پرش به محتوا

اعتکاف: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
Rezai.mosavi (بحث | مشارکت‌ها)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
Rezai.mosavi (بحث | مشارکت‌ها)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۷: خط ۷۷:
شیخ لطف‌الله میسی (م [[سال ۱۰۳۵ هجری قمری|۱۰۳۵ق]]) دربارهٔ اعتکاف در [[قزوین]] و اصفهان در دورهٔ صفویه می‌نویسد: «در [[قزوین]] و [[اصفهان]] بر اجرای اعتکاف اهتمام ورزیده و هدف ارجاع مردم به نور حقایق و دعا و توسل برای دوام حکومت علوی موسوی بوده است.»<ref>میراث اسلامی ایران, دفتر اول, رساله اعتکافیه, تحقیق احمد عابدی رضوانشهری ۳۱۷-۳۲۰, کتابخانه آیت اللّه مرعشی.</ref>
شیخ لطف‌الله میسی (م [[سال ۱۰۳۵ هجری قمری|۱۰۳۵ق]]) دربارهٔ اعتکاف در [[قزوین]] و اصفهان در دورهٔ صفویه می‌نویسد: «در [[قزوین]] و [[اصفهان]] بر اجرای اعتکاف اهتمام ورزیده و هدف ارجاع مردم به نور حقایق و دعا و توسل برای دوام حکومت علوی موسوی بوده است.»<ref>میراث اسلامی ایران, دفتر اول, رساله اعتکافیه, تحقیق احمد عابدی رضوانشهری ۳۱۷-۳۲۰, کتابخانه آیت اللّه مرعشی.</ref>


==تألیفات درباره اعتکاف==
==تک‌نگاری==
اعتکاف به عنوان یکی از مباحث مهم در فقه عبادات، گاه موضوع تألیفاتی مستقل نیز قرار گرفته است. در خلال آثار فقهی شخصیت‌هایی متقدم چون [[محمد بن ادریس شافعی]] و [[داوود اصفهانی]] تک‌نگاری‌هایی با عنوان «''کتاب الاعتکاف»'' به چشم می‌خورد،<ref>نک: ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۵۰ش،  ص۲۶۴-۲۷۱. </ref> چنان‌که از فقیهان کهن امامی نیز کسانی چون [[ابوالفضل صابونی]] و [[شیخ صدوق]] نوشته‌هایی با همین عنوان داشته‌اند.<ref>نک: نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۳۷۵-۳۸۹. </ref>
اعتکاف به عنوان یکی از مباحث مهم در بین عبادات، گاه موضوع تألیفاتی مستقل نیز قرار گرفته است. در خلال آثار فقهی شخصیت‌های متقدمی چون [[محمد بن ادریس شافعی]] و [[داوود اصفهانی]]، تألیفاتی با عنوان «''کتاب الاعتکاف»'' به چشم می‌خورد،<ref>نک: ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۵۰ش،  ص۲۶۴-۲۷۱.</ref> چنان‌که از فقیهان کهن شیعه نیز کسانی چون [[شیخ صدوق]] و [[ابوالفضل صابونی]] نوشته‌هایی با همین عنوان داشته‌اند.<ref>نک: نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۳۷۵-۳۸۹. </ref><br>
 
در قرنهای بعد، از جمله آثار فقهی امامیه در این زمینه، می‌توان به این موارد اشاره نمود:
در فقه میانه و متأخر امامیه نیز از تک‌نگاری‌های موجود، می‌توان به اینها اشاره کرد:
* الاعتکافیه، از [[معین الدین سالم بن بدران بصری]] که یادکردهایی از آن در منابع دیده می‌شود.<ref>نک: آقابزرگ، الذریعة، دارالأضواء، ج۲، ص۲۳۰. </ref>
* الاعتکافیه، از [[معین الدین سالم بن بدران بصری]] که یادکردهایی از آن در منابع دیده می‌شود.<ref>نک: آقابزرگ، الذریعة، دارالأضواء، ج۲، ص۲۳۰. </ref>
* الاعتکافیه یا ماءالحیاه و صافی الفرات، از [[شیخ لطف الله میسی اصفهانی]] (درگذشت ۱۰۳۳ق) که به کوشش [[رسول جعفریان]] در مجلد اول از مجموعه میراث اسلامی ایران در ۱۳۷۳ش در قم به چاپ رسیده است.
* الاعتکافیه یا ماءالحیاه و صافی الفرات، از [[شیخ لطف الله میسی اصفهانی]] (درگذشت [[سال ۱۰۳۳ هجری قمری|۱۰۳۳ق]]) که به کوشش [[رسول جعفریان]] در مجلد اول از مجموعه میراث اسلامی ایران در [[سال ۱۳۷۳ هجری شمسی|۱۳۷۳ش]] در قم به چاپ رسیده است.
* الکفاف فی مسائل الاعتکاف، اثر مولی [[محمدجعفر شریعتمدار استرابادی]] (درگذشت ۱۲۶۳ق) که نسخه‌ای از آن در [[کتابخانه آیت الله مرعشی]] نگهداری می‌شود.<ref>نک: آقابزرگ، الذریعة، دارالأضواء، ج۲، ص۲۲۹؛ مدرسی طباطبایی، مقدمه ای بر فقه شیعه، ۱۳۶۸ش، ص۳۳۸. </ref>
* الکفاف فی مسائل الاعتکاف، اثر مولی [[محمدجعفر شریعتمدار استرابادی]] (درگذشت [[سال ۱۲۶۳ هجری قمری|۱۲۶۳ق]]) که نسخه‌ای از آن در [[کتابخانه آیت الله مرعشی]] نگهداری می‌شود.<ref>نک: آقابزرگ، الذریعة، دارالأضواء، ج۲، ص۲۲۹؛ مدرسی طباطبایی، مقدمه ای بر فقه شیعه، ۱۳۶۸ش، ص۳۳۸.</ref>
* الاعتکافیه، از [[سیدمحمدعلی شهرستانی]] (درگذشت ۱۲۹۰ق)، که [[آقا بزرگ تهرانی]] از وجود نسخه‌هایی از آن در برخی مجموعه‌های شخصی گزارش داده است.<ref>آقابزرگ، الذریعة، دارالأضواء، ج۲، ص۲۲۹-۲۳۰. </ref>
* الاعتکافیه، از [[سیدمحمدعلی شهرستانی]] (درگذشت [[سال ۱۲۹۰ هجری قمری|۱۲۹۰ق]])، که [[آقا بزرگ تهرانی]] از وجود نسخه‌هایی از آن در برخی مجموعه‌های شخصی گزارش داده است.<ref>آقابزرگ، الذریعة، دارالأضواء، ج۲، ص۲۲۹-۲۳۰.</ref><br>
 
در سال‌های اخیر با گسترش سنت اعتکاف، ده‌ها عنوان کتاب درباره این موضوع به چاپ رسیده است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6433/7975/104557 «لیست کتاب‌ها»].</ref>
در سال‌های اخیر با گسترش سنت اعتکاف، ده‌ها عنوان کتاب درباره این موضوع به چاپ رسیده است.([http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6433/7975/104557 لیست کتاب‌ها])


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۱۰۵: خط ۱۰۳:
* بهجت، محمد تقی، استفتاءات، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
* بهجت، محمد تقی، استفتاءات، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
* [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/01/09/1366053/تاریخچه-اعتکاف-و-ایّام-البیض «تاریخچه اعتکاف»]، خبرگزرای تسنیم، تاریخ بازدید: ۱۵ بهمن ۱۴۰۱ش.
* [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/01/09/1366053/تاریخچه-اعتکاف-و-ایّام-البیض «تاریخچه اعتکاف»]، خبرگزرای تسنیم، تاریخ بازدید: ۱۵ بهمن ۱۴۰۱ش.
* جرجانی، علی، التعریفات، قاهره، ۱۳۵۷ق.
* جرجانی، علی بن محمد، التعریفات، قاهره، ۱۳۵۷ق.
* جزیری، عبدالرحمان، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت، ۱۴۰۶ق.
* جزیری، عبدالرحمان، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت، ۱۴۰۶ق.
* راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، به کوشش ندیم مرعشلی، قاهره، ۱۳۹۲ق.
* راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، به کوشش ندیم مرعشلی، قاهره، ۱۳۹۲ق.

نسخهٔ ‏۵ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۲۲:۳۵

اعتکاف
اعتکاف
مراسم اعتکاف
مراسم اعتکاف
اطلاعات آئین
زمان‌برگزاریزمان خاصی ندارد
مکان برگزاریمسجد جامع
منشأ تاریخیاز زمان رسول اکرم(ص)
آیین‌های مهم
سینه‌زنیافطاریتشییع جنازهتعزیه خوانی
سایر آیین‌ها


اعتکاف، اقامت در مسجد برای مدتی مشخص (دست‌کم سه روز) همراه با روزه است. ارکان این عبادت، ماندن در مسجد و روزه بوده و عبادت یا عمل خاص دیگری برای آن تعیین نشده است. قرآن کریم اعتکاف را در ردیف طواف خانه خدا و همتای رکوع و سجود قرار داده و در احادیث معصومان(ع) نیز، اعتکاف همسنگ حج و عمره و موجب آمرزش گناهان و دوری از آتش دوزخ قلمداد شده است.
اعتکاف زمان مخصوصی ندارد، اما روایات معصومان بهترین زمان برای آن را ماه رمضان، به‌ویژه دهه سوم آن دانسته‌اند. در اعتکاف نحوه اقامت و یا خروج از مسجد، احکام و شرایطی دارد که در کتاب‌های فقهی بیان شده است. در ایران، مراسم اعتکاف در ایام البیض (۱۳، ۱۴ و ۱۵) ماه رجب، در مساجد بزرگ بیشتر شهرها برگزار می‌شود. با توجه به اهمیت اعتکاف، کتاب‌هایی نیز به صورت مستقل درباره آن نوشته شده است.

اهمیت و فضیلت

اعتکاف، عبادت مستحبی است که با نذر و امثال آن واجب می‌شود.[۱] قرآن کریم اعتکاف را در ردیف طواف خانه خدا و همتای رکوع و سجود قرار داده است.[۲] اختصاص محل انجام این عبادت به مسجد و شرط روزه (به عنوان یکی از ارکان دین) در آن، موجب اهمیت بیشتر این عبادت شمرده شده است.[۳] در احادیث معصومان(ع)، اعتکاف همسنگ حج و عمره[۴] قلمداد شده و به‌جا آوردن آن را موجب آمرزش گناهان[۵] و دوری از آتش دوزخ[۶] دانسته‌اند.

مفهوم‌شناسی

اعتکاف، التزام به توقف و درنگ در مسجد به قصد قربت است.[۷] در فقه اسلامی به توقّف سه روز یا بیشتر در مسجد به قصد قربت و با اعمال و شرایط مخصوص، اعتکاف، و به شخص به‌جا آورنده آن مُعتَکِف گفته می‌شود. [۸]

اعتکاف از ماده «عکف»، در لغت به معنای اقبال و روی آوردن به چیزی و بزرگداشت آن است،[۹] که در قرآن مجید نیز در مواردی در این مفهوم به کار رفته است.[۱۰] همچنین از همین ماده در قرآن، «عاکف» به معنای ساکن و مقیم (حج،۲۵) و «معکوف» در مفهوم ممنوع و بازداشته شده (فتح،۲۵) کاربرد داشته است.

اعتکاف از نگاه عارفان و بزرگان

در اصطلاح عرفانی، اعتکاف، فارغ و تهی ساختن دل از اشتغالات دنیوی و تسلیم کردن نفس به مولا است.[۱۱]

علامه مجلسی حقیت اعتکاف را روی آوردن بنده به اطاعت از خدواند و پای‌بندی به مراقبت دانسته است. [۱۲]

وی هم‌چنان کمال اعتکاف را در وقف کردن دل و عقل و اعضای بدن بر انجام عمل صالح و پرهیز از غفلت و مقید ساختن خویش به انجام دستورات الهی و تحقق اراده او و دور ساختن غیر خدا از همه وجود خویش می‌داند.[۱۳]

احکام و شرایط اعتکاف

حضور بانوان در اعتکاف

زمان

برای اعتکاف زمان مخصوصی معین نشده است، ولی براساس روایات، رسول خدا(ص) در ماه رمضان اعتکاف می‌کرد.[۱۴] ازاین‌رو، بهترین زمان برای اعتکاف، ماه رمضان، به ویژه دهه سوم آن، دانسته شده است.[۱۵] امروزه در ایران سنت اعتکاف به‌ویژه در ایام البیض (روزهای ۱۳، ۱۴ و ۱۵)در ماه رجب رواج دارد.[۱۶]

مدت

مدت اعتکاف نزد شیعه نباید کمتر از ۳ روز باشد و در اعتکاف مستحبی، معتکف می‌تواند آن را قطع کند، مگر در پایان روز دوم که پس از آن، روزهای بعد واجب می‌شود.[۱۷] مراد از ۳ روز، از آغاز طلوع فجر روز اول تا غروب روز سوم است. به نظر مالک بن انس[۱۸] و شافعی[۱۹] معتکف باید پیش از غروب آفتاب در محل اعتکاف حاضر شود. دیدگاه اهل سنت درباره مدت اعتکاف مختلف بوده و به نظر اکثر آنها حداقلی برای اعتکاف وجود ندارد.[۲۰]

مکان

در برخی روایات، اعتکاف مختص مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه و مسجد بصره دانسته شده است، اما روایاتی نیز وجود دارد که در آنها اعتکاف در مسجد جامع یا مسجدی که امامی عادل در آن نماز جمعه یا جماعت خوانده باشد، روا شمرده شده است.[۲۱] ازاین‌رو، فتاوای مختلفی در این زمینه وجود دارد.

بیشتر فقیهان متقدم معتقدند اعتکاف به مساجد چهارگانه اختصاص دارد،[۲۲] اما در سده‌های بعد، در این محدودیت تردید شد، چنانکه شهید اول و شهید ثانی گفته‌اند: اینکه اعتکاف را فقط به مساجد چهارگانه منحصر کنیم سخنی ضعیف است.[۲۳] بیشتر فقیهان معاصر، برگزاری اعتکاف در مساجد جامع شهر و روستاها را صحیح دانسته[۲۴] و برخی، انجام آن در غیر از مساجد چهارگانه را (اعم از جامع و غیر جامع) به قصد رجا و رسیدن به ثواب، جایز شمرده‌اند.[۲۵]

شرط روزه بودن

طبق فقه شیعه، روزه از ارکان اعتکاف است[۲۶] و فرد در ایام اعتکاف باید روزه بگیرد؛ بنابراین، کسی که نمی‌تواند روزه بگیرد، مانند، مسافر، بیمار و زن حایض، اعتکافش صحیح نیست.[۲۷] لازم نیست روزه مخصوص اعتکاف باشد، بلکه هر روزه‌ای مانند روزه قضا یا نذری کافی است.[۲۸]
در بین اهل سنت، فقه مالکی نیز روزه را لازم می‌داند. قول مشهور در میان فقه حنفی نیز همان است که اعتکاف بدون روزه تحقق نمی‌یابد، اما برپایه قولی دیگر در اعتکاف مستحب، روزه شرط دانسته نمی‌شود.[۲۹] محمد بن ادریس شافعی و احمد بن حنبل نیز، اساساً در اعتکاف روزه را واجب نمی‌شمارند.[۳۰]

خارج نشدن از مسجد

در مدت اعتکاف، خروج از مسجد تنها برای موارد ضروری؛ مانند تهیه خوراک لازم و قضای حاجت، یا امور دارای مصلحت؛ همچون اقامه نماز جمعه، تشییع جنازه، اقامه شهادت و عیادت بیمار، جایز شمرده شده است. در موارد مُجاز نیز لازم است معتکف به ضرورت اکتفا نموده و نباید در جایی بنشیند و تا حدی که ممکن است نباید در سایه راه برود.[۳۱]

محرمات

به گفته فقیهان، در اعتکاف چند چیز حرام و موجب باطل شدن آن است؛ از جمله: استفاده و بوییدن عطر، مشاجره و جدال درباره امور دنیوی، خرید و فروش (مگر برای ضرورت)، خودارضایی و مباشرت جنسی (حتی در حد بوسیدن).[۳۲] همچنین هر چیزی که روزه را باطل می‌کند، اعتکاف را نیز باطل می‌کند.[۳۳]

پیشینهٔ اعتکاف

اعتکاف پیش از اسلام
دعا و نیایش در مراسم اعتکاف

با اینکه مسلمانان روش اعتکاف را از سنت پیامبر(ص) فرا گرفتند،[۳۴] اما پیش از اسلام نیز، آیینی نزدیک به اعتکاف وجود داشته است؛ از جمله می‌توان به روایتی با این مضمون اشاره کرد که خلیفه دوم به رسول خدا(ص) گفت: در دوران جاهلیت نذر کرده بودم شبی را در مسجد الحرام اعتکاف کنم و حضرت فرمود که به نذر خود وفا کند.[۳۵]

اعتکاف پیامبر

آنچه درباره اعتکاف پیامبر گزارش شده است مربوط به دوران پس از هجرت، در مدینه و در ماه رمضان است، که برای آن حضرت چادری در مسجد النبی برپا می‌شد.[۳۶] امروزه در مسجد النبی، سمت شرقی ستون توبه استوانه‌ای به نام سریر (تخت) قرار دارد که گفته می‌شود پیامبر(ص) در روزهای اعتکاف، بستر خود را کنار آن جای می‌داد و معتکف می‌شد.[۳۷]
پیامبر اسلام در رمضان سال سوم هجری به جهت وقوع جنگ بدر نتوانست اعتکاف کند؛ ازاین‌رو در سال بعد، بیست روز از ماه رمضان را معتکف شد؛ ده روز برای همان سال و ده روز قضای سال قبل.[۳۸] در منابع روایی از اعتکاف امامان شیعه نیز گزارش‌هایی نقل شده است.

دوره صفویه

شیخ لطف‌الله میسی (م ۱۰۳۵ق) دربارهٔ اعتکاف در قزوین و اصفهان در دورهٔ صفویه می‌نویسد: «در قزوین و اصفهان بر اجرای اعتکاف اهتمام ورزیده و هدف ارجاع مردم به نور حقایق و دعا و توسل برای دوام حکومت علوی موسوی بوده است.»[۳۹]

تک‌نگاری

اعتکاف به عنوان یکی از مباحث مهم در بین عبادات، گاه موضوع تألیفاتی مستقل نیز قرار گرفته است. در خلال آثار فقهی شخصیت‌های متقدمی چون محمد بن ادریس شافعی و داوود اصفهانی، تألیفاتی با عنوان «کتاب الاعتکاف» به چشم می‌خورد،[۴۰] چنان‌که از فقیهان کهن شیعه نیز کسانی چون شیخ صدوق و ابوالفضل صابونی نوشته‌هایی با همین عنوان داشته‌اند.[۴۱]
در قرنهای بعد، از جمله آثار فقهی امامیه در این زمینه، می‌توان به این موارد اشاره نمود:

در سال‌های اخیر با گسترش سنت اعتکاف، ده‌ها عنوان کتاب درباره این موضوع به چاپ رسیده است.[۴۵]

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

  • قرآن کریم.
  • آقابزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعه إلی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، بی‌تا.
  • ابن رشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، بیروت، ۱۴۰۶ق.
  • ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
  • ابن ماجه، محمد، سنن ابن ماجه، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، ۱۹۵۲م.
  • ابن ندیم، محمد، الفهرست، به کوشش رضا تجدد، تهران، ۱۳۵۰ش.
  • ابن هبیره، یحیی، الافصاح عن معانی الصحاح، به کوشش محمد راغب طباخ، حلب، ۱۳۶۶ق.
  • امام خمینی، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، چاپ اول، بی‌تا.
  • بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، قاهره، اداره الطباعه المنیریه، بی‌تا.
  • بلخی، شیخ نظام الدین، الفتاوی الهندیه (الفتاوی العالمکیریه)، قاهره، ۱۳۲۳ق.
  • بهجت، محمد تقی، استفتاءات، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
  • «تاریخچه اعتکاف»، خبرگزرای تسنیم، تاریخ بازدید: ۱۵ بهمن ۱۴۰۱ش.
  • جرجانی، علی بن محمد، التعریفات، قاهره، ۱۳۵۷ق.
  • جزیری، عبدالرحمان، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت، ۱۴۰۶ق.
  • راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، به کوشش ندیم مرعشلی، قاهره، ۱۳۹۲ق.
  • سمرقندی، علاءالدین، تحفه الفقهاء، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۵م.
  • سیدمرتضی، علی، الانتصار، به کوشش محمدرضا خرسان، نجف، ۱۳۹۱ق.
  • سیوطی،جلال‌الدین، جامع‌الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۰۱ق.
  • شافعی، محمد، الأم، به کوشش محمد زهری نجار، بیروت، دارالمعرفه، بی تا.
  • شهید ثانی، زین الدین، الروضه البهیه، به کوشش محمد کلانتر، بیروت،دار احیاءالتراث‌العربی، ۱۴۰۳ق.
  • شیخ صدوق، محمد بن علی، الجوامع الفقهیه (المقنع)، قم، ۱۴۰۴ق.
  • شیخ صدوق، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
  • شیخ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، الخلاف، محقق و مصحح: خراسانی، علی، شهرستانی، سید جواد، طه نجف، مهدی، عراقی، مجتبی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
  • صافی گلپایگانی، لطف الله، جامع الاحکام، انتشارات حضرت معصومه(س)، قم، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق.
  • الطبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الأوسط، تحقیق: ابو معاذ، طارق بن عوض الله، قاهره، دارالحرمین، ۱۴۱۵ق.
  • علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
  • کلینی، محمد، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق.
  • گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل، دار القرآن الکریم، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
  • مالک بن انس، الموطأ، به کوشش محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، ۱۴۰۶ق.
  • محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، به کوشش عبدالحسین محمدعلی، نجف، ۱۳۸۹ق.
  • مدرسی طباطبایی، حسین، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ترجمه محمدآصف فکرت، مشهد، ۱۳۶۸ش.
  • مروزی، محمد بن نصر، اختلاف العلماء، به کوشش صبحی سامرایی، بیروت، ۱۴۰۶ق.
  • مفید، محمد بن محمد نعمان، المقنعه، قم، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.

«مکان اعتکاف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ نشر: ۳۰ فروردین ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۱۵ بهمن ۱۴۰۱ش.

  • نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم،جماعة المدرسین فی الحوزه العلمیه، ۱۴۰۷ق.
  • نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
  • «نگاهی به اهمیت و فضیلت اعتکاف»، وبگاه آیین رحمت، تاریخ بازدید: ۱۵ بهمن ۱۴۰۱ش.

پیوند به بیرون


  1. علامه حلّی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۲۸۴.
  2. سوره بقره، آیه 125.
  3. «نگاهی به اهمیت و فضیلت اعتکاف»، وبگاه آیین رحمت.
  4. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۸۸؛ ابن طاووس، إقبال الأعمال، ۱۴۰۹ق ج۱، ص۱۹۵.
  5. سیوطی، جامع‌الصغیر، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۵۷۵.
  6. الطبرانی، المعجم الأوسط، ۱۴۱۵ق، ج۷، ص۱۲۱.
  7. راغب، مفردات، ۱۳۹۲ق، ص۳۵۵.
  8. موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۵۹۸.
  9. راغب، مفردات، ۱۳۹۲ق، ص ۳۵۵.
  10. نک: سوره بقره، ۱۲۵؛ اعراف، ۱۳۸؛ طه، ۹۷؛ شعراء، ۷۱
  11. جرجانی، التعریفات، ۱۳۵۷ق، ص۲۵.
  12. مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۴.
  13. مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۱۵۰.
  14. کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۱۷۵.
  15. مثلاً نک: شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۱۴۹؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۵۸۲.
  16. «تاریخچه اعتکاف»، خبرگزرای تسنیم.
  17. محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۱۶.
  18. مالک، الموطأ، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۱۴.
  19. شافعی، الأم، دارالمعرفه، ج۲، ص۱۰۵.
  20. ابن رشد، بدایة المجتهد، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۱۴.
  21. کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۱۷۶؛ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۳۶۳.
  22. نک: صدوق، المقنع، ۱۴۰۴ق، ص ۱۸؛ نیز نک: سیدمرتضی، الانتصار، ۱۳۹۱ق، ص۷۲؛ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۷۲.
  23. شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۱۵۰.
  24. خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۳۰۵؛ گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۱۷۵؛ صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص ۱۴۴؛ بهجت، استفتاءات، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص ۴۴۲.
  25. «مکان اعتکاف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  26. مالک، الموطأ، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۱۵؛ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۱۵.
  27. نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۵۴۶.
  28. نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۵۴۵.
  29. نک: سمرقندی، تحفة الفقهاء، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۷۲؛ شیخ نظام الدین،الفتاوی الهندیه، ۱۳۲۳ق، ج۱، ص۲۱۱.
  30. نک: شافعی، الأم، دارالمعرفه، ج۲، ص۱۰۷؛ ابن هبیره،الافصاح، ۱۳۶۶ق، ج۱، ص۱۷۰؛ نیز نک: مروزی، اختلاف العلماء، ۱۴۰۶ق، ص۷۵.
  31. کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۱۷۸؛ ابن رشد، بدایةالمجتهد، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۱۷؛ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۱۷.
  32. ابن هبیره، الافصاح، ۱۳۶۶ق، ج۱، ص۱۷۱؛ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۱۹-۲۲۰؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۵۸۵-۵۸۷.
  33. خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۳۰۵.
  34. مالک، الموطأ، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۱۴.
  35. بخاری، صحیح بخاری، اداره الطباعه المنیریه، ج۳، ص۱۰۵-۱۱۰؛ ابن ماجه، سنن ابن ماجه، ۱۹۵۲-۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۶۳.
  36. کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۱۷۵.
  37. جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۲۲۶. المنقری، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، الناشر : مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ج۲، ص۴۴.
  38. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۸۴.
  39. میراث اسلامی ایران, دفتر اول, رساله اعتکافیه, تحقیق احمد عابدی رضوانشهری ۳۱۷-۳۲۰, کتابخانه آیت اللّه مرعشی.
  40. نک: ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۵۰ش، ص۲۶۴-۲۷۱.
  41. نک: نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۳۷۵-۳۸۹.
  42. نک: آقابزرگ، الذریعة، دارالأضواء، ج۲، ص۲۳۰.
  43. نک: آقابزرگ، الذریعة، دارالأضواء، ج۲، ص۲۲۹؛ مدرسی طباطبایی، مقدمه ای بر فقه شیعه، ۱۳۶۸ش، ص۳۳۸.
  44. آقابزرگ، الذریعة، دارالأضواء، ج۲، ص۲۲۹-۲۳۰.
  45. «لیست کتاب‌ها».