی مفسر شیعه در تفسیر مجمع البیان نقل کرده است که شأن نزول آیه تسلیت و امید به مسلمانان پس از جنگ احد است که کشته‌ها و مجروحانی دادند.[۳] طبرسی نقل دیگری را نیز می‌آورد که یک روز پس از جنگ احد، پیامبر(ص) با افرادی که در جنگ احد شرکت کرده بودند، حتی مجروحان، برای مقابله با سپاه مکه عازم غزوه حمراءالاسد شد تا از حمله آنان به مدینه جلوگیری کند. خداوند این آیه را در آنجا نازل فرمود.[۴] گفته شده این آیه تلاش دارد مؤمنان را بر جنگ با مشرکان تشویق نماید.[۵]
علامه طباطبایی مقصود از تعبیر «تَهِنُوا» در آیه را ضعف برای اعزام و مبارزه با دشمنان و سستی در اهمیت‌دادن بر اقامه دین می‌داند.[۶] درباره مقصود از «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ» نیز گفته شده که مؤمنان در نهایت پیروز می‌شوند.[۷] محمدجواد مغنیه در تفسیر «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ» به حدیث اعتلا از پیامبر اسلام استناد می‌کند که اسلام برتر است و چیزی بر آن غلبه و برتری ندارد.[۸] ایمان در «َإِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ» را نیز بر اعتماد به خداوند و وعده او تطبیق کرده‌اند.[۹]
آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در موارد متعددی به این آیه استناد کرده[۱۰] و معتقد است اگر مؤمن باشیم، دشمن در میدانِ واقعى کارى نمی‌تواند انجام دهد.[۱۱] سید محمدتقی مدرسی ذیل این آیه به يكى از سنت‌های خداوند اشاره کرده كه برترى و پيروزى به‌صورت اتفاقی و يا بدون فداكارى حاصل نمیشود، بلكه بايد آمادگى زخم خوردن و دانستن اين مطلب در ميان مؤمنان باشد كه دشمنان نيز به نوبه خود آمادگى دارند.[۱۲]
آیه ۳۵ سوره محمد مضمون مشابهی با آیه ۱۳۹ آل‌عمران دارد. در آیه ۳۵ محمد آمده است: «پس سستى نورزيد و [كافران را] به آشتى مخوانيد [كه] شما برتريد و خدا با شماست و از [ارزش] كارهايتان هرگز نخواهد كاست».
پانویس
- ↑ طیب، أطيب البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۳۶۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۰۸.
- ↑ طبرسی، مجمع البيان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۴۳.
- ↑ طبرسی، مجمع البيان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۴۳.
- ↑ ثعلبی نیشابوری، الكشف و البيان عن تفسير القرآن، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۷۲.
- ↑ طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۶-۲۷.
- ↑ فخر رازی، مفاتيح الغيب، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۳۷۱.
- ↑ مغنیه، تفسير الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۶۳.
- ↑ طبرسی، مجمع البيان فى تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۴۳.
- ↑ «سوره آل‌عمران، آیه شماره ۱۳۹»، سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای
- ↑ «بیانات در دیدار مسئولان نظام»، سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ مدرسی، من هدى القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۶۶۶.
منابع
- «بیانات در دیدار مسئولان نظام»، سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۴۰۳ش.
- ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- سوره آل‌عمران، آیه شماره ۱۳۹»، سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۴۰۳ش.
- طالقانی، سیدمحمود، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، ۱۳۶۲ش.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دارمحبی الحسین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.