ما فی الذمه: تفاوت میان نسخهها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویکی سازی) |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۵: | خط ۵: | ||
==تعریف و جایگاه== | ==تعریف و جایگاه== | ||
ما فی الذمه؛ یعنی آنچه بر عهده انسان است.<ref>منتظری، احکام و مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۴۴۹.</ref> این مفهوم، اصطلاحی فقهی - حقوقی است که هم در بخش [[عبادات]] و هم در بخش [[معاملات]] و قراردادها از آن استفاده میشود.<ref>برای نمونه رجوع کنید: خمینی، توضیح المسائل (محشّٰی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۷۵۷؛ شاهرودی، معجم فقه الجواهر، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۲۲۶؛ امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، ج۲، ص۱۹۰.</ref> | ما فی الذمه؛ یعنی آنچه بر عهده انسان است.<ref>منتظری، احکام و مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۴۴۹.</ref> این مفهوم، اصطلاحی فقهی - حقوقی است که هم در بخش [[عبادات]] و هم در بخش [[معاملات]] و قراردادها از آن استفاده میشود.<ref>برای نمونه رجوع کنید: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّٰی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۷۵۷؛ شاهرودی، معجم فقه الجواهر، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۲۲۶؛ امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، ج۲، ص۱۹۰.</ref> | ||
==کاربرد در عبادات== | ==کاربرد در عبادات== | ||
اصطلاح ما فی الذمه در عبادات -همچون [[نماز]] و [[روزه]]- بیانگر وجود [[تکلیف|تکلیفی]] [[عبادت|عبادی]] بر عهده انسان است و این تکلیف شامل [[وجوب]]، [[استحباب]]، [[ادا]] و [[قضاء|قضا]] میشود.<ref>مرعی، القاموس الفقهی، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۵.</ref> مثلا [[فقیهان]] میگویند: کسی که میداند یک نماز چهار رکعتی بر عهده دارد، امّا نمیداند قضای [[نماز ظهر]] بوده یا [[نماز عصر|عصر]] یا [[نماز عشاء|عشا]]، اگر یک نماز چهار رکعتی به نیت ما فی الذّمّه (یعنی آنچه بر عهدۀ اوست) بخواند، کافی است.<ref>مکارم شیرازی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۹ق، ص۲۲۶، م ۱۲۰۱؛ خمینی، توضیح المسائل (محشّٰی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۷۵۷.</ref> همچنین درباره اوقات نماز گفتهاند: آخر وقت [[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء|عشا]] [[نیمه شب شرعی]] است، ولی کسی که آنها را تا نیمه شب نخواند، بنابر [[احتیاط واجب]] باید تا قبل از [[اذان صبح]] به قصد «ما فی الذمه» (نه نیت ادا و قضا) بجا آورد و پس از آن به نیت قضا خوانده میشود.<ref>خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه دار العلم، ج۱، ص۱۳۸.</ref> | اصطلاح ما فی الذمه در عبادات -همچون [[نماز]] و [[روزه]]- بیانگر وجود [[تکلیف|تکلیفی]] [[عبادت|عبادی]] بر عهده انسان است و این تکلیف شامل [[وجوب]]، [[استحباب]]، [[ادا]] و [[قضاء|قضا]] میشود.<ref>مرعی، القاموس الفقهی، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۵.</ref> مثلا [[فقیهان]] میگویند: کسی که میداند یک نماز چهار رکعتی بر عهده دارد، امّا نمیداند قضای [[نماز ظهر]] بوده یا [[نماز عصر|عصر]] یا [[نماز عشاء|عشا]]، اگر یک نماز چهار رکعتی به نیت ما فی الذّمّه (یعنی آنچه بر عهدۀ اوست) بخواند، کافی است.<ref>مکارم شیرازی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۹ق، ص۲۲۶، م ۱۲۰۱؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشّٰی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۷۵۷.</ref> همچنین درباره اوقات نماز گفتهاند: آخر وقت [[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء|عشا]] [[نیمه شب شرعی]] است، ولی کسی که آنها را تا نیمه شب نخواند، بنابر [[احتیاط واجب]] باید تا قبل از [[اذان صبح]] به قصد «ما فی الذمه» (نه نیت ادا و قضا) بجا آورد و پس از آن به نیت قضا خوانده میشود.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه دار العلم، ج۱، ص۱۳۸.</ref> | ||
==کاربرد در حقوق و معاملات== | ==کاربرد در حقوق و معاملات== | ||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
* امامی، سید حسن، حقوق مدنی، تهران، انتشارات اسلامیه، بیتا. | * امامی، سید حسن، حقوق مدنی، تهران، انتشارات اسلامیه، بیتا. | ||
* جلالی زاده، جلال، مبادی و اصطلاحات علم فقه، تهران، نشر احسان، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. | * جلالی زاده، جلال، مبادی و اصطلاحات علم فقه، تهران، نشر احسان، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. | ||
* خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول، بیتا. | * امام خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول، بیتا. | ||
* خمینی، سید روحاللّٰه، توضیح المسائل (محشّٰی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق. | * امام خمینی، سید روحاللّٰه، توضیح المسائل (محشّٰی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق. | ||
* مرعی، حسین عبدالله، القاموس الفقهی، بیروت، دار المجتبی، ۱۴۱۳ق. | * مرعی، حسین عبدالله، القاموس الفقهی، بیروت، دار المجتبی، ۱۴۱۳ق. | ||
* مروج، حسین، اصطلاحات فقهی، قم، نشر بخشایش، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | * مروج، حسین، اصطلاحات فقهی، قم، نشر بخشایش، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. |