آل طاووس
 | کتابشناسی یا ارجاعات این مقاله ناقص است. میتوانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوهنامهٔ ارجاع به منابع، به ویکیشیعه کمک کنید. |
| شناسنامه خاندان | |
|---|---|
| نام خاندان | آل طاووس |
| صدر خاندان | محمد بن اسحاق |
| وجه نام‌گذاری | انتساب به محمد بن اسحاق مشهور به طاووس |
| موقعیت | |
| خاستگاه | عراق |
| مکان استقرار | عراق |
| افراد سرشناس | |
| عالمان | سیدبن طاووس • احمد بن طاووس • عبدالکریم بن احمد • مجدالدین بن حسن |
| سایر اطلاعات | |
| ویژگی | نقابت |
آل طاووس، از خاندان‌های شیعی امامی و سادات علوی عراق در سده هفتم قمری هستند که در روزگار خود از جایگاه علمی و سیاسی برخوردار بوده‌اند. این خاندان از نسل محمد بن اسحاق مشهور به طاووس بوده که چون چهره‌ای زیبا ولی پاهایی نامتناسب داشته به این نام شهرت یافته بود. نسب آل طاووس از جانب پدر به امام حسن مجتبی(ع) و از جانب مادر به علی بن حسین بن علی(ع) می‌رسد و از همین روی به سادات حسنی حسینی شهرت دارند.[۱] بیشتر افراد این خاندان مقام نقابت و زعامت سادات علوی را در اواخر دوره عباسیان و همچنین روزگار ایلخانان مغول دارا بوده‌اند.[۲] سید بن طاووس، احمد بن طاووس، عبدالکریم بن احمد و مجدالدین محمد بن حسن از علمای معتبر شیعه از مشاهیر این خانواده هستند.[۳]
سرسلسله
نسب این خاندان به محمد بن اسحاق مشهور به طاووس می‌رسد. گفته شده از آن جا که وی چهره‌ای زیبا ولی پاهایی نامتناسب داشته به طاووس شهرت یافته بود. وی از عالمان و محدثان زمانه خود بود که مقام ریاست سادات علوی را در حله و سوری (سورا) بر عهده داشت. این مقام پس از وی به بزرگان همین خاندان انتقال یافت.
مشاهیر خاندان آل طاووس
تمامی بازماندگان محمد بن اسحاق به ابن طاووس شهرت دارند که از زندگی و آثار علمی آنان اطلاعی در دسترس نیست، ولی در میان آنان چند تن به این عنوان از دیگران مشهورترند که در کتاب‌های فقهی، رجالی و ادعیه به تناسب موضوع، منظور از ابن طاووس یکی از آن‌هاست؛ این افراد عبارتند از:
- رضی الدین ابوالقاسم علی بن موسی بن جعفر، مشهور به سید بن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ ق)
- جمال الدین ابوالفضایل احمد بن موسی بن جعفر (۶۷۳ق)
- غیاث الدین ابوالمظفر عبدالکریم بن احمد (۶۴۸-۶۹۳ق)
- مجدالدین محمد بن حسن بن موسی
رضی الدین ابوالقاسم علی بن موسی بن جعفر
علی بن موسی مشهور به سید بن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ق) متولد در حله، متکلم، محدث، فقیه، مورخ، ادیب و از علمای معتبر شیعه بوده است.[۴] از جمله اساتید وی می‌توان از پدرش موسی بن جعفر، جدش ورام بن ابی فراس حلی، ابن نما حلی، فخار بن معد موسوی نام برد. وی در سلسله علمای شیعی از اعتبار بالایی برخوردار است که این اعتبار، از دانش، تالیفات و نقل روایات بسیارش و تاریخ نگاری وی سرچشمه می‌گیرد.[۵] شاگردانی چون علامه حلی و شیخ یوسف سدیدالدین، پدر علامه حلی داشته[۶] و آثاری متنوع در کلام، فقه، اخلاق، حدیث و رجال مانند: المهمات و التتمات، الملهوف علی قتلی الطفوف مشهور به لهوف و مهج الدعوات و منهج العبادات از وی باقی مانده است.[۷] شهرت او بیشتر در نقل دعا و روایات اخلاقی و کلامی و همچنین پارسایی عملی اوست.[۸]
جمال الدین ابوالفضایل احمد بن موسی بن جعفر
احمد بن موسی مشهور به ابن طاووس (۶۷۳ ق)، فقیه، اصولی، متکلم، ادیب و رجالی شیعه و از شاگردان نجیب الدین بن نما و سید فخار بن معد موسوی بوده است. وی از نخستین نویسندگان علم رجال است و برخی از استادان این دانش در سده هفتم قمری از جمله علامه حلی و حسن بن داوود حلی از شاگردانش بوده‌اند که از وی اجازه روایت داشتند.[۹] بیشترین شهرت او در فقه، حدیث و رجال است که تالیفات بسیاری نیز در این موضوعات دارد. العین العبره فی غبن العتره (نجف، ۱۳۶۹ هجری) و بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه و همچنین زهرة الریاض ازجمله آثار اوست.[۱۰]
غیاث الدین ابوالمظفر عبدالکریم بن احمد
غیاث الدین عبدالکریم بن احمد (۶۴۸-۶۹۳ق) برادرزاده سید بن طاووس، فقیه، ادیب و نسب شناس شیعه[۱۱] و از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی و محقق حلی بوده[۱۲] و شاگردانی چون احمد بن داود حلی، عبدالصمد بن ابی الجیش حنبلی و علی بن حسین بن حماد لیثی داشته است.[۱۳] او در روزگار خود مقام نقابت علویان را عهده‌دار بود[۱۴] و از وی تالیفاتی بر جای مانده است که مشهورترین آن‌ها فرحة الغری بصرحة الغری و الشمل المنظوم فی مصنفی العلوم است.[۱۵] وی حاشیه‌ای نیز بر دعای سمات دارد.
مجدالدین محمد بن حسن بن موسی
مجدالدین از محدثین شیعه است که اطلاعاتی از زندگی او در دسترس نیست. همین مقدار مشخص است که وی نقیب سادات علوی در سوری (سورا) بوده است.[۱۶]
پانویس
- ↑ دایره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۵۴.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۲ق، ج۸، ص۳۵۸.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۲ق، ج۸، ص۳۵۸.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۲ق، ج۸، ص۳۵۹.
- ↑ بستانی، ف ج۳، ص۲۹۶.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۹۷۲م، ج۷، ص۱۱۷.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۲ق، ج۸، ص۳۶۱-۳۶۳.
- ↑ بستانی، ف ج۳، ص۲۹۶.
- ↑ مقاله فقیه اهل بیت(ع)، گلشن ابرار.
- ↑ خویی، معجم رجال حدیث، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۴۴.
- ↑ نامه دانشوران، ج۱، ص۱۸۳
- ↑ ترجمه فرحة الغری، ص۱۲، ۱۳.
- ↑ ترجمه فرحة الغری، ص۱۳.
- ↑ کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور
- ↑ خویی، معجم رجال حدیث، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۶۲.
- ↑ دایره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۵۶.
منابع
- ابن‌طاووس، عبدالکریم بن احمد، فرحة الغری، ترجمه علامه مجلسی، تهران، میراث مکتوب، ۱۳۷۹ش.
- آقا بزرگ، تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، بیروت، ۱۹۷۲م.
- امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، ۱۴۰۲ق.
- بستانی، کلیه نسخه‌های خطی.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال حدیث، بیروت، ۱۴۰۹ق.
- دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، ۱۳۷۴ش
- گلشن ابرار (خلاصه‌ای از زندگی اسوه‌های علم و عمل)، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، زیر نظر پژوهشکده باقرالعلوم(ع).
- مرکز تحقیقات علوم اسلامی نور، نرم افزار سیره معصومان.
- نامۀ دانشوران ناصری، در شرح‌حال ششصد تن از دانشمندان نامی، چاپ سیدرضا صدر، مؤسسۀ مطبوعاتی دارالفکر، قم، ۱۳۷۹ق/۱۳۳۸ش.
پیوند به بیرون