خصائص النبی: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز ←کثرت خصائص النبی: تمیزکاری |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز افزایش منبع |
||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
*[حسینی سمنانی، بتول، [http://rch.ac.ir/article/Details/8613 «خصائص النبی»] در دانشنامه جهان اسلام. | |||
*الصادق بن محمد، خصائص‌المصطفی صلی‌اللّه‌علیه وسلم بین الغلو و الجفاء، ریاض، ۲۰۰۰م. | *الصادق بن محمد، خصائص‌المصطفی صلی‌اللّه‌علیه وسلم بین الغلو و الجفاء، ریاض، ۲۰۰۰م. | ||
*سیوطی عبدالرحمان بن ابی‌بکر، الخصائص الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا. | *سیوطی عبدالرحمان بن ابی‌بکر، الخصائص الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا. | ||
نسخهٔ ۲۴ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۰۸
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب در تاریخ ۱ آبان ۱۳۹۸ توسط کاربر:P.motahari برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شده است. اگر بیش از پنج روز از آخرین ویرایش مقاله میگذرد میتوانید برچسب را بردارید. در غیر این صورت، شکیبایی کرده و تغییری در مقاله ایجاد نکنید. |
خصائص النبی یا اختصاصات پیامبر به ویژگی‌ها و احکام اختصاصی پیامبر اکرم اشاره دارد که او را از مسلمانان و دیگر پیامبران متمایز می‌کند.
خصائص النبی در فقه به احکام مخصوص پیامبر اسلام(ص) گفته می‌شود که بیشتر آنان مربوط به باب نکاح است. جواز ازدواج دائم با بیش از چهار زن، وجوب نماز شب، حرمت ازدواج با کنیزان و اهل کتاب، حرمت دریافت صدقه و حرمت ازدواجِ دیگر مسلمانان با زنان پیامبر از این ویژگی‌هاست البته خصائص النبی در کاربرد عام همه ویژگی‌های منحصر به فرد حضرت محمد(ص) و آیین او را دربرمی‌گیرد.
مفهوم‌شناسی
خصائص النبی در فقه به احکامی گفته می‌شود که فقط درباره پیامبر تشریع شده[۱] و سبب تمایز او از امتش می‌شود.[۲] البته این واژه در کاربرد عام به همه ویژگی‌ها و اختصاصاتی اشاره دارد که حضرت محمد(ص) را از مسلمانان و پیامبران دیگر متمایز می‌کند و ویژگی‌های امت و آیین او نیز دربرمی‌گیرد.[۳] خصائص، جمع خصیصه، به‌معنای ویژگی‌ها و اوصافی است که فردی را از دیگران متمایز می‌کند.[۴]
در فقه از اختصاصات پیامبر ذیل چهار عنوان مباحات، واجبات، مُحَرّمات و کرامات بحث می‌شود.[۵] در برخی از منابع از محرمات و واجبات با عنوان «تغلیظات» و از مباحات با عنوان «تخفیفات» یاد شده است.[۶]
مباحات
برخی از مُباحات اختصاصی پیامبر عبارتند از:
- ازدواج با بیش از چهار زن با عقد دائم،[۷]
- نکاح با هِبه(زنی خود را به او ببخشد)،[۸]
- عقد نکاح در حال احرام،[۹]
- رعایت‌نکردن «حَقِّ قَسْم» (تقسیم هم‌خوابی) بین همسران.[۱۰] حق قسم حکمی شرعی است که طبق آن بر کسی که بیش از یک زن دارد، واجب است که شب‌ها را میان آنها تقسیم کند و هر شب پیش یکی از آنها باشد.[۱۱]
- ورود به مکه بدون احرام،[۱۲]
- روزه وصال،[۱۳](روزه یک روز را بدون افطار به روزه روز بعد متصل کردن یا روزه را تا سحر ادامه‌دادن)،[۱۴]
- جنگ‌کردن در حرم مکی هنگام فتح مکه،[۱۵]
- ازدواج بدون موافقت ولیّ زوجه و شهادت شهود،[۱۶]
- استفاده از عطر در حال احرام،[۱۷]
- تصرف در اموال مسلمانان.[۱۸]
محرمات
طبق منابع شیعه و سنی، برخی از مُحَرَّمات اختصاصی پیامبر، یعنی کارهایی که تنها برای او حرام است، عبارت‌اند از:
- ازدواج با کنیزان و اهل کتاب با صیغه عقد،[۱۹]
- تبدیل یا افزایش تعداد همسران پس از نازل‌شدن آیه ۵۲ سوره احزاب،[۲۰]
- دریافت زکات و صدقه،[۲۱]
- نوشتن،[۲۲]
- شعرگفتن[۲۳] و تعلیم آن،[۲۴]
- چشم‌دوختن به اموال مردم،[۲۵]
- درآوردن لباس جنگی یا کنارگذاردن ادوات جنگی قبل از ملاقات با دشمن،[۲۶]
- اشاره‌کردن با چشم در امور مُباح، مانند صدور فرمان با اشاره چشم.[۲۷]
واجبات
برپایه منابع شیعه و سنی، برخی از واجبات اختصاصی پیامبر به شرح ذیل است:
کرامات
مراد از کرامات، ویژگی‌های دیگرِ مختص پیامبر و احکامی است که مسلمانان باید تنها درخصوص پیامبر رعایت کنند. برخی از آنها عبارت‌اند از:
- ملقب‌شدن همسران پیامبر به عنوان اُم‌ُّالمؤمنین.[۳۴]
- حرمت ازدواج همسران پیامبر پس از او با دیگران،[۳۵]
- بالاتر نبردن صدا از صدای پیامبر،[۳۶]
- جایزنبودن خروج از جلسه‌ای که پیامبر در آن حضور دارد، بدون اجازه او،[۳۷]
- جواز سلام به پیامبر در هنگام خواندن نماز،[۳۸]
- اولویت پیامبر در تصرف در امور مؤمنان،[۳۹]
- دارابودن شفاعت و کوثر،[۴۰]
- قراردادن ترس از او در دل دشمنانش،[۴۱]
- جهانی‌بودن نبوت و رسالت او، [۴۲]
- خاتمیت،[۴۳]
- جاودانه‌بودن قرآن.[۴۴]
حکمت خصائص‌النبی
برخی از عالمان مسلمان «حکمت‌هایی» را برای وجود احکام و ویژگی‌های اختصاصی پیامبر بیان کرده‌اند؛ ازجمله حکمت وجود واجبات اختصاصی برای پیامبر را افزایش رتبه معنوی او[۴۵] و حکمت مُحَرَّمات را تنزیه او از آنها دانسته‌اند.[۴۶] همچنین حکمت مباحات را افزایش اختیارات پیامبر و حکمت کرامات را توجه‌دادن او به جایگاهش بیان کرده‌اند.[۴۷]
کثرت خصائص النبی
در منابع اسلامی خصائص زیادی برای پیامبر ذکر شده است به عنوان نمونه در کتاب الخصائص الکبری حدود ۵۷۰ باب به این موضوع اختصاص دارد.[۴۸] هرچند به گفته محقق کرکی رویه فقها بر این بوده که خصائص پیامبر را در کتاب‌های فقهی در مبحث نکاح مطرح می‌کردند چرا که بیشتر اختصاصات او مربوط به باب نکاح است[۴۹] اما کثرت خصائص پیامبر سبب شده است تا عالمان شیعه و سنی آثار مستقلی در این باره بنویسند که بیشتر آنها مربوط به اهل سنت است. کتاب الخصائص الکبری جلال‌الدین سیوطی (درگذشت ۹۱۱ق) عالم اهل سنت و خصائص النبی احمد بن محمد بن دؤل قمی عالم شیعی (درگذشت ۳۵۰ق)[۵۰] از جمله این آثار است.
پانویس
- ↑ الصادق، خصائص المصطفی، ۲۰۰۰م، ص۲۴.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
- ↑ الصادق، خصائص المصطفی، ۲۰۰۰م، ص۲۴.
- ↑ المعجم الوسیط، ۱۹۸۹م، ج۱، ص۲۳۸، ذیل خص.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶؛ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۳.
- ↑ نگاه کنید به محقق کرکی، جامع‌المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۳.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۶.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۹.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۳۰.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۱۶، ص۵۷۳.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۸.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۱۸.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۰.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۱.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۷؛ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۶.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۳.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۱؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۲۵.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد،۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۷؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۱۲،۴۱۴.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۷.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۶؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۴.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۷؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۸.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۷؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۸.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۳
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۱۱.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۱۰؛ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۳.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۶؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۱۴.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
- ↑ نووی، روضه‌الطالبین، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۳.
- ↑ نووی، روضه‌الطالبین، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۳؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۸.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۰
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۴؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۳۷.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، ج۲، ص۴۳۷.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۴۴.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۴۳.
- ↑ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۴۳.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۴-۶۵.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۵.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۵.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۵.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۵.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۶۵.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۳۹۶.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۲؛ سیوطی، الخصائص الکبری، دار الکتب العلمیه، ج۲، ص۴۰۴.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۵۲.
- ↑ حسینی سمنانی، «خصائص النبی»، ج۱۵، ص۵۴۴.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۳.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۹۰
منابع
- [حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی» در دانشنامه جهان اسلام.
- الصادق بن محمد، خصائص‌المصطفی صلی‌اللّه‌علیه وسلم بین الغلو و الجفاء، ریاض، ۲۰۰۰م.
- سیوطی عبدالرحمان بن ابی‌بکر، الخصائص الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
- شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع‌الاسلام، قم، ۱۴۱۳-۱۴۱۹ق.
- طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح سید محمدتقی کشفی، تهران، المکتبة المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، ۱۳۸۷ق.
- مجمع اللغة العربیه بالقاهره، المعجم الوسیط، استانبول، دار الدعوه، ۱۹۸۹م.
- محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۱۴ق.
- مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت، قم، مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۵ش.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، ۱۳۶۵ش.
- نووی، یحیی بن شرف، روضة الطالبیین و عمدة المفتین، تحقیق زهیر الشاویش، بیروت، دمشق-عمان، المکتب الاسلامی، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۱م.
پیوند به بیرون
