محمدصادق قمی
| فقیه و عالم شیعه | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| لقب | حاج ملا محمدصادق قمی |
| تاریخ تولد | ۱۲۲۲ق |
| تاریخ وفات | ۱۲۹۸ق |
| محل دفن | قبرستان شیخان |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ محمدتقی اصفهانی • شیخ محمدحسن نجفی |
| محل تحصیل | اصفهان • نجف • قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | نامه به ناصرالدین شاه قاجار |
| اجتماعی | ساخت مسجد و مدرسه • وقف آب‌انبار، کاروانسرا و مزرعه حسین‌آباد قم |
ملا محمدصادق مجتهد قمی (۱۲۲۲-۱۲۹۸ق) از فقیهان شیعه در قرن سیزدهم هجری قمری و از مجتهدان بانفوذ در دربار قاجار در دوره ناصری بود.[۱] او در سال ۱۲۲۲ق در قم به‌دنیا آمد و در اوایل جوانی برای تحصیل به اصفهان رفت که غالب تحصیلش نزد شیخ محمدتقی اصفهانی صاحب حاشیه بر معالم بود. قمی در این شهر به‌مدت ده سال مشغول علوم مقدمات، ریاضی و کلام شد. ملا محمدصادق سپس برای هفت سال به نجف اشرف رفت و در حوزه درسیِ آن شهر در درس شیخ محمدحسن صاحب جواهر شرکت کرد. پس از آن به قم بازگشت و حدود چهل سال بر مسند امور شرعی مردم آن شهر نشست.[۲]
ملا محمدصادق ارتباط ویژه‌ای با شاهان قاجار داشت و ناصرالدین‌شاه در سفرهایی که به قم می‌کرد، به دیدار او می‌رفت.[۳] میرزا آقاخان نوری صدراعظم ناصرالدین‌شاه در سال ۱۲۷۲ق و در دوره حکومت فرزندش ذوالفقارخان در قم، مدرسه و مسجدی برای ملا محمدصادق در قم بنا کرد و وی تا آخر عمر در همان‌جا مشغول تدریس و اقامه جماعت بود. این مسجد و مدرسه هم‌اکنون در قم با نام «مدرسه علمیه حاج ملا محمدصادق قمی» پابرجا و دایر است[۴] و به‌همراه آب‌انبار، کاروانسرا و مزرعه حسین‌آباد در قم از موقوفات و خدمات اجتماعی این عالم شیعه به‌شمار می‌رود.[۵]
نقل شده که ملا محمدصادق، کتابخانه‌ای مهم هم داشته که پس از مرگش از بین رفته و در این میان، نوشته‌های او نیز ناشناخته مانده است. سید حسین مدرسی طباطبایی پژوهشگر و نویسنده معاصر می‌گوید که برخی از کتاب‌های کتابخانه قمی را در قم دیده که او با خط خویش بر آنها حواشی و تعلیقات نگاشته است.[۶]
ملا محمدصادق در سال قحطیِ ۱۲۸۸ق برای اهل قم، نماز باران خواند و مشهور است که مردم هنوز به منازل خود بازنگشته بودند که رحمت الهی شروع به باریدن گرفت.[۷]
نامه‌ای تند و گلایه‌آمیز به ناصرالدین‌شاه از جمله فعالیت‌های سیاسی اوست. وی در این نامه، از ظلم عاملان حکومت قاجار به مردم و این‌که هیچ‌یک از مقامات دولتی به دست‌خط‌های شاه اعتنا نمی‌کنند، انتقاد و اظهار تعجب کرده است. متن این نامه، در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود.[۸]
ملا محمدصادق قمی شوال ۱۲۹۸ق در قم درگذشت و در قبرستان شیخان، دفن شد.[۹]
پانویس
- ↑ نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۱.
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۳۳۷.
- ↑ نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۲.
- ↑ قریشی کرین، قم از ابتدای قاجار تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۶۰.
- ↑ ملامحمدصادق قمی؛ شیخ الاسلام واقف عهد ناصری، پایگاه خبری شفقنا.
- ↑ نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۲.
- ↑ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۳۳۷.
- ↑ نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۲.
- ↑ نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۲.
منابع
- قریشی کرین، حسن، قم از ابتدای قاجار تا مشروطه، قم، زائر، ۱۳۸۹ش.
- ملامحمدصادق قمی؛ شیخ الاسلام واقف عهد ناصری، پایگاه خبری شفقنا، تاریخ انتشار: ۱۱ تیر ۱۳۹۹ش.
- ناصرالشریعه، محمدحسین، تاریخ قم، تهران، رهنمون، ۱۳۸۳ش.
- نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، یاد، بهار و تابستان ۱۳۸۳ - شماره ۷۱ و ۷۲.