سید صدرالدین صدر

از ویکی شیعه
برای دیگر کاربردها صدر را ببینید.
سید صدرالدین صدر
مرجع تقلید شیعه
اطلاعات فردی
نسبخاندان صدر
زادگاهکاظمین
تاریخ وفات۵ دی ۱۳۳۲ش/ ۱۹ ربیع‌الثانی ۱۳۷۳ق
محل دفنحرم حضرت معصومه(س)
خویشاوندان
سرشناس		سید اسماعیل صدر(پدر) • امام موسی صدر و سید رضا صدر(فرزندان)
اطلاعات علمی
استادانمحمد حسین نائینی • آقا ضیاء عراقی • ملا محمدکاظم خراسانی • سید محمدکاظم طباطبایی یزدی
شاگردانسید محمد علی قاضی طباطبایی • عطاءالله اشرفی اصفهانی • مرتضی مطهری و ...
محل تحصیلکربلا • نجف
تألیفاتالمهدی • خلاصه الفصول • مختصر تاریخ اسلام • رساله در امر به معروف و نهی از منکر


سید محمدعلی بن اسماعیل صدر مشهور به سید صدرالدین صدر (۱۲۹۹ - ۱۳۷۳ق) از مراجع تقلید شیعه و متخصص در اصول، رجال و تفسیر.

او وصی عبدالکریم حائری یزدی بود و پس از وفات استاد خود، به همراه سید محمد حجت و سید محمدتقی خوانساری، سرپرستی حوزه علمیه قم را بر عهده داشت و در حفظ حوزه کوشید. وی پدر امام موسی صدر و سید رضا صدر است.

نسب و تحصیلات

خاندان صدر اصالتاً از مردم جَبَل عامِل لبنان هستند. نسب آن‌ها از طریق ابراهیم اصغر به امام کاظم(ع) می‌رسد.[۱] بنا به نقل سید حسن صدر همه اجداد آن‌ها بدون استثناء مجتهد بوده‌اند.[۲] نام اصلی سید صدر الدین صدر٬ محمدعلی، کنیه‌اش ابوالرضا و لقبش صدرالدین بود. با این حال به لقبش شهرت یافت و خودش نیز خود را «صدرالدین» می‌خواند. در کاظمین به دنیا آمد. پدرش سید اسماعیل صدر است. او در کودکی به همراه پدر خود و علامه سید صالح کبیر (متوفای۱۲۲۷ق) به خاطر ظلم‌های سلاطین عثمانی نسبت به شیعیان از لبنان به عراق مهاجرت کرد.[۳] صفیه، مادر سید صدرالدین دختر سید هادی صدر بود. سید صدرالدین دوران کودکی و نوجوانی را کنار پدر و خانواده در سامرا سپری کرد. ریاضیات، ادبیات، منطق و اغلب دروس سطح فقه و اصول را در همان جا نزد اساتید برادر بزرگترش، سید مهدی، فراگرفت. هنگامی که پدرش سید اسماعیل صدر در سال ۱۳۱۴ق به کربلا هجرت کرد، او نیز به این شهر رفت و به بهره‌گیری از پدر و دیگر استادان کربلا پرداخت. سپس به سفارش پدرش، برای تکمیل تحصیلات، رهسپار نجف شد و دروس دوره سطح و خارج را آنجا آموخت.[۴]

اساتید

شاگردان

سید صدر یکی از مدرسان حوزه بود و شاگردانی تربیت کرد. نام برخی از شاگردان وی :

هجرت به ایران

صدر در سال ۱۳۳۹ق رهسپار ایران شد. در این مدت، علاوه بر تدریس، به موعظه و ارشاد مردم نیز همت گماشت. آن ایام با خشکسالی مصادف بود و او توانست، با اقدامات پیگیر و گردآوری اعانه، بسیاری از مستمندان را از خطر مرگ نجات بخشد. وی ده سال بعد بار دیگر به نجف اشرف برگشت و به تحصیل و تدریس نشست.[۱۰] صدر بار دیگر به قم آمد. اما وقتی برای زیارت به مشهد رفت به جهت تقاضای طلاب و مردم مشهد در آن شهر ماندگار شد. وی در مشهد به تدریس پرداخت و در مسجد گوهر شاد حرم رضوی اقامه نماز می‌کرد.[۱۱]

مرجعیت

صدرالدین صدر مورد توجه آیت‌الله حائری بود. مؤسس حوزه علمیه قم عبدالکریم حائری یزدی در دوران کهنسالی خود نگران آینده حوزۀ تازه تاسیس بود. او به منظور تقویت حوزه علمیه قم و تامین آینده آن، از صدر برای اقامت در قم دعوت کرد. وی با اعزام گروهی به مشهد او را به قم فرا خواند. صدر علاوه بر تدریس سطوح عالی، از مشاوران حائری شمرده می‌شد و در امور حوزه نیز به او کمک می‌کرد. آیت الله حائری، صدر را وصی خود قرار داد و به پیشنهاد صدر، سید محمد حجت نیز به وصایت وی برگزیده شد.[۱۲]

پس از وفات عبدالکریم حائری یزدی، مرجعیت و زعامت حوزه به آیات عظام حجت، خوانساری و صدر رسید و این سه معروف به مراجع ثلاث شدند. این مدیریت ده سال طول کشید.[۱۳]

هنگامی که آیت‌الله بروجردی برای معالجه به تهران رفت، صدر، از وی خواست به قم بیاید. پس از ورود او جایگاه نماز جماعت خود در حرم حضرت معصومه را به آیت الله بروجردی واگذار کرد؛ از ریاست حوزه فاصله گرفت و به پشتیبانی گسترده از آیت‌الله بروجردی بسنده کرد. او در تبیین فلسفه این کار، این آیه ۸۳ سوره قصص را تلاوت می‌کرد: ﴿تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ ۝٨٣﴾ [قصص:83] ﴿آن سرای آخرت را برای کسانی قرار می‌دهیم که در زمین خواستار برتری و فساد نیستند و فرجام [خوش] از آن پرهیزگاران است ۝٨٣﴾ [۱۴]

سید حسین قمی، به صدر اجازه اجتهاد داده بود و در احتیاطات مقلدانش را به او ارجاع می داد.[۱۵]

فرزندان

از راست: امام موسی صدر، برادرش سید رضا صدر و آیت الله صدرالدین صدر

اولین همسر آیت‌الله صدر، دخترخاله‌اش بود که در جوانی در عراق درگذشت. وی پس از بازگشت به ایران، در حوالی سال ۱۳۳۹ق در مشهد با بی‌بی صفیه قمی دختر سید حسین طباطبایی قمی (از مراجع تقلید) ازدواج کرد و صاحب ده فرزند (سه پسر و هفت دختر) شد:

آثار علمی

آیت الله صدر آثار زیر را از خود به یادگار گذاشت:

وفات

سید صدرالدین صدر در ۵ دی سال ۱۳۳۲ش[۱۹] برابر با ۱۹ ربیع‌الثانی ۱۳۷۳ق درگذشت. آیت الله بروجردی بر پیکر وی نماز گذارد و او را در کنار قبر شیخ عبدالکریم حائری، در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپردند.[۲۰]

پانویس

  1. ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش٬ ج۳-۴، ص۴۲۶
  2. ↑ صدر، تكملة أمل الآمل، ۱۴۲۹ق٬ ج‏۶، ص۴۱۶
  3. ↑ صدر، تكملة أمل الآمل، ۱۴۲۹ق٬ ج‏۶، ص۴۱۷
  4. ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۲، ص۴۶۶؛ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ص۵۰.
  5. ↑ امین٬ مستدركات أعيان الشيعة، ۱۴۰۸ق، ج‏۱، ص۵۰
  6. ↑ سبحانی٬ موسوعة طبقات الفقهاء، ج‏۱۴(القسم ‏الثاني)، ۱۴۱۸ق، ص۷۵۴
  7. ↑ سبحانی٬ موسوعة طبقات الفقهاء، ج‏۱۴(القسم ‏الثاني)، ۱۴۱۸ق، ص۷۵۶
  8. ↑ حکیمی، مکتب تفکیک، ۱۳۷۵ش، ص۲۲۴.
  9. ↑ هزار، دانشوران قم، ص۱۴۹.
  10. ↑ امین٬ طبقات أعلام الشيعة، ۱۴۳۰ق٬ ج‏۱۵، ص۹۴۴
  11. ↑ امین٬ طبقات أعلام الشيعة، ۱۴۳۰ق٬ ج‏۱۵، ص۹۴۴
  12. ↑ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ص۴۹-۵۰.
  13. ↑ امین٬ طبقات أعلام الشيعة، ۱۴۳۰ق٬ ج‏۱۵، ص۱۱۶۷
  14. ↑ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ص۵۰؛ هزار، دانشوران قم، ص۱۴۹.
  15. ↑ امین٬ طبقات أعلام الشيعة، ۱۴۳۰ق٬ ج‏۱۵، ص۹۴۵
  16. ↑ شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج۱، ص۳۳۲.
  17. ↑ رضایی، سید صدرالدین صدر قلعه تواضع، ۱۳۷۷ش، ص۵۸-۵۹.
  18. ↑ حکیم٬المفصل في تاريخ النجف الأشرف، ۱۴۲۷ق، ج‏۷، ص۳۲۷ (دو مورد اخیر)
  19. ↑ روزنامه اطلاعات، سال بیست و هشتم، شماره۸۶۶۸، شنبه ۵ دی ماه ۱۳۳۲ش
  20. ↑ هزار، دانشوران قم، ص۱۴۹-۱۵۰.

منابع

  • آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن، طبقات أعلام الشيعة، بيروت ، دار إحياء التراث العربي، چ۱، ۱۴۳۰ق.
  • امين، حسن، مستدركات أعيان الشيعة، بيروت، دار التعارف للمطبوعات، چ۱، ۱۴۰۸ق.
  • امین، سید حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۸ق.
  • حكيم، حسن عيسى، المفصل في تاريخ النجف الأشرف، قم، المكتبة الحيدرية چ۱، ۱۴۲۷ق.
  • حکیمی، محمدرضا، مکتب تفکیک، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۵ش.
  • رضایی، محمد، «سید صدرالدین صدر قلعه تواضع»، فرهنگ کوثر، شماره ۱۶، ۱۳۷۷ش.
  • سبحانى تبريزى، جعفر ،موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسه امام صادق، چ۱، ۱۴۱۸ق.
  • شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، نشر اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
  • صدر، حسن، تكملة أمل الآمل،بيروت، دار المؤرخ العربي ، چ۱، ۱۴۲۹ ق.
  • مدرس تبریزی، محمدعلی٬ ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، کتابفروشی خیام، چاپ سوم، ۱۳۶۹ش.
  • هزار، علیرضا، دانشوران قم، قم، انتشارات زائر، ۱۳۸۴ش.
  • پایگاه صدر پژوهی
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=سید_صدرالدین_صدر&oldid=1315680»