محمدصادق قمی

از ویکی شیعه
محمدصادق قمی
فقیه و عالم شیعه
اطلاعات فردی
لقبحاج ملا محمدصادق قمی
تاریخ تولد۱۲۲۲ق
تاریخ وفات۱۲۹۸ق
محل دفنقبرستان شیخان
شهر وفاتقم
اطلاعات علمی
استادانشیخ محمدتقی اصفهانیشیخ محمدحسن نجفی
محل تحصیلاصفهاننجفقم
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسینامه به ناصرالدین شاه قاجار
اجتماعیساخت مسجد و مدرسه • وقف آب‌انبار، کاروانسرا و مزرعه حسین‌آباد قم


ملا محمدصادق مجتهد قمی (۱۲۲۲-۱۲۹۸ق) از فقیهان شیعه در قرن سیزدهم هجری قمری و از مجتهدان بانفوذ در دربار قاجار در دوره ناصری بود.[۱] او در سال ۱۲۲۲ق در قم به‌دنیا آمد و در اوایل جوانی برای تحصیل به اصفهان رفت که غالب تحصیلش نزد شیخ محمدتقی اصفهانی صاحب حاشیه بر معالم بود. قمی در این شهر به‌مدت ده سال مشغول علوم مقدمات، ریاضی و کلام شد. ملا محمدصادق سپس برای هفت سال به نجف اشرف رفت و در حوزه درسیِ آن شهر در درس شیخ محمدحسن صاحب جواهر شرکت کرد. پس از آن به قم بازگشت و حدود چهل سال بر مسند امور شرعی مردم آن شهر نشست.[۲]

نمایی از مدرسه علمیه ملا محمدصادق قمی؛ واقع در خیابان عمار یاسر در قم

ملا محمدصادق ارتباط ویژه‌ای با شاهان قاجار داشت و ناصرالدین‌شاه در سفرهایی که به قم می‌کرد، به دیدار او می‌رفت.[۳] میرزا آقاخان نوری صدراعظم ناصرالدین‌شاه در سال ۱۲۷۲ق و در دوره حکومت فرزندش ذوالفقارخان در قم، مدرسه و مسجدی برای ملا محمدصادق در قم بنا کرد و وی تا آخر عمر در همان‌جا مشغول تدریس و اقامه جماعت بود. این مسجد و مدرسه هم‌اکنون در قم با نام «مدرسه علمیه حاج ملا محمدصادق قمی» پابرجا و دایر است[۴] و به‌همراه آب‌انبار، کاروانسرا و مزرعه حسین‌آباد در قم از موقوفات و خدمات اجتماعی این عالم شیعه به‌شمار می‌رود.[۵]

نقل شده که ملا محمدصادق، کتابخانه‌ای مهم هم داشته که پس از مرگش از بین رفته و در این میان، نوشته‌های او نیز ناشناخته مانده است. سید حسین مدرسی طباطبایی پژوهشگر و نویسنده معاصر می‌گوید که برخی از کتاب‌های کتابخانه قمی را در قم دیده که او با خط خویش بر آنها حواشی و تعلیقات نگاشته است.[۶]

ملا محمدصادق در سال قحطیِ ۱۲۸۸ق برای اهل قم، نماز باران خواند و مشهور است که مردم هنوز به منازل خود بازنگشته بودند که رحمت الهی شروع به باریدن گرفت.[۷]

نامه‌ای تند و گلایه‌آمیز به ناصرالدین‌شاه از جمله فعالیت‌های سیاسی اوست. وی در این نامه، از ظلم عاملان حکومت قاجار به مردم و این‌که هیچ‌یک از مقامات دولتی به دست‌خط‌های شاه اعتنا نمی‌کنند، انتقاد و اظهار تعجب کرده است. متن این نامه، در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود.[۸]

ملا محمدصادق قمی شوال ۱۲۹۸ق در قم درگذشت و در قبرستان شیخان، دفن شد.[۹]

پانویس

  1. نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۱.
  2. ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۳۳۷.
  3. نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۲.
  4. قریشی کرین، قم از ابتدای قاجار تا مشروطه، ۱۳۸۹ش، ص۲۶۰.
  5. ملامحمدصادق قمی؛ شیخ الاسلام واقف عهد ناصری، پایگاه خبری شفقنا.
  6. نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۲.
  7. ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۳۳۷.
  8. نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۲.
  9. نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، ص۳۱۲.

منابع

  • قریشی کرین، حسن، قم از ابتدای قاجار تا مشروطه، قم، زائر، ۱۳۸۹ش.
  • ملامحمدصادق قمی؛ شیخ الاسلام واقف عهد ناصری، پایگاه خبری شفقنا، تاریخ انتشار: ۱۱ تیر ۱۳۹۹ش.
  • ناصرالشریعه، محمدحسین، تاریخ قم، تهران، رهنمون، ۱۳۸۳ش.
  • نامه حاج ملا محمدصادق قمی به ناصرالدین شاه قاجار، یاد، بهار و تابستان ۱۳۸۳ - شماره ۷۱ و ۷۲.