تخلی
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
تَخَلّی در فقه اسلامی، به معنای دفع ادرار و مدفوع، در باب طهارت ذکر شده و احکامی دارد؛ از جمله اینکه پوشاندن عورت از دیگران در هنگام تخلّی واجب است.
واجبات تخلی
پوشاندن عورت هنگام تخلّی از ناظر محترم (انسان بالغ یا غیر بالغ مُمَیِّز) و نیز پاک کردن محل خروج ادرار و مدفوع پس از آن برای عباداتی مثل نماز واجب است.[۱] در صورتی که محل تخلّی روبه‌قبله ساخته شده باشد، انحراف از آن، واجب است.[۲] در این حکم بنابر مشهور فرقی بین خانه و محیط باز نیست؛ هرچند برخی قدما نشستن بر محل تخلّی‌ای را که در خانه، رو یا پشت به قبله ساخته شده جایز دانسته‌اند.[۳]
محرّمات
رو به قبله یا پشت به قبله بودن در حال تخلّی؛ همچنین تخلّی در ملک دیگری یا کوچه‌های بن‌بست بدون اجازه صاحبان آنها حرام است.[۴]
مستحبّات تخلی
موارد زیر از آداب و مستحبات تخلّی به شمار می‌رود:
- پنهان و پوشیده بودن تمام بدن از نگاه دیگران
- پوشاندن سر
- بردن نام خدا
- پیش نهادن پای چپ هنگام ورود و پای راست هنگام خروج از محل تخلّی
- خواندن دعاهای وارد شده
- تکیه کردن بر پای چپ
- تطهیر مخرج مدفوع پیش از مخرج ادرار
- تنحنح (سرفه کردن)
- استبراء پس از ادرار[۵]
- انتخاب مکان مناسب برای ادرار کردن مانند مکانی که قدری بلند است به جهت مصون ماندن از ترشّح ادرار به بدن و لباس.[۶]
مکروهات
امور ذیل از مکروهات تخلّی به شمار می‌رود:
- تخلّی در راه‌ها
- چاه‌های آب
- زیر درختان میوه‌دار
- توقّفگاه‌های کاروان‌ها و مسافران
- جلوی درِ خانه‌ها و مانند آن همچون مغازه‌ها که موجب لعن و نفرین مردم می‌گردد
- روی قبر مؤمنان و بین آنها؛ و اگر بی‌احترامی به صاحب قبر باشد حرام است
- عورت را به سمت قرص ماه یا خورشید گرفتن
- خوردن
- آشامیدن
- مسواک زدن
- طولانی نشستن
- سخن گفتن[یادداشت ۱]
ادرار کردن در حالت ایستاده، رو به باد، از بلندی مانند پشت بام، بر زمین سخت، در آب اعم از راکد و جاری و در لانه حیوانات مکروه است.[۷]
پانویس
- ↑ طباطبائی یزدی، العروة الوثقی، قم، ج۱، ص۳۰۵؛ حسینی سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۱.
- ↑ محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج ۱، ص۱۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، دار الکتب الاسلامیه، ج۲، ص۸۱۱.
- ↑ طباطبائی یزدی، العروة الوثقی، قم، ج۱، ص۳۱۱ و ۳۱۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، دار الکتب الاسلامیه، ج۲، ص۶ و ۵۵-۵۹؛ طباطبائی یزدی، العروة الوثقی، قم، ج۱، ص۳۲۶-۳۲۸.
- ↑ نراقی، مستند الشیعة، مؤسسة آل البیت، ج۱، ص۳۹۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، دار الکتب الاسلامیه، ج۲، ص۵۹-۷۵؛ طباطبائی یزدی، العروه الوثقی، قم، ج۱، ص۳۲۸.
یادداشت
- ↑ سید محمدکاظم طباطبایی یزدی در العروة الوثقی گفته است که قرائت آية الكرسى، هنگام تخلّى كراهت ندارد. یزدی، العروة الوثقی، ج۱، ص۱۸۱
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۳۹۴.
- طباطبائی یزدی، محمد کاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، ۱۴۱۷-۱۴۲۰ق.
- حسینی سیستانی، علی، منهاج الصالحین، قم، مکتب آیة الله السید علی الحسینی السیستانی، ۱۴۱۶ق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسایل الحلال و الحرام، تهران، انتشارات استقلال، ۱۴۰۹ق.
- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه و المکتبه الاسلامیه، ۱۳۶۲-۱۳۶۹ش.
- نراقی، احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، ۱۴۱۵-۱۴۱۹ق.