سرزمین منا

مقاله قابل قبول
بدون جعبه اطلاعات
عدم رعایت شیوه‌نامه ارجاع
کپی‌کاری از منابع خوب
استناد ناقص
شناسه ارزیابی نشده
از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از منا)
نقشه جغرافیایی منا

مِنا سرزمینی بین مشعر الحرام و مکه است که حاجیان از صبح عید قربان تا دو روز بعد بخشی از اعمال حج را در آن انجام می‌دهند. این اعمال عبارتند از: رمی جمرات، قربانی، حلق یا تقصیر، بیتوته در منا. این سرزمین جزئی از حرم مکه است.

دلیل نام‌گذاری

درباره علت نامگذاری این سرزمین به «منا» دلایل گوناگونی ذکر شده است؛ براساس سخنی از امام رضا(ع) این نام برگرفته از کلام جبرئیل به ابراهیم(ع) است: تَمَنَّ عَلَی رَبِّکَ مَا شِئْتَ، هرچه از خداوند می‌خواهی، آرزو کن.[۱] ابراهیم از خداوند خواست به جای ذبح فرزندش، قوچی را بفرستد تا به عنوان فدیه اسماعیل، آن را ذبح کند و خداوند آرزوی او را برآورده کرد.[۲]

موقعیت جغرافیایی

منا میان مکه و مزدلفه و در ۷ کیلومتری شمال شرقی مسجد الحرام است که از طریق تونل منا، فقط ۴ کیلومتر با مسجد الحرام فاصله دارد؛ در سوی دیگر تونل، منطقه عزیزیه قرار دارد که پیاده می‌توان از آنجا به منا رفت.[۳]

سرزمین منا، که پس از گذشتن از وادی محسِّر آغاز می‌شود، فاصله‌ای به طول حدود ۵/۳ کیلومتر و عرض تقریبی پانصد متر، میان دو کوه ممتد قرار دارد و انتهای آن به مکه ختم می‌شود. حدود منا نیز با تابلوهایی مشخص شده و در مسیر مکه، جمره عقبه، حد منا به حساب می‌آید.[۴] این سرزمین جزئی از حرم مکه است.

وادی مُحَسِّر

مُحَسِّر مکانی است میان مشعرالحرام و منا که بخشی از هیچکدام نیست. حُجاج پس از وقوف در مشعر با گذشتن از این وادی و بدون اینکه در آن توقف کنند وارد منا می‌شوند. بر اساس روایات تاریخی، اصحاب فیل و سپاهیان ابرهه در آنجا هلاک شدند.[۵]

جمرات سه‌گانه

در اصطلاح دینی‌، جمرات یا جمرات ثلاث‌، نام سه محل مخصوص در سرزمین مِنا است که با ستون‌های سنگی مشخص شده‌اند و حاجیان به سوی هر کدام ۷ سنگ‌ریزه پرتاب می‌کنند.

قربانگاه‌های منا

قربانگاه‌های منا در گذشته در بخش ورودی منا از سمت وادی محسِّر، واقع شده بود که گویا چیزی از آن در منا نبود. از سال ۱۴۲۰ هجری، قربان‌گاه اصلی به محل دیگری در فاصله ۵۰۰ متری منا به نام مُعَیصم انتقال یافته و به صورت مجهز و با تقسیم بخش‌های آن برای حجاج کشورهای مختلف، به فعالیت مشغول است. هنوز بخشی از قربان‌گاه‌ها در همان منطقه قدیم قرار دارد. [۶]

اعمال حج در منا

حج‌گزاران در صبح دهم ذیحجه(عید قربان) پس از طلوع آفتاب از مشعرالحرام وارد منا می‌شوند و پس از رمی جمره عقبه، حلق یا تقصیر انجام داده و قربانی می‌کنند. پس از حلق یا تقصیر بخش زیادی از محرمات احرام بر حاجی حلال می‌شود. حج‌گزار واجب است شب یازدهم و دوازدهم تا نیمه شب در سرزمین منا بماند و فردای آن، از طلوع آفتاب تا غروب، رمی جمرات سه‌گانه را انجام دهد. اینها اعمالی است که پیش از اسلام نیز در حج وجود داشته و آغازگر آن ابراهیم(ع) بوده است.[نیازمند منبع]

چنانچه حج‌گزار مایل باشد می‌تواند این شب‌ها را به جای منا در مکه بماند به شرط اینکه همۀ شب تا طلوع فجر را مشغول عبادت باشد. برخی حج‌گزاران واجب است علاوه بر آن دو شب، شب سیزدهم را هم در منا بمانند و فردای آن رمی جمرات انجام دهند.

حکم فقهی ساخت‌وساز در منا

یکی از مسائل فقهی مورد بحث در منا، جواز ساختمان سازی در این سرزمین است. در این‌باره، اختلاف نظریه‌های فراوانی وجود داشته است. پیش از دوره وهابی‌ها ساختمان‌های متعددی در منا بوده است؛ اما پس از آن، برای مدتی آن بناها تخریب شد و تا این اواخر شیخ عبدالله بن باز با ساختن بنای دائمی در آنجا مخالف بود. از سال ۱۴۱۸ق به این سو، چادرهای جدیدی از جنس برزنت ضد آتش برپا شده که در طول سال برچیده نمی‌شوند.[نیازمند منبع]

محل چادرهای ایرانیان

چادرهای حجاج ایرانی در نخستین بخش منا، پس از عبور از وادی محسّر قرار دارد. این بخش در عین حال که از جمرات دور است، از نظافت و خلوتی بیشتری از نظر رفت و آمد سایر حجاج برخوردار است.[۷]

جایگاه تاریخی

مکان‌های تاریخی

در گذشته و از قرون نخست اسلامی، چندین مسجد در منا وجود داشته که برخی از میان رفته و برخی موجود است. معروف‌ترین این مساجد، مسجد خَیف، مسجدُ البَیعَه، مسجدُ الکَبْش(اَلنَّحْر)، مسجدُ الصَّفائِح و مسجد الکوثر هستند.[۹]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۱۶، ص۳۵۵.
  2. صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۹۱.
  3. قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدنیه منوره، ص۱۵۴.
  4. جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۵-۴۰.
  5. قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۳.
  6. جعفریان، آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۸.
  7. «از زائران ۱۰۰دلاری تا سنگسار شیطان‌ در منا»، سایت مشرق نیوز.
  8. بحرانی، البرهان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۷۳۰.
  9. قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۸۷.

یادداشت

منابع

  • «از زائران ۱۰۰دلاری تا سنگسار شیطان‌ در منا»، سایت مشرق نیوز، تاریخ انتشار: ۱۶ آبان ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید:‌ ۱۴ خرداد ۱۴۰۲ش.
  • قائدان، اصغر،تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش.
  • جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۱ش، بی نا، بی جا.
  • صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام)، به کوشش و ترجمه مستفید و غفاری، اول، تهران، نشر صدوق، ۱۳۷۲ش.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، اول، قم، مؤسسه اهل البیت(علیهم السلام)، ۱۴۱۲ق.
  • بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، اول، قم، مؤسسة البعثة، ۱۴۱۵ق.