دکة القضاء: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۲۶ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۴۳

دَکَّةُ الْقَضاء مکانی در مسجد کوفه که امام علی(ع) در آن به قضاوت می‌پرداخت. برای این مکان، دو رکعت نماز، تسبیحات حضرت زهرا و دعایی مخصوص وارد شده است. بنابر مشهور، اعمال این مقام در پایان اعمال مسجد کوفه انجام می‌شود.

رخدادها و قضاوت‌هایی از امام علی(ع) در این مکان نقل شده است. عده‌ای از فقها با استناد آنها، قضاوت در مسجد را مکروه ندانسته‌اند؛ اگرچه حکم به کراهت آن در بین علما مشهور است.

معرفی جمالی

دکة القضاء مکانی در مسجد کوفه که به صورت دکانی کوچک^[۱] یا کرسی بوده است^[۲] که امام علی(ع) به قضاوت بر روی آن می‌پرداخته است.^[۳] برخی معتقدند سایبانی بر روی آن نبوده^[۴] و آیه ۹۰ سوره نحل (إِنَّ اللَّهَ یأمُرُ بِالعَدلِ وَ الإِحسانِ وَ إیتاءِ ذِی القُربیٰ وَ...) بر ستون کنار آن نگاشته شده بود.^[۵]

اعمال

برای دکه القضاء که به صورت مقامی در مسجد کوفه است، اعمالی از جمله دو رکعت نماز و تسبیحات حضرت زهرا(س)^[۶] و این دعا ذکر شده است:^[۷]

«یا مَالِکی وَ مُمَلِّکی وَ مُتَغَمِّدِی [مُعْتَمَدِی] بِالنِّعَمِ الْجِسَامِ مِنْ غَیرِ اسْتِحْقَاقٍ وَجْهِی خَاضِعٌ لِمَا تَعْلُوهُ الْأَقْدَامُ لِجَلالِ وَجْهِک الْکرِیمِ

لا تَجْعَلْ هَذِهِ الشِّدَّةَ وَ لا هَذِهِ الْمِحْنَةَ مُتَّصِلَةً بِاسْتِیصَالِ الشَّأْفَةِ وَ امْنَحْنِی مِنْ فَضْلِک مَا لَمْ تَمْنَحْ بِهِ أَحَدا مِنْ غَیرِ مَسْأَلَةٍ أَنْتَ الْقَدِیمُ الْأَوَّلُ الَّذِی لَمْ تَزَلْ وَ لا تَزَالُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِی وَ ارْحَمْنِی وَ زَکِّ عَمَلِی وَ بَارِک لِی فِی أَجَلِی وَ اجْعَلْنِی مِنْ عُتَقَائِک وَ طُلَقَائِک مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»

به گفته شیخ عباس قمی، بنابر مشهور، اعمال این مقام در پایان اعمال مسجد کوفه و پس از اعمال مقام امام صادق(ع) به جا آورده می‌شود.^[۸] هرچند در مفاتیح الجنان بر اساس ترتیب برخی از کتاب‌های دعا مانند مصباح الزائر، این اعمال پس از مقام ابراهیم (ستون چهارم) ذکر شده است.^[۹]

در برخی منابع از این مکان و بیت‌الطشت به‌عنوان محلی واحد یاد شده و اعمال مشترکی برای آن نقل شده است.^[۱۰] هرچند برخی این دو مکان را متصل به یکدیگر^[۱۱] و تفکیک شده دانسته و برای هر کدام اعمال خاصی ذکر کرده‌اند.^[۱۲]

رخدادهای تاریخی

در کتاب‌های منقبت‌نگاری رخدادهایی مرتبط با دکة القضاء نقل شده که می‌توان به کرامات امیرمؤمنان(ع) در حل مشکل دختری که بدون ازدواج به ظاهر حامله نشان می‌داد^[۱۳] و همچنین نسوختن فردی از پیروان گناهکار علی(ع) با آتش^[۱۴] و کرامتی در مورد سخن گفتن امام با ابرها و شهادت آن‌ها بر ولایت امیرمؤمنان(ع) و سوار شدن حضرت بر ابرها و سفر به مناطق دیگر اشاره کرد.^[۱۵] در مورد اخیر نیز گفته شده که خطبه شقشقیه را امام در همین رخداد ایراد کرده است.^[۱۶]

در برخی داستان‌ها نیز از ملاقات برخی افراد با امام زمان(عج) در نزدیکی دکة القضاء سخن به میان رفته است.^[۱۷]

استفاده‌های فقهی

کراهت قضاوت در مسجد، از احکامی است ادعای شهرت شده است.^[۱۸] در حالی‌که برخی از فقیهان با استناد به قضاوت‌های امام علی در دکة القضا، یا قضاوت در مسجد را مکروه ندانسته،^[۱۹] و یا کراهت آن را شامل معصوم ندانسته^[۲۰] و یا اینکه کراهت را مختص اوقات نماز دانسته‌اند.^[۲۱] البته روایتی هم نقل شده که پیامبر(ص) در مسجد به قضاوت می‌پرداخته است.^[۲۲]

میرزا محمود طباطبایی (۱۲۷۲ق) از علمای امامیه، کتابی با عنوان «دکة القضاء فی مسائل القضاء و الشهادات»^[۲۳] و یا «دکة القضاء فی الاحکام و الشهادات» نوشته است.^[۲۴]

جستارهای وابسته

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم،‌ دار سیدالشهداء للنشر، ۱۴۰۵ق.
ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (و المستطرفات)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
ابن شاذان قمی، أبوالفضل شاذان بن جبرئیل، الفضائل، قم، رضی، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.
ابن عبدالوهاب، حسین بن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، مکتبة الداوری، بی‌تا.
ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق.
انصاری زنجانی، اسماعیل، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء(س)، قم، دلیل ما، ۱۴۲۸ق.
بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۳ق.
زرکلی، خیر الدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۹ق.
سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، بی‌تا.
شهید اول، محمد بن مکی، المزار فی کیفیة زیارات النبی و الأئمة(ع)، قم، مدرسه امام مهدی(ع)، ۱۴۱۰ق.
طبری، محمد بن جریر بن رستم، نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة علیهم السلام، قم، دلیل ما، ۱۴۲۷ق.
طهرانی، آقا بزرگ، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، قم، اسماعیلیان، بی‌تا.
فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیرالمؤمنین علی(ع)، ۱۴۰۶ق.
قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، قم، انتشارات اسوه، بی‌تا.
مازندرانی، محمد هادی، شرح فروع الکافی، قم، دارالحدیث للطباعة و النشر، ۱۴۲۹ق.
مجلسی، محمد باقر، زاد المعاد - مفتاح الجنان، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۲۳ق.
مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
محدث نوری، میرزا حسین، نجم الثاقب فی أحوال الإمام الغائب، قم، مسجد جمکران، چاپ دهم، ۱۳۸۴ق.
محدثی، جواد، موسوعة عاشوراء، تعریب خلیل زامل عصامی، بیروت، دارالرسول الأکرم، ۱۴۱۸ق.
هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغة، تهران، مکتبة الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۰ق.

↑ قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.
↑ طهرانی، الذریعة، قم، ج۸، ص۲۳۵؛ محدثی، موسوعة عاشوراء، ۱۴۱۸ق، ص۳۸۱.
↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۳.
↑ ابن ادریس، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۵۷.
↑ قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.
↑ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، ۱۴۲۸ق، ج۲۲، ص۱۷۵.
↑ ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۷۶ – ۱۷۷؛ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۵۲ – ۲۵۳؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۴۱۱؛ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۴۹۵ - ۴۹۶.
↑ قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.
↑ قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.
↑ ابن ادریس، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۵۷.
↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۴۱۲.
↑ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۵۲ – ۲۵۳؛ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۴۹۵ - ۴۹۶.
↑ ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۲۱ – ۲۴؛ طبری، نوادر المعجزات، ۱۴۲۷ق، ص۱۰۲–۱۰۹؛ ابن شاذان قمی، الروضة، ۱۴۲۳ق، ص: ۱۸۲–۱۸۶؛ بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۳–۵۶.
↑ ابن شاذان، الفضائل، ۱۳۶۳، ص۷۴-۷۵.
↑ ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۳۵ – ۳۸؛ طبری، نوادر المعجزات، ۱۴۲۷ق، ص۱۳۲–۱۳۷؛ بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۴۶-۵۴۹.
↑ ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۳۶؛ بحار الأنوار ط - بیروت، ج۵۴، ص: ۳۴۵؛ منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة خوئی، ج۳، ص: ۳۴
↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۲۶۳–۲۶۵؛ محدث نوری، نجم الثاقب، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۶۷۷–۶۷۹، ج۲، ص۷۵۱-۷۵۲.
↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۲.
↑ ابن ادریس، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص: ۲۷۹، ج۲، ص: ۱۵۶ – ۱۵۷؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۲.
↑ مجلسی، روضة المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۱۰۶؛ مازندرانی، شرح فروع الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۳، ص۲۸۹.
↑ فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۵۰۷؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۳.
↑ ابن أبی جمهور، عوالی اللئالی، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۴۴.
↑ طهرانی، الذریعة، قم، ج۸، ص۲۳۵.
↑ زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹ق، ج۷، ص۱۷۸.

[1] قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.

[2] طهرانی، الذریعة، قم، ج۸، ص۲۳۵؛ محدثی، موسوعة عاشوراء، ۱۴۱۸ق، ص۳۸۱.

[3] مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۳.

[4] ابن ادریس، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۵۷.

[5] قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.

[6] انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، ۱۴۲۸ق، ج۲۲، ص۱۷۵.

[7] ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۷۶ – ۱۷۷؛ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۵۲ – ۲۵۳؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۴۱۱؛ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۴۹۵ - ۴۹۶.

[8] قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.

[9] قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.

[10] ابن ادریس، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۵۷.

[11] مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۴۱۲.

[12] شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۵۲ – ۲۵۳؛ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۴۹۵ - ۴۹۶.

[13] ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۲۱ – ۲۴؛ طبری، نوادر المعجزات، ۱۴۲۷ق، ص۱۰۲–۱۰۹؛ ابن شاذان قمی، الروضة، ۱۴۲۳ق، ص: ۱۸۲–۱۸۶؛ بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۳–۵۶.

[14] ابن شاذان، الفضائل، ۱۳۶۳، ص۷۴-۷۵.

[15] ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۳۵ – ۳۸؛ طبری، نوادر المعجزات، ۱۴۲۷ق، ص۱۳۲–۱۳۷؛ بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۴۶-۵۴۹.

[16] ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۳۶؛ بحار الأنوار ط - بیروت، ج۵۴، ص: ۳۴۵؛ منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة خوئی، ج۳، ص: ۳۴

[17] مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۲۶۳–۲۶۵؛ محدث نوری، نجم الثاقب، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۶۷۷–۶۷۹، ج۲، ص۷۵۱-۷۵۲.

[18] مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۲.

[19] ابن ادریس، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص: ۲۷۹، ج۲، ص: ۱۵۶ – ۱۵۷؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۲.

[20] مجلسی، روضة المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۱۰۶؛ مازندرانی، شرح فروع الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۳، ص۲۸۹.

[21] فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۵۰۷؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۳.

[22] ابن أبی جمهور، عوالی اللئالی، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۴۴.

[23] طهرانی، الذریعة، قم، ج۸، ص۲۳۵.

[24] زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹ق، ج۷، ص۱۷۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]