خاندان روحانی قمی از خاندان‌های مشهور و با سابقه مرجعیت در قم هستند و سید صادق روحانی قمی، سرسلسله این خاندان معرفی شده است.[۱] سید محمدهادی روحانی در نوشتاری با عنوان «مرحوم آقا؛ جد خاندان روحانی در قم»، او را پایه‌گذار این خاندان در قم معرفی می‌کند.[۲] عالمان و روحانیون این خاندان، مکتوبات و تألیفات خود را غالباً با عنوان حسینی قمی، حسینی روحانی قمی و حسینی روحانی امضا می‌کردند، اما بیشتر شرح‌حال‌نگاران از آنان با عنوان «روحانی» نام برده‌اند.[۳] از این خاندان، مراجع تقلید، عالمان و شخصیت‌های شناخته‌شده‌ای معرفی شده‌اند.[۴]
 از راست: سید محمد روحانی (کودک)، آقا احمد روحانی، میرزا فخرالدین روحانی، میرزا محمود روحانی، میرزا ابوالحسن روحانی، کودک نشسته: سید مهدی روحانی. ایستاده: کودک در آغوش: سید محمدصادق روحانی | |
| شناسنامه خاندان | |
|---|---|
| نام خاندان | روحانی |
| صدر خاندان | سید صادق روحانی قمی |
| موقعیت | |
| خاستگاه | قم |
| مکان استقرار | قم |
| افراد سرشناس | |
| مراجع تقلید | سید صادق روحانی قمی • سید محمد روحانی • سید محمدصادق روحانی |
| عالمان | سید محمود روحانی • سید ابوالحسن روحانی • سید فخرالدین روحانی • سید احمد روحانی • سید مهدی روحانی |
| سایر اطلاعات | |
سید صادق روحانی قمی
سید صادق روحانی قمی در سال ۱۲۵۵ق در قم به‌دنیا آمد.[۵] وی در زمره شاگردان شیخ انصاری در نجف و میرزای شیرازی در سامرا به‌شمار می‌رفت[۶] و محل رجوع امور مردم قم بود و قمی‌ها به وی ارادت بسیار داشتند.[۷] مسجد و مدرسه سید صادق در قم از جمله بناهای به‌یادگارمانده از اوست.[۸] سید صادق روحانی در ۵ ربیع‌الاول سال ۱۳۳۸ق از دنیا رفت و در قبرستان شیخان دفن شد.[۹] محمدعلی شاه‌آبادی استاد عرفان امام خمینی، داماد سید صادق قمی بوده است.[۱۰]
فرزندان سید صادق روحانی
سید صادق روحانی ۵ فرزند پسر از دو همسر خود داشت که دو پسر از یک خانم عرب‌زبان لبنانی بودند و سه پسر دیگر هم از همسر دوم که اهل قم بود، متولد شدند.[۱۱]
میرزا محمود روحانی
سید محمود روحانی (متولد ۱۳۰۷ق) از شاگردان عبدالکریم حائری یزدی که پس از واقعه کشف حجاب در ایران ۱۳۳۰ق به همراه خانواده به عراق رفت و در درس سید ابوالحسن اصفهانی و میرزای نائینی شرکت کرد. او در جریان‌های سیاسی هم نقش داشت که می‌توان به امضای او پای نامه جریان ملی‌شدن صنعت نفت اشاره کرد. پس از وفات او در ۱۸ شعبان سال ۱۳۸۱ق مجالس ترحیم متعددی در قم و کاشان از سوی مراجع تقلید و مردم برگزار شد.[۱۲] میرزا محمود روحانی در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) مدفون است.[۱۳] سید محمد و سید محمدصادق از مراجع تقلید شیعه، فرزندان او بودند.
میرزا ابوالحسن روحانی
سید ابوالحسن روحانی (متولد ۱۳۰۹ق) که پس از تحصیل در حوزه علمیه نجف به قم بازگشت و از عالمان شناخته‌شده قم بود و قمی‌ها او را به تقدس و تقوا می‌شناختند.[۱۴] او خدمات دینی و اجتماعی فراوانی در قم انجام داد.[۱۵] میرزا ابوالحسن روحانی در ۶ ذیقعده ۱۳۸۲ق (۱۲ فروردین سال ۱۳۴۲ش) از دنیا رفت و در وادی‌السلام نجف در نزدیکی مقام هود و صالح دفن شد.[۱۶] سید مهدی روحانی نماینده مجلس خبرگان رهبری و سیدهادی روحانی فرزندان او هستند.[۱۷]
میرزا فخرالدین روحانی
میرزا فخرالدین روحانی از عالمان قم که در سن جوانی در ۱۰ شوال سال ۱۳۶۹ق درگذشت و در حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.[۱۸]
میرزا ابوالقاسم روحانی
سید ابوالقاسم روحانی متولد ۱۳۱۶ق در قم که در حوزه نجف از شاگردان میرزای نائینی، آقا ضیاء عراقی و سید ابوالحسن اصفهانی بود و پس از بازگشت به قم در مسجد امام حسن عسکری به اقامه جماعت و تبلیغ اشتغال داشت. وی در ۲۷ رمضان ۱۳۸۴ق درگذشت و در قبرستان شیخان دفن شد.[۱۹]
آقا احمد روحانی
سید احمد روحانی متولد ۱۳ شوال سال ۱۳۲۲ق و از تحصیل‌کردگان حوزه علمیه نجف و کربلا بود. از سوابق سید احمد روحانی، سفرهای چندباره تبلیغی او به هندوستان است. او پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۷۴ق به اصرار گروهی از عالمان و مردم تهران، امامت جماعت مسجد بنی‌هاشمی را بر عهده گرفت و به نشر احکام دین پرداخت. از تألیفات روحانی کتاب‌های «سر السعادة» در فضیلت صلوات، «کفایة النحو»، «تسلیة المریض» و «خاطرات» به‌جا مانده است.[۲۰] آقا احمد روحانی در ۲ صفر ۱۳۸۴ق (۲۳ خرداد سال ۱۳۴۳ش) درگذشت و او را در قبرستان شیخان در کنار قبر پدرخانمش شیخ فضلعلی قزوینی دفن کردند.[۲۱]
نوادگان سید صادق روحانی
دو فرزند سید محمود روحانی و یک فرزند سید ابوالحسن روحانی در زمره عالمان و مراجع تقلید هستند.
سید محمد روحانی
سید محمد روحانی فرزند میرزا محمود است. او در شعبان سال ۱۳۳۸ق متولد شد. او پس از گذراندن سطح در قم به نجف رفت و در آن شهر از استادان حوزه علمیه نجف بهره برد. از آثار او می‌توان به المرتقی الی الفقه الارقی، منتقی الاصول، الاشباه و النظائر فی القرآن الکریم اشاره کرد. روحانی در ۳ مرداد سال ۱۳۷۶ش (۱۹ ربیع‌الاول ۱۴۱۸ق) درگذشت. برادرش سید محمدصادق روحانی بر پیکرش نماز گزارد و در منزل مسکونی‌اش دفن شد.[۲۲]
سید محمدصادق روحانی
سید محمدصادق روحانی (درگذشت: ۱۴۰۱ش) از مراجع تقلید شیعه در قم دیگر فرزند میرزا محمود است.[۲۳] سید ابوالحسن اصفهانی، سید ابوالقاسم خویی و محمدحسین غروی اصفهانی از استادان او بودند[۲۴] و مجموعه ۴۱ جلدی فقه الصادق به‌عنوان دایرة‌المعارفی از مباحث فقهی شیعه از آثار اوست.[۲۵] او در ۲۵ آذر سال ۱۴۰۱ش در قم درگذشت[۲۶] و در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.[۲۷]
سید مهدی روحانی
سید مهدی روحانی متولد سال ۱۳۰۳ش در قم فرزند میرزا ابوالحسن است.[۲۸] مادرش دختر سید فخرالدین حسینی قمی از نوادگان میرزای قمی است.[۲۹] او تحصیلاتش را در دو حوزه قم و نجف گذراند و پس از بازگشت به قم در مسجد سید صادق به اقامه جماعت در سه نوبت مشغول بود.[۳۰] سید مهدی روحانی از روحانیان فعال در انقلاب اسلامی ایران و از مؤسسان و اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود. وی سه دوره به نمایندگی از مردم استان‌های قم و مرکزی به عضویت مجلس خبرگان رهبری برگزیده شد.[۳۱] سید مهدی روحانی در سال ۱۳۷۹ش در قم درگذشت و در حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.[۳۲]
دیگر نوادگان
از دیگر عالمان و نوادگان خاندان روحانی می‌توان سیدفضل الله، سید محمدعلی، سیدمهدی و سید محمدهادی روحانی را نام برد.[۳۳] برخی از نوه‌های دختری سید صادق روحانی قمی نیز به این شرح هستند:
- شیخ نصرالله شاه‌آبادی و شیخ نورالله شاه‌آبادی، فرزندان محمدعلی شاه‌آبادی و از عالمان تهران
- سید مصطفی برقعی امام جماعت مسجد محمدیه قم
- شیخ محسن حرم‌پناهی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.[۳۴]
پانویس
- ↑ انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
- ↑ جعفریان، صد سالگی حوزه قم، ۱۴۰۱ش، ج۳، ص۷۵۳-۷۱۱.
- ↑ سعیدی، «خاندان روحانی»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۴.
- ↑ انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
- ↑ «آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- ↑ انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
- ↑ شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۷۰۲.
- ↑ کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۶۹و۷۰.
- ↑ کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۷۵.
- ↑ سعیدی، «خاندان روحانی»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۴.
- ↑ کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۷۹.
- ↑ کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۸۳و۸۴.
- ↑ «آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- ↑ کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۸۹.
- ↑ «آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- ↑ کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۹۲.
- ↑ شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۷۰۲.
- ↑ آشنایی با مرحوم آیت الله العظمی حاج سید صادق قمی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- ↑ «آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- ↑ «آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- ↑ کشفی، حدیث نصر، ۱۳۹۷ش، ص۱۰۳.
- ↑ رئیس‌زاده، سید محمد روحانی، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ص۴۴۹-۴۵۰.
- ↑ «زندگی‌نامه سید محمدصادق روحانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- ↑ «زندگی‌نامه سید محمدصادق روحانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- ↑ «دوره ۴۱ جلدی فقه الصادق»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر سید محمدصادق روحانی.
- ↑ «آیت‌الله روحانی درگذشت»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «پیکر آیت‌الله سید صادق روحانی در قم تشییع و به خاک سپرده شد»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۷۰۱و۷۰۲.
- ↑ انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
- ↑ انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
- ↑ انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
- ↑ انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
- ↑ انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
- ↑ انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان.
منابع
- «آشنایی با مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید صادق قمی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- «زندگی‌نامه سید محمدصادق روحانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید محمدصادق روحانی.
- «پیکر آیت‌الله سید صادق روحانی در قم تشییع و به خاک سپرده شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: ۲۷ آذر ۱۴۰۱ش.
- «آیت‌الله روحانی درگذشت»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۲۵ آذر ۱۴۰۱ش.
- انصاری قمی، عالم ربانی «یادنامه آیت‌الله سید مهدی روحانی»، سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۱۳۷۹ش.
- جعفریان، رسول، صد سالگی حوزه قم، قم، مورخ، ۱۴۰۱ش.
- حداد عادل، غلامعلی، فریده سعیدی، «خاندان روحانی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.
- حداد عادل، غلامعلی، محمد رئیس‌زاده، سیدمحمد روحانی، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.
- شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا، قم، انتشارات مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه، چاپ سوم، ۱۳۹۲ش.
- کشفی، سید حسین، حدیث نصر «خاطرات فقیه مجاهد مرحوم آیت‌الله حاج‌آقا نصرالله شاه‌آبادی،، قم، مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه، ۱۳۹۷ش.