حرم اهلبیت
حرم اهلبیت از اوصاف شهر قم به استناد احادیثی از امام صادق(ع) است. در این روایات امام صادق، قبل از تولد حضرت معصومه(س) از دفن زنی از فرزندان خود در این شهر خبر داده است که به شفاعت او شیعیان وارد بهشت میشوند. برخی معتقدند ورود حضرت معصومه(س) به قم، سبب شد قم به شهر اهلبیت ملقب شود.
قم با القاب دیگری چون «عُشّ آل محمد(ص)» (خانه خاندان پیامبر) و مأوایِ فاطمیان نیز توصیف شده است.
پشتوانه روايی
در منابع مختلف از شهر قم به عنوان حرم اهلبیت یاد شده است.[۱] علامه مجلسی در بحارالاَنوار روایتی از کتاب تاریخ قم نوشته حسن بن محمد قمی نقل کرده است که بر اساس آن، امام صادق(ع) قبل از تولد حضرت معصومه، از دفن زنی از فرزندان خود به نام فاطمه در قم خبر داده که هرکس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب میگردد:
«خدا را حرمی است که مکه است، پیامبر(ص) را حرمی است که مدینه است، امیرالمؤمنین(ع) را حرمی است که کوفه است و حرم ما قم خواهد بود.»[۲]
در حدیث دیگری نیز از امام صادق(ع) آمده است:
«قم حرم من و فرزندانم است. این شهر، کوفه کوچکی است که دری از درهای بهشت از آن گشوده میشود. زنی از فرزندانم به نام فاطمه در آنجا از دنیا میرود و همه شیعیانم با شفاعت او وارد بهشت خواهند شد.»[۳]
در روایات عناوین دیگری همچون عُشّ (خانه) آل محمد[۴] و مأوای فاطمیان[۵] نیز برای قم به کار رفته است.
نقش حضرت معصومه در ملقب شدن قم
به گفته احمد عابدی استاد حوزه علمیه قم، ورود حضرت معصومه(س) به این شهر، سبب شد قم به شهر اهلبیت(ع) ملقب شود؛ چرا که حضرت معصومه فرهنگ اهلبیت را به قم آورد.[۶] از نظر برخی محققان، حرم بودن قم تنها به محدوده حرم حضرت معصومه(ع) محدود نیست و تمام شهر را شامل میشود.
پانویس
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: مجلسی، ملاذ الأخیار، ۱۴۰۶ق، ج۱۳، ص۵۵۰؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۳۷۰؛ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۱۶۸.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۹، ص۲۶۷.
- ↑ شوشتری، مجالس المومنین، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۲۳۸؛ ناصر الشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۱۰۶؛ شیروانی، بستان السیاحة، بیتا، ص۴۴۳.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۷، ص۲۱۴.
- ↑ بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم، ۱۴۱۳ق، ج۲۱، ص۳۴۲-۳۴۳.
- ↑ «قم چه زمانی حرم اهلبیت لقب گرفت؟»، مشرق نیوز.
منابع
- بحرانی اصفهانی، عبدالله بن نورالله، عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال، تحقیق محمدباقر موحد ابطحی اصفهانی، قم، مؤسسة الإمام المهدی(عج)، ۱۴۱۳ق.
- شوشتری، قاضینورالله، مجالس المؤمنین، تصحیح ابراهیم عربپور و دیگران، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- شیروانی، زینالعابدین بن اسکندر، بستان السیاحة، تهران، سنایی، بیتا.
- «قم» چه زمانی حرم اهلبیت لقب گرفت؟، مشرق نیوز، تاریخ انتشار: ۱۳۹۶/۱۰/۰۸، تاریخ بازدید: ۱۳۹۸/۰۹/۰۵.
- قمی، حسن بن محمد، تاریخ قم، تهران، توس، ۱۳۶۱ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، تحقیق مهدی رجائی، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی، ۱۴۰۶ق.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۸ش.
- ناصر الشریعه، محمدحسین، تاریخ قم، تحقیق علی دوانی، تهران، رهنمون، ۱۳۸۳ش.