لی خَمْسَةٌ اُطْفی بِهِم حَرَّ الجَحیم شعری با مضمون مدح پنج‌تن آل‌عبا و توسل به آنها.[۱] در این دوبیت گفته می‌شود که من متوسل به پنج شخص می‌شوم و از این طریق آتش جهنم را از خود دور می‌سازم. این پنج نفر حضرت محمد(ص) و امام علی(ع) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و حضرت فاطمه(س) هستند.[۲]
| لی خمسه اطفی بهم حر الجحیم | |
|---|---|
 تابلوی خطاطی به‌خط یساری‌زاده، خوشنویس ترکی | |
| اطلاعات شعر | |
| موضوع | مدح پنج‌تن آل عبا |
| زبان | عربی |
| تعداد ابیات | ۲ |
| کاربرد | مدح و توسل |
| اشعار مشهور | |
| قصیده لامیه ابوطالب • تائیه دعبل • دوازده‌بند محتشم • همای رحمت • قطعه‌ای از بهشت • ای اهل حرم • با آل علی هرکه درافتاد ورافتاد • مکن ای صبح طلوع • ها علی بشر کیف بشر | |
به‌گفته مقدس اردبیلی خواندن این دو بیت علاو‌ه بر این که باعث نجات از آتش دوزخ می‌شود، موجب برآورده شدن حوائج نیز می‌گردد. وی این دستورالعمل را مُجَرَّب دانسته است.[۳] برخی دیگر خواندن، همراه داشتن و آویزان کردن آن بر در خانه را برای دفع طاعون مفید دانسته‌اند.[۴]
از این ابیات برای تزیین اماکن مذهبی از جمله درب جنوبی حرم امام علی(ع) استفاده شده است.[۵] طبق برخی گزارش‌ها، در ارگ طبس نیز لوحی سنگی وجود دارد که این ابیات بر آن حک شده است.[۶] مداحان شیعی و غیرشیعی از کشورهای مختلف از این شعر برای مدح پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) او بهره برده‌اند.[۷] متن این شعر بدین شرح است:
در منابع مختلف این دو بیت با عبارت‌های متفاوتی نقل شده است. به عنوان مثال در برخی نقل‌ها به جای حَرَّ الجحیم، نار الجحیم آمده[۹] و در برخی دیگر به جای اُطفی بهم، عبارت اُطفی بها[۱۰] و در نقلی به جای الجحیم، واژه لهیب [۱۱] و یا به جای ابناهما، ابنَیهما آمده است.[۱۲] برخی نیز به جای حَرَّ الحجیم، حَرّ الوباء آورده‌اند.[۱۳]
منابعی که این شعر را نقل کرده‌اند، نامی از شاعر آن به میان نیاورده‌اند.[۱۴] برخی این شعر را به حسن بن علی هُبَل (درگذشت: ۱۰۷۹ق) موصوف به امیرالشعرای یمن منسوب ساخته‌اند؛[۱۵] که بر اساس برخی شواهد، این مطلب صحت ندارد.[۱۶]
پانویس
- ↑ نگاه کنید به: کاشانی، منهج‌الصادقین، ۱۳۳۶ش، ج۹، ص۱۱۹-۱۲۰؛ مشکینی، المواعظ العددیه، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۲۷۱.
- ↑ نگاه کنید به: کاشانی، منهج‌الصادقین، ۱۳۳۶ش، ج۹، ص۱۱۹-۱۲۰؛ مشکینی، المواعظ العددیه، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۲۷۱.
- ↑ مقدس اردبیلی، حدیقةالشیعه، ۱۳۸۳ش، ص۲۳۳-۲۳۴.
- ↑ «منتخبات نسمات الاسحار»، ص۱۷۴.
- ↑ حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ش، ص۲۴۰.
- ↑ «ارگ طبس»، وبلاگ شهر من طبس.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: «لی خمسة اطفی بهم نار الجحیم الحاطمه-توفیق المنجد»، وبگاه یوتیوب؛ «لی خمسة اطفی بها حر الوباء الحاطمه-مقام الشد عربان-شغل ترکی»، وبگاه یوتیوب؛ «لی خمسة اطفی بهم حر الجحیم الحاطمه||مقطوعه رائعه||السید هانی الموسوی||باکستان کراتشی»، وبگاه یوتیوب.
- ↑ مشکینی، المواعظ العددیه، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۲۷۰-۲۷۱.
- ↑ حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ش، ص۲۹۸.
- ↑ دیلمی، غررالاخبار، ۱۳۸۵ش، ص۲۹۸.
- ↑ لحجی، منتهی‌السؤل، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۸۶.
- ↑ الشامی، «مقدمه» در دیوان الهبل، ص۱۶.
- ↑ جمعی از نویسندگان، موسوعة الفرق المنتسبه للاسلام، ج۸، ص۳۶۱.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: دیلمی، غررالاخبار، ۱۳۸۵ش، ص۲۹۸، مقدس اردبیلی، حدیقةالشیعه، ۱۳۸۳ش، ص۲۳۴.
- ↑ جبران، «الحسن بن علی الهبل»، وبگاه العتبة الحسینیة المقدسه.
- ↑ نگاه کنید به: الشامی، «مقدمه» در دیوان الهبل، ص۱۶.
منابع
- «ارگ طبس»، وبلاگ شهر من طبس، تاریخ درج مطلب: ۴ آذر ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۳ش.
- جبران، ناجی، «الحسن بن علی الهبل»، وبگاه العتبة الحسینیة المقدسه، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۳۰۴ش.
- جمعی از نویسندگان، موسوعة الفرق المنتسبه للاسلام، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- حرزالدین، محمدحسین، تاریخ النجف الاشرف، به تحقیق حرزالدین عبدالرزاق، قم، دلیل ما، ۱۳۸۵ش.
- دیلمی، حسن، غرر الاخبار و درر الاثار فی مناقب ابی‌الائمه الاطهار، قم، دلیل ما، ۱۳۸۵ش.
- شامی، احمد بن محمد، «مقدمه»، در دیوان الهبل، تألیف حسن بن علی هبل، صنعاء، دار الیمینه، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
- کاشانی، ملا فتح‌الله، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتابخانه محمدحسن علمی، ۱۳۳۶ش.
- لحجی، عبدالله بن سعید، منتهی السؤل علی وسائل الوصول الی شمائل الرسول، جده، دارالمنهاج، ۱۴۲۶ق.
- «لی خمسة اطفی بهم حر الجحیم الحاطمه||مقطوعه رائعه||السید هانی الموسوی||باکستان کراتشی»، وبگاه یوتیوب، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۳ش.
- «لی خمسة اطفی بهم نار الجحیم الحاطمه-توفیق المنجد»، وبگاه یوتیوب، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۳ش.
- «لی خمسة اطفی بها حر الوباء الحاطمه-مقام الشد عربان-شغل ترکی»، وبگاه یوتیوب، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۳ش.
- مشکینی، علی، المواعظ العددیه، ترجمه مرتضی موسوی، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش.
- مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، حدیقةالشیعه، به تصحیح صادق حسن‌زاده و علی‌اکبر زمانی، قم، انصاریان، ۱۳۸۳ش.
- «منتخبات نسمات الاسحار»، در مجله میراث حدیث شیعه، شماره ۱۸، ۱۳۸۶ش.