آیة الکرسی

آیة الکرسی

آیة الکرسی به خط نسخ
مشخصات آیه
نام آیه	آیة الکرسی
واقع در سوره	بقره
شماره آیه	۲۵۵
جزء	۳
اطلاعات محتوایی
شأن نزول	ندارد
مکان نزول	مدینه
موضوع	اعتقادی
درباره	توحید، اسما و صفات
سایر	با عظمت‌ترین آیات قرآن
آیات مرتبط	۲۵۶ و ۲۵۷ بقره

آيَةُ الْكُرْسى‌ (بقره: ۲۵۵-۲۵۷) از «كرسى‌ خداوند» سخن گفته است: «وَسِعَ کُرسِیُّهُ السَّمواتِ و الارضَ: كرسى‌ او به‌ پهنای آسمان‌ها و زمين‌ است‌». اشتهار اين‌ آيه‌ به‌ «آيةالكرسى‌» به‌ همين‌ سبب است‌ و در زمان‌ پیامبر اكرم (ص) نیز به‌ آيةالكرسى‌ معروف‌ بوده‌ است‌.

بنا بر روایات معصومین، خواندن این آیه در همه حال به ویژه پس از نماز، قبل از خواب، هنگام خروج از خانه، هنگام مواجهه با خطر و سختی و مشکلات، هنگام سوار شدن بر مرکب، برای دفع چشم‌زخم و برای سلامت و... مستحب است و در نماز وحشت نیز خوانده می‌شود.

متن و ترجمه آیه

آیه ۲۵۵ از سوره بقره، آیة الکرسی خوانده می‌شود. با توجه به برخی روایات و بنابر عقیده برخی مفسران، آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ سوره بقره هم جزء آیة الکرسی است.

اَللَّـهُ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ ۚ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْ‌ضِ ۗ مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِندَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ كُرْ‌سِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضَ ۖ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ ﴿٢٥٥﴾ لَا إِكْرَ‌اهَ فِي الدِّينِ ۖ قَد تَّبَيَّنَ الرُّ‌شْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَن يَكْفُرْ‌ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللَّـهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْ‌وَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّـهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿٢٥٦﴾ اللَّـهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِ‌جُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ‌ ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُ‌وا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِ‌جُونَهُم مِّنَ النُّورِ‌ إِلَى الظُّلُمَاتِ ۗ أُولَـٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ‌ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ﴿٢٥٧﴾

---

خداست كه معبودى جز او نيست؛ زنده و برپادارنده است؛ نه خوابى سبک او را فرو مى‌گيرد و نه خوابى گران؛ آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمين است، از آنِ اوست. كيست آن كس كه جز به اذن او در پيشگاهش شفاعت كند؟ آنچه در پيش روى آنان و آنچه در پشت سرشان است مى‌داند. و به چيزى از علم او، جز به آنچه بخواهد، احاطه نمى‌يابند. كرسى او آسمانها و زمين را در بر گرفته، و نگهدارى آنها بر او دشوار نيست، و اوست والاى بزرگ. (۲۵۵) در دين هيچ اجبارى نيست. و راه از بيراهه بخوبى آشكار شده است. پس هر كس به طاغوت كفر ورزد، و به خدا ايمان آورد، به يقين، به دستاويزى استوار، كه آن را گسستن نيست، چنگ زده است. و خداوند شنواى داناست. (۲۵۶) خداوند سرور كسانى است كه ايمان آورده‌اند. آنان را از تاريكيها به سوى روشنايى به در مى‌برد. و[لى‌] كسانى كه كفر ورزيده‌اند، سرورانشان [همان عصيانگران] طاغوتند، كه آنان را از روشنايى به سوى تاريكيها به در مى‌برند. آنان اهل آتشند كه خود، در آن جاودانند. (۲۵۷)

واژگان مهم

از مفاهيم‌ متعدد اين‌ آيه‌، دو مفهوم‌ «قيوم‌» و «كرسى‌» بيش‌ از سایر مفاهیم، توجه‌ متفكران‌ مسلمان‌ را برانگيخته‌ است‌. کلمه کرسی به معنای تخت، علم، و قلمرو حکومت آمده است.

در روایات مختلفی از امامان(ع) کرسی در این آیه به معنای علم خداوند تفسیر شده است که معنای آیه چنین می‌شود: «خداوند، پیشاروی آنان و پشت سرشان را می‌داند، و به چیزی از «علم» او آگاه نگردند، جز آنچه خود بخواهد. کرسی (= علم) او آسمان‌ها و زمین را فرا گرفته است.»

طبق حدیثی از امام صادق(ع)، «کرسی» علم اختصاصی خداوند است که هیچ یک از پیامبران و فرستادگان و [سایر] حجت‌هایش را بر آن آگاه نکرده است.

فضیلت و ویژگی‌ها

آیة الکرسی از نظر محتوایی شامل معارف عمیق دینی است و فضیلت خواندن آن و آثاری که در زندگی انسان می‌گذارد مورد تاکید روایات نیز قرار گرفته است. محمد حسین طباطبایی علت عظمت آية الكرسى‌ را شامل‌بودن آن بر مطالب دقیقی درباره «توحید» خالص و قیمومیت مطلق خدا می‌داند و معتقد است به‌ جز اسماء ذات خدا، همه اسماء حُسنای او، به قیمومیت او برمی‌گردد.

اين‌ آيه‌ در زمان‌ پیامبر اکرم(ص) نيز به‌ آيةالكرسى‌ معروف‌ بوده‌ است‌. پيامبر فرموده‌ است‌: با عظمت‌ ترين‌ آيات‌ قرآن‌ آيةالكرسى‌ است‌. سرور سخن‌ها قرآن‌ است‌ و سرور قرآن‌ سوره بقره‌ است‌ و سرور سوره بقره‌ آيةالكرسى‌ است‌. اين‌ آیه در ميان‌ مسلمانان‌ هميشه‌ مورد توجه‌ و تعظيم‌ خاصى‌ بوده‌ و علت‌، آن‌ است‌ كه‌ همه معارف‌ و تعاليم‌ اسلام‌ بر اساس‌ «توحید» استوار است‌ و در آية الكرسى‌ توحید به‌ شكل‌ جامع و موجز بيان‌ شده‌ است‌. در اين‌ آيه‌، هم‌ ذات‌ خداوند توصيف‌ شده‌ و هم‌ صفات‌ و افعال‌ او.

درباره خواص تلاوت آیة الکرسی، در مواقع مختلف روایات فراوانی از طریق شیعه و سنی رسیده است. خواندن این آیه در همه حال به ویژه پس از خواندن نماز، قبل از خواب، هنگام خروج از منزل، هنگام مواجهه با خطر و سختی و مشکلات، هنگام سوار شدن بر مرکب، برای دفع چشم زخم و برای سلامتی و... در روایات، مستحب عنوان شده است.

کتاب‌شناسی

عالمان بسیاری به طور مستقل بر این آیه تفسیر نوشته‌اند؛ از جمله کمال الدین عبدالرزاق کاشانی، شمس الدین خفری، ملاصدرا و فرزندش، و از معاصرین، محمدتقی فلسفی.

آیة الکرسی در ادبیات فارسی، بارها مورد اشاره قرار گرفته است؛ از جمله کسایی مروزی در انتقاد از کسانی که حق امامان را غصب کردند، چنین سروده است: الگو:بالگو:پایان شعر

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

پیوند به بیرون

• آیة الکرسی در دانشنامه بزرگ اسلامی
• در محضر قرآن، آیة الکرسی
• آیة الکرسی (گوهر عرش)
• فضیلت آیة الکرسی
• سیادت آیة الکرسی در نگاه اهل قرآن
• نظری به معارف بلند «آیة الکرسی»