اعدام
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
اعدام کیفر مرگ برای ارتکاب جُرمهایی خاص است. در فقه اسلامی با توجه به نوع جُرم، آن را به اعدام قصاصی، حدّی و تعزیری تقسیم نموده‌اند. اعدام قصاصی در قبال قتلِ عمد اجرا می‌شود. اعدام حدّی، مجازاتی است که از سوی شارع برای جُرمهایی خاص مانند لواط، زنای محصنه و محاربه انجام می‌پذیرد. اعدام تعزیری را مجازاتی دانسته‌اند که از سوی حاکمیّت برای جُرمهایی که صدمه جدی به امنیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور می‌زنند، وضع می‌شود. درباره مشروعیّت مجازات اعدام به قرآن، روایات، اجماع عُلما و حکم عقل استناد شده است.
تأمین عدالت کیفری، حفظ امنیّت اجتماعی و پیشگیری از انتقام فردی از جمله حکمت‌های مجازات اعدام قلمداد می‌شود. برخی حقوق‌دانان مجازات اعدام را مغایر با حق حیات دانسته‌اند. در مقابل عده‌ای پاسخ داده‌اند، هر گونه مجازاتی مثل تبعید و زندان نیز، خلاف حق آزادی بشر است و با این توجیه نمی‌توان مجازات اعدام را تعطیل کرد.
در منابع دینی به تناسب نوع جُرم، شیوه‌هایی مانند کشتن با شمشیر و سنگسار برای اجرای حکم اعدام بیان شده است. برخی فقیهان معتقدند، اجرای این روشها در زمان رسول خدا(ص) در مواردی مختلف بر اساس مصلحت خاص آن مورد بوده است. به گفته برخی فقها نیز، در صورتی که اجرای بعضی حدود موجب وهن دین گردد، شیوهٔ اعدام می‌تواند تغییر یافته و از روش‌هایی مانند گلوله یا حلق‌آویز استفاده شود.
اگر پس از اجرای مجازاتِ اعدام، مجرم به هر علتی زنده ماند، بیشتر فقیهان معتقدند که وی باید دوباره اعدام شود.
تعریف و جایگاه
اعدام به‌معنای از بین بردن و کشتن، شدیدترین نوع مجازات دانسته شده که به زندگی مُجرم خاتمه می‌دهد.[۱] در قرآن، واژگانی همچون قتل[۲]، صلب،[۳][یادداشت ۱] رجم[۴] (سنگسار)، ذبح[۵] (گردن زدن) و مشتقات آنها به اعدام اشاره دارند.[۶]
در منابع حدیثیِ شیعه و اهل سنت روایات متعددی از معصومان(ع) پیرامون مجازات اعدام به چشم می‌خورد.[۷] در روایتی به نقل از امام صادق(ع) مجازات کسی که مؤمنی را عمدا به قتل برساند، قصاص و اعدام او بیان شده است.[۸] فقیهان درباره مشروعیّت مجازات اعدام، غیر از قرآن و حدیث، به اجماع عُلما و حکم عقل نیز استناد نموده‌اند.[۹]
با توجه به نوع جُرم، مجازات اعدام به سه قسم؛ قصاصی، حدّی و تعزیری تقسیم شده است:[۱۰]
اعدام قصاصی
اعدام قصاصی در قبال قتل عمدِ کسی که مستحق قتل نیست اجرا می‌شود.[۱۱] مفسرین، آیاتی از قرآن؛ از جمله آیه ۱۷۸ و ۱۷۹ سوره بقره[یادداشت ۲] و آیه ۳۳ سوره اسراء[یادداشت ۳] را بیانگر این قسم از اعدام دانسته‌اند.[۱۲] به گفته آنها طبق آیه قصاص، اعدام قاتل واجب نیست، بلکه خداوند این حق را برای اولیای مقتول در نظر گرفته تا اگر خواهان قصاص هستند قصاص کنند و اگر از قصاص صرف نظر کردند، دیه دریافت کنند. این حکم، تخفیفی از جانب خداوند بوده و طرفین را از تعرّض نسبت به یکدیگر منع کرده است.[۱۳]
اعدام حدی
اعدام حدّی، مجازاتی است که از سوی شارع برای برخی جُرمهای خاص تعیین شده و آنها را به سه دسته تقسیم کرده‌اند:[۱۴]
- جرایم جنسی؛ همچون زنای محصنه،[۱۵] زنای به عنف،[۱۶] زنا با محارم[۱۷] و لواط.[۱۸]
- جرایمی علیه دین و امنیت اجتماعی؛ مانند دشنام به رسول خدا(ص)،[۱۹] ارتداد،[۲۰] محاربه[۲۱] و افساد فی الارض.[۲۲]
- تکرار برخی جرایم؛ مانند شُرب خمر[۲۳] و زنای غیر محصنه[۲۴] که مجازات آنها تازیانه است، ولی در صورت تکرار چندباره، مجازات اعدام را به دنبال دارد.
اعدام تعزیری
اعدام تعزیری را مجازاتی دانسته‌اند که نصی از طرف شارع ندارد، بلکه از سوی حاکمیّت برای برخی جُرمها همچون قاچاق مواد مخدّر[۲۵] تعیین می‌شود.[۲۶] هر چند فقیهان مقدار مجازات تعزیر را کمتر از حد شرعی می‌دانند،[۲۷] ولی برخی فقها مانند محقق حلی(۶۰۲-۶۷۶ق) در تعریفی عام، مجازات هر جُرمی که در شرع برای آن مقداری تعیین نشده را تعزیر نامیده است.[۲۸]
ازاین‌رو برخی پژوهشگران معتقدند، تعیین نوع و مقدار تعزیر بر عهده و نظر حاکم اسلامی بوده[۲۹] و حاکمیت می‌تواند به منظور جلوگیری از هرج و مرج و حفظ نظام اسلامی، مجازات شدیدی برای جُرمهایی که صدمه جدی به امنیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور می‌زنند، وضع نماید.[۳۰]
فلسفه اعدام
تأمین عدالت کیفری، حفظ امنیّت اجتماعی و پیشگیری از انتقام فردی از جمله حکمت‌های مجازات اعدام بیان شده است.[۳۱]
قرآن کریم اعدامِ قصاصی را مایهٔ حیات معرفی می‌کند.[۳۲] تفسیر نمونه این مجازات را، هم مایهٔ حیات جامعه و جلوگیری از به خطر افتادن جان مردم دانسته و هم مایهٔ حیات کسی که قصد اقدام به قتل دارد؛ زیرا [همانطور که در بعضی از احادیث آمده[۳۳]] تا حدّ زیادی او را از فکر آدم‌کشی باز می‌دارد. ضمن اینکه به جهت لزوم عدالت و برابری، جلوی قتل‌های پی‌درپی که در سنت‌های جاهلی وجود داشت را می‌گیرد.[۳۴]
همچنین بعضی معتقدند، مجازات اعدام موجب حفظ نظم و امنیت اجتماعی است؛ چراکه برخی اعمال مجرمانه، امنیت روانی و سلامت زندگی اجتماعی را تهدید می‌کند و چنانچه این جرایم با واکنش سریع و مجازات مناسب روبرو شود، امکان رشد و تعالی انسان در جامعه‌ای سالم فراهم می‌گردد.[۳۵]
پیشینهٔ اعدام
پیشینهٔ تاریخی مجازات اعدام، هزاران سال قبل از میلاد مسیح در بین اقوام بابِل، آشور و هخامنشیان گزارش شده[۳۶] و از جمله اسباب آن را آدم‌ربایی، روابط جنسی نامشروع و پناه‌دادن به بردگانِ فراری شمرده‌اند.[۳۷] در ادیان الهی همچون زرتشت، [۳۸] یهود[۳۹] و مسیحیت[۴۰] نیز، برای جُرمهایی مانند زنا، لواط، سقط جنین، ارتداد و قتل عمد، مجازات اعدام در نظر گرفته شده است.[۴۱]
پس از جنگ جهانی دوم، در اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی، اعدام به عنوان یکی از مجازاتهای قابل اِعمال پیش‌بینی شده بود، [۴۲] ولی به‌تدریج اسنادی به تصویب رسید که حق حیات را به عنوان یک حق ذاتی بشری شمرده و نسخ مجازات اعدام، اعلام شد.[۴۳]
دیدگاه منتقدان
برخی حقوق‌دانان مجازات اعدام را مغایر با حق حیات انسان و حقوق بشر دانسته‌اند.[۴۴] در مقابل گفته می‌شود آزادی نیز حق بشر است، بنابراین نباید مجرم را تبعید یا زندانی هم کرد.[۴۵] همچنین اگر هدف از گرفتن حیات یک نفر، دادن حیات به چندین نفر - با حفظ امنیت آنها - باشد اعدام وی منعی ندارد.[۴۶]
اشکال دیگر منتقدان، بی‌اثر بودن اعدام و نهراسیدن مجرم از مرگ، قبل از انجام جُرم است؛[۴۷] از این‌رو مجازات حبس‌ابد را جایگزین آن دانسته‌اند.[۴۸]
در پاسخ گفته شده که حبس‌ابد می‌تواند در پیشگیری فردی مؤثر باشد، ولی در پیشگیری عمومی و عبرت دیگران تأثیر به‌سِزایی ندارد. علاوه اینکه به لحاظ روان‌شناسیِ اجتماعی، رعب و وحشتی که مجازات اعدام ایجاد می‌کند، مجازات زندان نخواهد داشت.[۴۹]
شیوه اجرای اعدام
در منابع حدیثی[۵۰] و فقهی[۵۱] به تناسب نوع جُرم، شیوه‌هایی برای اجرای مجازاتِ اعدام بیان شده است که عبارت‌اند از: کشتن با شمشیر، سنگسار، آتش زدن[یادداشت ۴] به صلیب کشیدن، پرت‌کردن از کوه، قطع دست و پای مقابل هم و خراب کردن دیوار روی مُجرم.[۵۲] محمد یزدی از فقیهان شیعه با استناد به روایاتی[۵۳] معتقد است، این نوع مجازاتها در زمان رسول خدا(ص) در مواردی مختلف اتفاق افتاده و در هر موردی، بر اساس مصلحت خاص آن مورد - که هدف اصلی، کشتن مجرم بوده - اقدام می‌شده است.[۵۴]
به گفته امام خمینی اگر در مواردی، اجرای برخی حدود موجب وهن دین شود، حاکم اسلامی اختیار دارد برای حفظ منافع مهم‌تر اسلام، اجرای حدود را موقتاً تعطیل کند.[۵۵] همچنین به نظر فقیهانی همچون محمد فاضل لنکرانی[۵۶] و ناصر مکارم شیرازی[۵۷] در این صورت، شیوهٔ اعدام می‌تواند تغییر یافته و از روش‌هایی مانند گلوله یا حلق‌آویز استفاده شود.
در ایران، شرایط، مراحل و نحوه اجرای مجازات‌هایی که منجر به سلب حیات است، در ماده ۲۹۳ قانون آیین دادرسی در امور کیفری، در چهار فصل تدوین شده است.[۵۸]
اعدام بدون درد
برخی فقیهان مانند شبیری زنجانی، موسوی اردبیلی و صانعی در مواردی‌که شیوهٔ خاصی برای اعدام تعیین نشده است، استفاده از سم که موجب کشتن راحت‌تر مجرم باشد را جایز شمرده‌اند.[۵۹] به گفته سید محمدصادق روحانی از فقیهان شیعه، اعدام نباید خیلی دردناک باشد. این امر در باب حدود زیاد سفارش شده و با الغای خصوصیت می‌توان نتیجه گرفت که [در روشهای اعدام] باید روشی انتخاب شود که آزار کمتری دارد.[۶۰] به اعتقاد برخی فقهای اهل سنت ابزار سنتی در حدود و قصاص موضوعیت ندارد[۶۱] و از هیأت فتوای الازهر نیز نقل شده که قصاص به وسیله صندلی الکتریکی و مانند آن که موجب کشتن راحت‌تر مجرم است، جایز است.[۶۲]
اجرای مجدد اعدام در صورت زنده ماندن مجرم
اگر پس از اجرای مجازاتِ اعدام، مجرم به هر علتی زنده بماند، گروهی از فقیهان معتقدند که وی باید دوباره اعدام شود.[۶۳] آیت‌الله مکارم شیرازی اعدام مجدد چنین فردی را در صورتی لازم دانسته که جرم وی با گواهی شهود ثابت شود، ولی اگر مجرم خودش اقرار به جُرم کرده است، با صلاحدید حاکم شرع می‌تواند مورد بخشش قرار گیرد.[۶۴]
با این حال، به باور برخی حقوق‌دانان، فردی که پس از اجرای حکم زنده مانده دیگر جرمی ندارد که عفو یا اعدام شود.[۶۵]
برخی پژوهشگران نیز معتقدند چنانچه این مسئله در اعدام تعزیری اتفاق افتد، با توجه به اینکه این نوع اعدام نص شرعی ندارد و از سویی نیز در شرع مقدس نسبت به جان انسانها اصل بر احتیاط گذارده شده، لازم است از اعدام مجدد وی خودداری شود.[۶۶]
تک نگاری
برخی تألیفات در زمینهٔ مجازات اعدام و مسائل پیرامون آن عبارت‌اند از:
- کتاب «اجرای مجازاتهای حدود در زمان غیبت»، تالیف مجید اکبری نودهی از آثار جدید در زمینه نحوهٔ اجرای مجازاتها، که توسط نشر دانش پژوهان در سال ۱۳۹۸ش به چاپ رسیده است.[۶۷]
- کتاب «اعدام در حقوق یهود و اسلام»، اثر سید ابوالفضل ساقی و عبدالرضا اصغری، با نگاهی تاریخی و حقوقی به مقایسه مجازات اعدام در آیین یهود و اسلام می‌پردازد. این اثر توسط انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی در سال ۱۳۹۸ش به چاپ رسید.[۶۸]
- کتاب «بررسی و تبیین مجازات اعدام در جرائم مرتبط به مواد مخدر در حقوق ایران و موازین حقوق بشر»، نوشته فیروزه ماستری فراهانی، این کتاب به سیر تاریخی مجازات اعدام، طرح استدلال موافقان و مخالفان مجازات اعدام و ... پرداخته است.[۶۹]
- کتاب «بررسی فقهی حقوقی اعدام تعزیری»، اثر کریم مجتبوی با نظارت علمی دکتر عباسقلی انصاری. این کتاب در ابتدا به بررسی فقهی تعزیر پرداخته، سپس به دنبال اثبات منع توسل به مجازاتهای سنگین در حوزه تعزیرات می‌باشد.[۷۰]
- کتاب «عقوبة الإعدام بین الإبقاء و الإلغاء»، نوشته الحاج ساسی سالم. این کتاب که در سال ۲۰۰۵م در لبنان و در ۲۰۰ صفحه چاپ شده است، به بررسی مجازات اعدام در اسلام و فرهنگ جدید و ادله موافقین و مخالفین آن پرداخته است.[۷۱]
- مقاله «حکم تنفیذ القصاص و الإعدام بالوسائل الحدیثة فی الفقه الإسلامی»، این پژوهش استفاده از ابزارهای نوین در اجرای مجازات قصاص و اعدام از نظر فقه اسلامی را بررسی می‌کند.[۷۲]
پانویس
- ↑ ایمانی، فرهنگ اصطلاحات حقوق کیفری، ۱۳۸۲ش، ص۶۴؛ آقامیرسلیم، «بررسی مجازاتهای اسلامی با تمرکز بر مجازات اعدام»، ص۵۳.
- ↑ سوره مائده، آیهٔ ۳۳.
- ↑ سوره مائده، آیهٔ ۳۳.
- ↑ سوره هود، آیهٔ ۹۱.
- ↑ سوره بقره، آیهٔ ۴۹.
- ↑ آقامیرسلیم، «بررسی مجازاتهای اسلامی با تمرکز بر مجازات اعدام»، ص۵۴.
- ↑ برای نمونه، رجوع کنید: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۲۷۱؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۳؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹، ج۲۹، ص۵۲؛ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۹، ص۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۲۸۲.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید: شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۷۸؛ سبزواری، مهذّب الأحکام، ۱۴۱۳ق، ج۲۸، ص۱۸۲؛ جزیری و دیگران، الفقه علی المذاهب الأربعة، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۳۶۵.
- ↑ طارمی، «کاوشی نو در مجازات اعدام»، ص۱۴۰.
- ↑ صفدری، امیرحسین، و دیگران، «بررسی مجازات اعدام»، وبگاه سیویلیکا.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۶۰۲ و ج۱۲، ص۱۰۷؛ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۳۲ و ج۱۳، ص۹۱؛ سیوطی، تفسیر الجلالین، ۱۴۱۶ق، ص۳۰ و ۲۸۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۶۰۵؛ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۳۳.
- ↑ طارمی، «کاوشی نو در مجازات اعدام»، ص۱۴۱.
- ↑ شیخ صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۴۲۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۹ش، ج۴۱، ص۳۱۸ـ۳۲۰.
- ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۴۱؛ مؤسسه دایره المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۴۹۷.
- ↑ علامه حلّی، تحریر الأحکام الشرعیة، مؤسسه آل البیت(ع)، ج۲، ص۲۲۲؛ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۴۱.
- ↑ محقق حلّی، شرایع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۴۷.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۴۳۲.
- ↑ محقق حلی، شرایع‌الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۷۰و۱۷۱.
- ↑ طباطبایی حائری، ریاض المسائل، مؤسسه آل البیت(ع)، ج۲، ص۴۹۶؛ موسوی اردبیلی، فقه الحدود و التعزیرات، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۵۵۸.
- ↑ فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعة: الحدود، ۱۴۲۲ق، ص۶۳۹.
- ↑ هاشمی‌شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۴۹۳.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۳۳۱.
- ↑ ساریخانی و آقابابائی، «واکاوی مستندات فقهی اعدام تعزیری»، ص۹.
- ↑ سلطانی و سلیمانی، «درنگی در مبانی فقهی اعدام تعزیری مجدد»، ص۱۲۸.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۴۴۸.
- ↑ محقق حلّی، شرایع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۳۶.
- ↑ شمس ناتری، بررسی تطبیقی مجازات اعدام، ۱۳۸۷ش، ص۵۸.
- ↑ شمس ناتری، بررسی تطبیقی مجازات اعدام، ۱۳۸۷ش، ص۶۰.
- ↑ خسروشاهی، فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام، ۱۳۸۰ش، ص۱۹۱-۱۹۶.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۷۹.
- ↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹، ج۲۹، ص۵۳، حدیث ۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۶۰۶.
- ↑ آقامیرسلیم، «آقامیرسلیم، مرضیه سادات، «بررسی مجازاتهای اسلامی با تمرکز بر مجازات اعدام»، ص۵۵.
- ↑ شمس ناتری، بررسی تطبیقی مجازات اعدام، ۱۳۸۷ش، ص۱۰-۱۲.
- ↑ شمس ناتری، بررسی تطبیقی مجازات اعدام، ۱۳۸۷ش، ص۱۰.
- ↑ مستتر، وَندیدات اَوِستا، ص۱۹۱، فصل ۹، آیه ۴۹.
- ↑ کتاب مقدس، لاویان، فصل ۲۰، آیه ۱۰ و ۱۳.
- ↑ شمس ناتری، بررسی تطبیقی مجازات اعدام، ۱۳۸۷ش، ص۱۸.
- ↑ آقامیرسلیم، «بررسی مجازاتهای اسلامی با تمرکز بر مجازات اعدام»، ص۵۳.
- ↑ تقی‌پور، علیرضا، «تأثیر نظام حقوق بشر بر اساسنامه دادگاه‌های کیفری بین المللی در زمینه مجازات اعدام»، ص۱۲۱.
- ↑ تقی‌پور، علیرضا، «تأثیر نظام حقوق بشر بر اساسنامه دادگاه‌های کیفری بین المللی در زمینه مجازات اعدام»، ص۱۲۱.
- ↑ مهدی‌زاده، مجازات اعدام و حقوق بشر، ص۷۸؛ «درخواست عمادالدین باقی»، پایگاه خبری و تحلیلی انصاف.
- ↑ صادقی، حقوق جزای بین الملل، ۱۳۷۷ش، ص۳۷۲-۳۷۳.
- ↑ صادقی، و ذبیح‌زاده، «اعدام»، ص۳۸.
- ↑ میرمحمدصادقی، «کنکاشی در تأثیر ارعابی مجازات اعدام»، ص۵.
- ↑ خزایی، «مجازات اعدام بر اساس کنفرانس بین المللی سیراکیز»، ص۱۱۴.
- ↑ خزایی، «مجازات اعدام بر اساس کنفرانس بین المللی سیراکیز»، ص۱۱۴.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۹۰ و ۱۹۹ و ۲۰۰؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۵۲ و ۵۳؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۸، ص۱۵۸ و ۱۶۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید: محقق حلّی، شرایع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۴۱ و ۱۴۷؛ علامه حلّی، تحریر الأحکام الشرعیة، مؤسسه آل البیت(ع)، ج۲، ص۲۲۴؛ موسوی اردبیلی، فقه الحدود و التعزیرات، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۶۰۹.
- ↑ قدرتی، «تحلیل مشروعیت اعدام بدون درد»، ص۴۱ و ۴۲.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۸، ص۱۵۸، حدیث ۱.
- ↑ یزدی، «نکته‌ای در مجازات لواط»، ص۸۴.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲۰، ص۴۵۲.
- ↑ فاضل لنکرانی، جامع المسائل، انتشارات امیر قلم ج۱، ص۵۰۵، سؤال ۱۹۱۲.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، استفتاءات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۳۶۹، سؤال ۹۴۸.
- ↑ «آیین نامه نحوه اجرای احکام»، سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران.
- ↑ «حکم اعدام با تزریق سم»، خبرگزاری شبستان.
- ↑ «اگر شارع نحوه اجرای حکم اعدام را تعیین نکرده باشد»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله سیدصادق روحانی.
- ↑ رباح، عقوب إلأعدإم حل إم مشکلة، ۱۹۸۱م، ص۲۲۷.
- ↑ رباح، عقوب إلأعدإم حل إم مشکلة، ۱۹۸۱م، ص۲۲۸.
- ↑ فاضل لنکرانی، جامع المسائل، امیر قلم، ج۲، ص۴۳۶، سؤال ۱۶۱؛ بهجت، استفتائات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۴۷۵، سؤال ۶۱۹۷؛ صافی گلپایگانی، ۱۴۱۷ق، جامع الأحکام، ج۲، ص۳۶۲ و ۳۶۳، سؤال ۲۱۳۵.
- ↑ «زنده ماندن مجرم بعد از اجرای مجازات رجم»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی.
- ↑ «فردی که پس از اجرای حکم زنده مانده»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ سلطانی و سلیمانی، «درنگی در مبانی فقهی اعدام تعزیری مجدد»، ص۱۴۹ و ۱۵۰.
- ↑ «اجرای مجازاتهای حدود در زمان غیبت»، شبکه جامع کتاب گیسوم.
- ↑ «اعدام در حقوق یهود و اسلام»، کتابخانه دیجیتالی نور.
- ↑ «بررسی و تبیین مجازات اعدام در جرائم مرتبط به مواد مخدر»، وبگاه به‌خوان.
- ↑ «بررسی فقهی حقوقی اعدام تعزیری»، وبگاه کتابچین.
- ↑ «عقوبة الإعدام بین الإبقاء و الإلغاء»، کتابخانه دیجیتالی نور.
- ↑ عبد الکریم حماد، «حکم تنفیذ القصاص و الإعدام بالوسائل الحدیثة فی الفقه الإسلامی»، ص۱۳۲-۱۴۷.
یادداشت
- ↑ نوعی دار زدن که در آن دست و پای مجرم را به چیزی شبیه صلیب می‌بندند تا وقتی جان دهد.(موسوی اردبیلی، فقه الحدود و التعزیرات، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۶۰۹).
- ↑ «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِصاصُ فِی الْقَتْلی ... فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخیهِ شَیْءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَداءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسانٍ ذلِکَ تَخْفیفٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ رَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدی بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ أَلیمٌ (۱۷۸) وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاةٌ یا أُولِی الْأَلْبابِ ...(۱۷۹)».
- ↑ «مَن قُتِلَ مَظلومًا فَقَد جَعَلنا لِوَلیِّهِ سُلطنًا».
- ↑ برخی فقیهان معتقدند، منظور از سوزاندن، سوزاندنِ جسد مجرم پس از کشتن وی است. (یزدی، «نکته‌ای در مجازات لواط»، ص۸۴).
منابع
- قرآن کریم.
- کتاب مقدس.
- آقامیرسلیم، مرضیه سادات، «بررسی مجازاتهای اسلامی با تمرکز بر مجازات اعدام»، در فصلنامه شهر قانون، شماره ۱۰، تابستان ۱۳۹۳ش.
- «آیین نامه نحوه اجرای احکام»، سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران، تاریخ نشر: ۳ تیر ۱۳۸۲ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «اجرای مجازاتهای حدود در زمان غیبت»، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «اعدام در حقوق یهود و اسلام»، کتابخانه دیجیتالی نور، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «اگر شارع نحوه اجرای حکم اعدام را تعیین نکرده باشد»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله سیدصادق روحانی، تاریخ نشر: ۲۸ بهمن ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- امام خمینی، تحریر الوسیله، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
- ایمانی، عباس، فرهنگ اصطلاحات حقوق کیفری، تهران، نشرآریان، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
- بخاری، محمد بن إسماعیل، صحیح البخاری، محقق: زهیر، محمد، دمشق، دار طوق النجاة، چاو اول، ۱۴۲۲ق.
- «بررسی فقهی حقوقی اعدام تعزیری»، وبگاه کتابچین، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «بررسی و تبیین مجازات اعدام در جرائم مرتبط به مواد مخدر»، وبگاه به‌خوان، تاریخ بازدید: ۶ خرداد ۱۴۰۲ش.
- بهجت، محمد تقی، استفتائات، قم، دفتر حضرت آیة الله بهجت، ، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
- تقی‌پور، علیرضا، «تأثیر نظام حقوق بشر بر اساسنامه دادگاه‌های کیفری بین المللی در زمینه مجازات اعدام»، مجلۀ پژوهشهای حقوق جزا و جرم‌شناسی، شمارهٔ ۱۰، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش.
- جزیری، عبد الرحمن و دیگران، الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت وفقاً لمذهب أهل البیت(ع)، بیروت، دار الثقلین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- «حکم اعدام با تزریق سم»، خبرگزاری شبستان، تاریخ نشر: ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
- حائری شیرازی، محی‌الدین(محمد صادق)، «فوتبال زیباست؛ اعدام به‌موقع هم زیباست!!»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۱ آذر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۸ خرداد ۱۴۰۲ش.
- خزایی، منوچهر، «مجازات اعدام بر اساس کنفرانس بین المللی سیراکیز»، در فصلنامهٔ تحقیقات حقوقی، شماره ۸، پاییز و زمستان ۱۳۶۹ش.
- خسروشاهی، قدرت الله، فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
- «درخواست عمادالدین باقی»، پایگاه خبری و تحلیلی انصاف، تاریخ نشر: ۵ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۳ خرداد ۱۴۰۲ش.
- رباح، غسان، عقوب إلأعدإم حل إم مشکلة، بیروت، مؤسسه نوفل، ۱۹۸۱م.
- «زنده ماندن مجرم بعد از اجرای مجازات رجم»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: ۳ خرداد ۱۴۰۲ش.
- ساریخانی، عادل، و آقابابائی، اسماعیل، «واکاوی مستندات فقهی اعدام تعزیری»، درفصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال سوم، شماره هشتم، پاییز ۱۳۹۳ش.
- سبزواری، سید عبد الأعلی، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم، مؤسسة المنار، چاپ چهارم، ۱۴۱۳ق.
- سلطانی، عباسعلی، و سلیمانی، حمید، «درنگی در مبانی فقهی اعدام تعزیری مجدد»، در فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شمارهٔ ۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۴ش.
- سیوطی، جلال الدین، تفسیر الجلالین، بیروت، مؤسسة النور للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- شمس ناتری، محمد ابراهیم، بررسی تطبیقی مجازات اعدام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، المقنع، قم، مؤسسه امام هادی(ع)، ۱۴۱۵ق.
- شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، محقق، موسوی خرسان، حسن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، محقق و مصحح: خراسانی، علی، شهرستانی، سید جواد، طه نجف، مهدی، عراقی، مجتبی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
- صادقی، سید جعفر، و ذبیح‌زاده، محمدهادی، «اعدام»، در دائرة المعارف قرآن کریم، ج۴، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.
- صافی گلپایگانی، لطف الله، جامع الأحکام، قم، انتشارات حضرت معصومه (س)، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق.
- صفدری، امیرحسین، و دیگران، «بررسی مجازات اعدام»، وبگاه سیویلیکا، تاریخ نشر، ۱۳۹۶ش، سال بازدید: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- طارمی، محمدحسین، «کاوشی نو در مجازات اعدام»، در نشریه معرفت، شماره ۱۱۸، مهر ۱۳۸۶ش.
- طباطبایی حائری، سید علی، ریاض المسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، بی‌تا.
- طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- عبد الکریم حماد، حمزة، «حکم تنفیذ القصاص و الإعدام بالوسائل الحدیثة فی الفقه الإسلامی»، در مجله دراسات (علوم الشریعة والقانون)، ج۳۴، اردن، الجامعة الأردنیة، ۲۰۰۷م.
- «عقوبة الإعدام بین الإبقاء و الإلغاء»، کتابخانه دیجیتالی نور، تاریخ بازدید: ۷ خرداد ۱۴۰۲ش.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، مؤسسه آل البیت(ع)، مشهد، چاپ اول، بی‌تا.
- علی‌محمدی، عمران، امکان‌سنجی حذف مجازات اعدام از جرائم تعزیری و تعیین مجازاتهای جایگزین، تهران، نشر طلایی پویندگان دانشگاه، ۱۳۹۷ش.
- فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة، قم، مرکز فقه الائمة الاطهار، ۱۴۲۲ق.
- فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، قم، انتشارات امیر قلم، چاپ یازدهم، بی‌تا.
- «فردی که پس از اجرای حکم زنده مانده»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ نشر: ۲۸ مهر ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۳ خرداد ۱۴۰۲ش.
- قدرتی، فاطمه، «تحلیل مشروعیت اعدام بدون درد از نوع حدی، تعزیری، قصاصی و حکومتی»، در فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۲۴ و ۲۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مؤسسه دایرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، قم، مؤسسه دایرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۸۶ش.
- محقق حلّی، نجم الدین، شرایع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- مستتر، جیمس دار، وَندیدات اَوِستا، ترجمه جوان، موسی، تهران، دنیای کتاب، ۱۳۸۲ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، قم، چاپ دوم، ۱۴۲۷ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم، فقه الحدود والتعزیرات، قم، موسسةالنشر الجامعه للمفید، ۱۴۳۷ق.
- میرمحمدصادقی، حسین، «کنکاشی در تأثیر ارعابی مجازات اعدام»، در ماهنامهٔ دادرسی، شماره ۳۷، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۲ش.
- میرمحمدصادقی، حسین، حقوق جزای بین‌الملل (مجموعه مقالات)، تهران، نشر میزان، ۱۳۷۷ش.
- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
- یزدی، محمد «نکته‌ای در مجازات لواط»، در فصلنامه تخصصی فقه اهل‌بیت(ع)، شماره ۳۳، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، بهار ۱۳۸۲ش.