خاندان برقی

از ویکی شیعه
برای دیگر کاربردها برقی را ببینید.
خاندان برقی
شجره‌نامه خاندان برقی
شجره‌نامه خاندان برقی
اطلاعات کلی
وجه نام‌گذاریسکونت در منطقه برق‌رود در نزدیکی قم
خاستگاهقم
عصرسده‌های سوم و چهارم قمری
مکان استقرارقم
شخصیت‌ها
مشاهیراحمد بن محمد برقی صاحب کتاب المحاسن
عالمانمحمد بن خالد برقی


خاندان برقی از خاندان‌های شیعی قم که در سده‌های سوم و چهارم، عالمان متعددی از میان آنان برخاسته است. این خاندان بعد از مهاجرت از کوفه، در منطقه برق‌رود در نزدیکی قم ساکن شدند و از این رو به برقی مشهور شدند. مشهورترین فرد این خاندان، احمد بن محمد برقی صاحب کتاب المحاسن است.

اصالت خاندان برقی

نجاشی در کتاب رجالش می‌نویسد که اصالت این خاندان کوفی است.[۱] همچنین در هنگام بیانِ شرح‌حال محمد بن خالد می‌گوید که «وی مولای ابوموسی اشعری و منسوب به برقه‌رود از سواد قم است»[۲] بعضی منابع دیگر وی را مولای حریر بن عبدالله دانسته‌اند.[۳] مولا بودن ایشان که نشانه آن است که جزو بردگان آزاده‌شده بوده‌اند، شناخت اجداد و قبیله و در نتیجه نسب اولیه این خاندان را بسیار دشوار می‌کند. اما با توجه به اینکه هم ابوموسی اشعری و هم حریز بن عبدالله در زمان امام علی(ع) در کوفه زندگی می‌کرده‌اند اینکه گفته شده است آنان از کوفه بودند، روشن می‌شود.

مهاجرت به قم

جدّ خاندان بَرقی، محمد بن علی پس از قیام زید بن علی بن الحسین(ع) به دست یوسف بن عمر، والی کوفه، دستگیر و سرانجام پس از تحمل شکنجه‌های فراوان به شهادت رسید. در پی این حادثه عبدالرحمن، فرزند محمد بن علی، به همراه پسرش، خالد، که طفلی بیش نبود از کوفه به بَرقروذ قم هجرت کرد.[۴]

این خاندان که به علت سکنا گزیدن جد اعلای آنان در منطقه بَرقرود قم، به بَرقی شهرت یافتند،[۵] به عنوان خاندان فقه و حدیث شناخته می‌شوند. احمد و پدرش از دانشمندان و راویان مشهور این خاندان هستند.

برق‌رود

نجاشی در کتاب رجالش، می‌گوید که برق‌رود، جایی در نزدیکی قم و در کنار وادی یا رودی بوده که آبهای باران منطقه در آن هدایت می‌شده است. یاقوت حموی نیز در کتاب معجم البلدان، گفته است که برقه روستایی است از روستاهای قم.[۶] نام برق‌رود برای هر جایی بوده، بعدها دوامی نیاورده است. البته به‌جز خاندان برقی افرادی نیز با نام برقی مشهورند، اینها ممکن است منتسب به برق‌رود قم باشند، چنان‌که ممکن است منسوب به اماکن هم‌نام دیگری باشند.[۷] جغرافیادانان مکان‌های دیگری با نام برقه ذکر کرده‌اند که بر اساس آخرین تحقیقات، انتساب خاندان برقی قم، بدان مکانها منتفی است.[۸]

این مسئله که آنان مولای خاندان اشعری بوده‌اند تبیین می‌کند که چرا آنان همراه با خاندان اشعریان در قم ساکن شده‌اند؛ زیرا طبیعی است که پس از آمدن طایفه اشعری به قم، آنان نیز همراه با طایفه‌آی که به آن بستگی دارند به قم مهاجرت کرده باشند.[۹]

عالمان خاندان برقی

پانویس

  1. ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۷۶.
  2. ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۳۳۵؛ برقی، المحاسن، ۱۳۷۰ش، مقدمه، ص۱۱.
  3. ↑ ابن غضائری، رجال ابن غضائری، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۹۳.
  4. ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۷۶.
  5. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۹۰.
  6. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ذیل مدخل برقه
  7. ↑ جعفریان، میراث فرهنگی شیعه در تاریخ محلی و جغرافیا، ۱۳۷۶ش.
  8. ↑ نورمحمدی، مهدی،‌ «واکاوی جغرافیایی خاستگاه خاندان برقی»، ص۱۴۰-۱۴۶.
  9. ↑ جعفریان، میراث فرهنگی شیعه در تاریخ محلی و جغرافیا، ۱۳۷۶ش.
  10. ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث.
  11. ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۳۳۵.
  12. ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ج۱، ص۵۹۱.
  13. ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ج۱، ص۴۵.

منابع

  • جعفریان، رسول، میراث فرهنگی شیعه در تاریخ محلی و جغرافیا، آیینه پژوهش، ۱۳۷۶ش، شماره ۴۳.
  • برقی، احمد بن محمد، المحاسن، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۰ش.
  • یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دارصادر.
  • نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۸ق.
  • شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  • نورمحمدی، مهدی، «واکاوی جغرافیایی خاندان برقی»، در فصلنامه تاریخ اسلام، ش۳، سال ۱۲، مسلسل ۴۷، پاییز ۱۳۹۰ش،
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=خاندان_برقی&oldid=1313170»