رکن عراقی

افزودن پیوند
از ویکی شیعه

رُکن شمالی یا رکن عراقی یکی از زوایای کعبه است که تقریباً به سمت شمال عربستان، یعنی کشور عراق واقع شده و طواف‌کننده پس از آن به حِجر اسماعیل می‌رسد. درِ خانه کعبه بین این رکن و رکن حَجَرالاَسوَد قرار دارد.

در منابع حدیثی و فقهی، بر استلام (لمس و دست کشیدن) و بوسیدن همه ارکان کعبه از جمله رکن شمالی و خواندن دعا و مناجات در نزدیک این رکن، سفارش شده است.

معرفی و جایگاه

رکن یک سازه را به معنی پایه و ستون آن دانسته‌اند.[۱] چون در گوشه‌های چهارگانه داخل کعبه، چهار ستون، سقف خانه را نگه داشته است، به هر یک از زوایای کعبه [که ستونی را در بردارد] «رکن» گفته می‌شود.[۲] رُکن شمالی یا رکن عراقی یکی از زوایای کعبه است که تقریباً به سمت شمال عربستان، یعنی کشور عراق واقع شده[۳] و طواف‌کننده پس از آن به حِجر اسماعیل می‌رسد.[۴]

از آنجا که این رکن در مقابل منطقه شام (شامل سوریه، لبنان، اردن و فلسطین) نیز قرار گرفته، بعضی به آن رکن شامی هم گفته‌‌اند،[۵] همانطور که در برخی روایات به این نام اشاره شده است.[۶] درِ خانه کعبه بین رکن شمالی و رکن حَجَرالاَسوَد قرار دارد[۷] و فاصله بین این رکن و رکن اسود ۱۲.۸۴ متر است.[۸]

آداب و اعمال

در حدیثی از امام رضا(ع) به استلام (لمس و دست کشیدن) رکن شامی (شمالی) توصیه شده است.[۹] همچنین از امام صادق(ع) نقل شده که پیامبر خدا(ص) سوار بر شتر طواف کرد و با عصایش ارکان کعبه را استلام نمود.[۱۰] با این حال، در روایتی دیگر چنین آمده که پیامبر(ص) فقط دو رکن یمانی و حَجَر را استلام می‌کرد[۱۱] که مطابق احادیث اهل سنت نیز می‌باشد.[۱۲]

علامه حلی در راستای حل اختلاف میان احادیث مذکور، روایات اثبات استلام را مقدم دانسته[۱۳] و گفته است که ممکن است پیامبر(ص) نزد رکن یمانی و حَجَر توقف بیشتری داشته و راوی گمان کرده که وی فقط این دو رکن را استلام نموده است؛[۱۴] از این رو، نظر مشهور فقیهان شیعه استحباب استلام همه ارکان کعبه است.[۱۵]

از دیگر آداب درباره رکن شمالی، بوسیدن آن[۱۶] و خواندن دعا و مناجات در نزدیکی آن است؛ امام سجاد(ع) نزدیک این رکن، پیش از رسیدن به ناودان کعبه سر را بلند کرده و می‌گفت: «أللّهُمَّ أَدْخِلنِی الجَنَّةَ وَ أَجِرنِی مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِکَ وَ عافِنِی مِنَ السُّقمِ وَ اَوسِع عَلَیَّ مِنَ الرِّزْقِ الْحَلالِ وَ ادْرَأ عَنّی شَرَّ فَسَقَةِ الجِنِّ وَ الإنسِ وَ شَرَّ فَسَقَةِ العَرَبِ وَ العَجَمِ».[۱۷]

پانویس

  1. ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، ۱۴۶۰ق، ج۴، ص۲۳۴.
  2. ↑ صادقی اردستانی، احمد، ‏حج از میقات تا میعاد، ۱۳۸۵ش، ص۱۰۴.
  3. ↑ شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی، ۱۳۸۳ش، ص۳۶.
  4. ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.
  5. ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.
  6. ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۲۹، ح۱۶.
  7. ↑ شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی، ۱۳۸۳ش، ص۳۶.
  8. ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.
  9. ↑ شیخ طوسی، استبصار، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۲۱۶، ح۷۴۳.
  10. ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۲۹، ح۱۶.
  11. ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۰۸، ح۸.
  12. ↑ بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۱۵۱، ح۱۶۰۹.
  13. ↑ علامه حلّی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۳۴۵.
  14. ↑ علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۳۴۵.
  15. ↑ شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۲۳۶؛ حلی، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۷۲؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۹، ص۳۵۷.
  16. ↑ شیخ بهایی، جامع عباسی، ۱۴۲۹ق، ص۳۲۴.
  17. ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۰۷، ح۵.

منابع

  • بخاری، محمد بن إسماعیل، صحیح بخاری، محقق: ناصر، محمد زهیر، دمشق، دار طوق النجاة، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
  • شراب، محمدحسن، ترجمه: شیخی، حمیدرضا، فرهنگ اعلام جغرافیایی، تهران، مشعر، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
  • شیخ بهایی، محمد بن حسین و ساوجی، نظام بن حسین، جامع عباسی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۲۹ق.
  • شیخ طوسی، محمد بن حسن، استبصار، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
  • شیخ طوسی، محمد بن حسن، النهایة، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۰ق.
  • صادقی اردستانی، احمد، ‏حج از میقات تا میعاد، تهران، مشعر، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
  • علامه حلّی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
  • قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی، تهران، مشعر، چاپ هفتم، ۱۳۸۵ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
  • مشکینی، میرزا علی، مصطلحات الفقه، قم، نشر الهادی، ۱۳۷۷ش.
  • مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.
  • نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=رکن_عراقی&oldid=1281422»