مَدرسه عِلمیه حُجَّتیه (تأسیس ۱۳۲۴ش) از مدارس بزرگ علوم دینی در قم که توسط سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای تأسیس شده و در نزدیکی حرم حضرت معصومه قرار دارد. مدرسه مذکور، بیش از ۱۰۰ اتاق برای سکونت طلاب دارد و همچنین دارای مسجد و کتابخانه است. کتابخانه مدرسه حجتیه، ۹۰ هزار کتاب چاپی و بیش از هزار عنوان نسخه خطی دارد.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | سید محمد حجت کوه کمره‌ای |
| تأسیس | ۱۳۲۱ش |
| کاربری | آموزشی |
| مکان | قم |
| مشخصات | |
| مساحت | ۱۵۰۰۰ مترمربع |
| وضعیت | فعال |
| امکانات | مسجد • کتابخانه |
| معماری | |
| معمار | ؟ |
مدرسه حجتیه، محل تدریس برخی از چهره‌های حوزوی مانند سید کاظم شریعتمداری و سید محمدحسین طباطبایی بوده است. همچنین عالمانی مانند سید علی خامنه‌ای، عبدالله جوادی آملی و محمدتقی مصباح یزدی در آن ساکن بوده‌اند.
مدرسه مذکور در سال ۱۳۵۸ش، به طلاب غیرایرانی اختصاص یافت و هم‌اکنون از مراکز آموزشیِ وابسته به جامعة المصطفی العالمیة است.
تأسیس
مدرسه علمیه حجتیه که تا پیش از ۱۳۶۴ق (۱۳۲۴ش)، مِلک شخصی کامران‌میرزا، پسر ناصرالدین شاه قاجار بود، توسط سید محمد حجت کوه‌کمری خریداری شد و در مراسم جشنی به‌مناسبت میلاد حضرت زهرا(س)، در ۲۰ جمادی‌الثانی، در اختیار طلاب حوزه علمیه قم قرار گرفت.[۱]
آیت‌الله حجت، با اضافه‌کردن زمین‌هایی از اطراف مدرسه، در سال ۱۳۶۶ق، آغاز به ساخت شش ساختمان دوطبقه کرد که جمعاً شامل ۱۲۶ اتاق بود.[۲] ساختمان‌های دیگری هم پس از درگذشت سید محمد حجت در آن بنا شد.[۳] مساحت این مدرسه هم‌اکنون ۱۵ هزار متر مربع است.[۴]
این مدرسه، به‌واسطه نام سازنده آن (سید محمد حجت) به مدرسه حجتیه معروف شده است.[۵] سید محمد حجت، در همین مدرسه دفن شده است.[۶] مدرسه حجتیه، از ابتدای ساخت تا مدت‌ها بزرگترین مدرسه علمیه در قم بوده، و با ساخته‌شدن مدارس علمیه بزرگ دیگر، همچنان یکی از مدارس علمیه بزرگِ قم شناخته می‌شود.[۷] این مدرسه در مرکز شهر قم و نزدیکی حرم حضرت معصومه قرار دارد و از سال ۱۳۸۶ش، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.[۸]
بنابه گفته محمدحسین ناصرالشریعه، نویسنده کتاب تاریخ قم، سقوط رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۲۰ش و در پی آن، رونق بیشتر حوزه علمیه قم و همچنین ورود آیت الله بروجردی به قم، موجب شد مدارس موجود، گنجایش لازم برای طلاب را نداشته باشند. از همین‌رو، سید محمد حجت، از بزرگان حوزه، اقدام به خرید ساختمان و توسعه آن برای اسکان طلاب کرد.[۹]
کتابخانه
کتابخانه مدرسه حجتیه، در سال ۱۳۳۰ش، به دستور آیت‌الله حجت و توسط مهدی حائری تهرانی تأسیس شد.[۱۰] اولین کتاب‌های این کتابخانه، اهداییِ آیت‌الله حجت بوده و سپس آیت‌الله بروجردی کتاب‌هایی را به کتابخانه اهدا کرده است.[۱۱]
بنابر فهرست‌نویسی رضا استادی، در سال ۱۳۵۴ش ۷۲۰ نسخه خطی در کتابخانه مدرسه حجتیه موجود بوده است.[۱۲] بنابر اطلاعات مربوط به سال ۱۳۹۶ش، کتابخانه مذکور شامل ۹۰ هزار کتاب چاپی، ۳۵۰۰ کتاب چاپ سنگی و ۱۰۴۰ عنوان نسخه خطی بوده است.[۱۳] کتابی حاوی فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه حجتیه، در دو جلد، منتشر شده است.[۱۴]
رویدادها
مدرسه حجتیه، در جریان تظاهرات در ۱۹ دی ۱۳۵۶ش، در اعتراض به مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات درباره امام خمینی،[۱۵] یکی از محل‌های درگیری مأموران رژیم پهلوی با طلاب حوزه علمیه قم بوده است. بنابر گزارش‌ها، بیشتر درگیری‌ها میان نیروهای نظامی و انتظامی و طلاب، در اطراف مدرسه حجتیه و مدرسه خان بوده و منجر به کشته و مجروح‌شدن تعدادی از طلاب نیز شده است.[۱۶]
مسجد مدرسه حجتیه، محل تدریس سید کاظم شریعتمداری[۱۷] و همچنین محل برگزاری درس تفسیر سید محمدحسین طباطبایی بوده است.[۱۸]
برخی از چهره‌های حوزوی که در مدرسه حجتیه ساکن بوده‌اند، عبارتند از: سید علی خامنه‌ای، عبدالله جوادی آملی، محمدرضا مهدوی کنی، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید هادی خسروشاهی،[۱۹] محمدتقی مصباح یزدی[۲۰] و سید محمد حسینی بهشتی.[۲۱]
اختصاص به طلاب غیرایرانی
مدرسه حجتیه، در سال ۱۳۵۸ش به طلاب غیرایرانی اختصاص یافت.[۲۲] این مدرسه هم‌اکنون از مراکز وابسته به جامعة المصطفی العالمیه است و از سال ۱۳۸۸ش مجتمع آموزش عالی فقه خوانده می‌شود.[۲۳]
پانویس
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۴۱۱.
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۴۱۲.
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۴۱۲-۴۱۳.
- ↑ محمودی، منبع شناخت، ۱۳۹۶ش، ج۲، ص۶۹۹.
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۴۱۱.
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۴۱۲.
- ↑ موحد ابطحی، آشنایی با حوزه‌های علمیه شیعه در طول تاریخ، ۱۳۶۵ش، ص۳۳۳.
- ↑ «مدرسه حجتیه قم تعیین حریم شد»، سایت میراث آریا.
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۴۱۱.
- ↑ مروری بر زندگی سیاسی و اجتماعی آیت‌الله حاج شیخ مهدی حائری تهرانی به نقل از پایگاه مرکز بررسی اسناد تاریخی.
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۳.
- ↑ طالعی، «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه حجتیه قم...»، ص۸۳.
- ↑ طالعی، «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه حجتیه قم...»، ص۸۳-۸۴.
- ↑ طالعی، «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه حجتیه قم...»، ص۸۳-۸۴.
- ↑ شیرخانی، «جایگاه قیام ۱۹ دی در روند پیروزی انقلاب اسلامی»، ص۱۶۱.
- ↑ شیرخانی، «جایگاه قیام ۱۹ دی در روند پیروزی انقلاب اسلامی»، ص۱۷۹.
- ↑ «آیت الله موسوی اردبیلی: امام می‌گفت نهضت آزادی آدم‌های مسلمان خوبی هستند...»، سایت تاریخ ایرانی.
- ↑ خسروشاهی، «چه باید کرد؟ دخالتی در معقولات»، ص۶.
- ↑ خسروشاهی، «چه باید کرد؟ دخالتی در معقولات»، ص۶.
- ↑ شیروانی، برنامه سلوک در نامه‌های سالکان، ۱۳۸۶ش، ص۳۹۵.
- ↑ نوائیان رودسری، «الگوی تحزب و مدارا»، ص۱۰.
- ↑ محمودی، منبع شناخت، ۱۳۹۶ش، ج۲، ص۶۹۹.
- ↑ محمودی، منبع شناخت، ۱۳۹۶ش، ج۲، ص۶۹۹-۷۰۱.
منابع
- «آیت‌الله موسوی اردبیلی: امام می‌گفت نهضت آزادی آدم‌های مسلمان خوبی هستند/ امام به ادعای ملاقات با امام زمان اعتنایی نداشت»، به کوشش محمد سروش محلاتی، در سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۱۱ خرداد ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
- امینی گلستانی، محمد، نوادر و متفرقات،
- «حجره‌های طلبگی»، در مجله شهر قانون، ش۳، پاییز ۱۳۹۱ش.
- خسروشاهی، سید هادی، «چه باید کرد؟ دخالتی در معقولات!»، در روزنامه اطلاعات، ۸ خرداد ۱۳۹۲ش.
- شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
- شیرخانی، علی، «جایگاه قیام ۱۹ دی در روند پیروزی انقلاب اسلامی»، در مجله پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دانشگاه اصفهان، پیش‌شماره ۳، پاییز ۱۳۷۸ش.
- شیروانی، علی، برنامه سلوک در نامه‌های سالکان، قم، دارالفکر، ۱۳۸۶ش.
- طالعی، عبدالحسین، «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه حجتیه قم در آستانه هفتاد سالگی آن»، در مجله میراث، ش۹و۱۰، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش.
- عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، مدارس حوزه علمیه قم یا مهد پرورش شخصیت‌های بزرگ، درس‌هایی از مکتب اسلام، تیر۱۳۶۰.
- محمودی، اکبر، منبع شناخت نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی، ج۲، قم، کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی، بهار ۱۳۹۶ش.
- «مدرسه حجتیه قم تعیین حریم شد»، سایت میراث آریا، تاریخ درج مطلب: ۱ تیر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
- موحد ابطحی، سید حجت، آشنایی با حوزه‌های علمیه شیعه در طول تاریخ، اصفهان، حوزه علمیه اصفهان، ۱۳۶۵ش.
- ناصرالشریعه، محمدحسین، تاریخ قم: یا حرم مطهر بانوی عالیقدر اهلبیت عصمت و طهارت حضرت فاطمه معصومه، تصحیح علی دوانی، تهران، انتشارات رهنمون، ۱۳۸۳ش.
- نوائیان رودسری، جواد، «الگوی تحزب و مدارا»، روزنامه خراسان، ۷ تیر ۱۳۹۷ش، ش۱۹۸۵۲.