بقا بر جنابت: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) (←منابع) |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
'''بقا بر جنابت''' بهمعنای بهتأخیرانداختن [[غسل جنابت|غسل جِنابت]] تا [[طلوع فجر|اذان صبح]] (طلوع فجر) است. به باور فقها غسل جِنابت بهجهت [[روزه]] گرفتن [[واجب]] | '''بقا بر جنابت''' بهمعنای بهتأخیرانداختن [[غسل جنابت|غسل جِنابت]] تا [[طلوع فجر|اذان صبح]] (طلوع فجر) است. به باور فقها غسل جِنابت بهجهت [[روزه]] گرفتن [[واجب]] میشود و مُکلَّف نباید در شب [[رمضان|ماه رمضان]] یا هر شب دیگری که تصمیم دارد فردای آن، قضای روزهٔ ماه رمضان را بگیرد، تا از اذان صبح بر جنابت باقی بماند. فقیهان روزهٔ کسی که در ماه رمضان و قضای آن - عمداً یا از روی فراموشی - تا اذان صبح بر جنابت باقی بماند را صحیح نمیدانند و معتقدند قضای آن را باید بهجا آورد. | ||
به فتوای فقها کسی که در شب ماه رمضان جُنُب یا [[احتلام|مُحتَلِم]] است و میداند اگر بخوابد تا صبح بیدار نمیشود، نباید بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بیدار نشود، روزهاش باطل است و قضا و کفاره | گفته شده بقای بر جنابت تا اذان صبح در روزههای مستحبی و سایر روزههای واجب همچون روزهٔ کفاره، موجب بطلان روزه نیست، اما بنا بر [[احتیاط واجب]]، نباید تا اذان صبح عمداً جُنُب ماند. | ||
به فتوای فقها کسی که در شب ماه رمضان جُنُب یا [[احتلام|مُحتَلِم]] است و میداند اگر بخوابد تا صبح بیدار نمیشود، نباید بدون غسل بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بیدار نشود، روزهاش باطل است و قضا و کفاره دارد، اما اگر نیت کرده که بعداز بیداری، تا قبل از اذان صبح غسل کند، روزهاش صحیح است. | |||
==مفهومشناسی== | ==مفهومشناسی== | ||
بقا بر جنابت بهمعنای بهتأخیرانداختن [[غسل جنابت|غُسل جِنابَت]] در شب [[رمضان|ماه رمضان]] تا بعد از [[طلوع فجر|اذان صبح]] یا هر شبی دیگر است که [[تکلیف|مُکلَّف]] تصمیم دارد فردای آن را [[روزه]] بگیرد.<ref>مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۱۲۲.</ref> | بقا بر جنابت بهمعنای بهتأخیرانداختن [[غسل جنابت|غُسل جِنابَت]] در شب [[رمضان|ماه رمضان]] تا بعد از [[طلوع فجر|اذان صبح]] یا هر شبی دیگر است که [[تکلیف|مُکلَّف]] تصمیم دارد فردای آن را [[روزه]] بگیرد.<ref>مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۱۲۲.</ref> | ||
غسل جِنابت بهجهت روزه گرفتن واجب | غسل جِنابت بهجهت روزه گرفتن واجب میشود و اکثر فقها بر جُنب واجب میدانند که تا اذان صبح از باقیماندن بر جنابت خودداری کند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۹۸ق، ج۱، ص۱۴۱؛ موسوی عاملی، مدارک الاحکام، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۷؛</ref> مشهور فقها روزۀ کسی که عمداً تا اذان صبح بر جنابت باقی بماند را باطل میدانند و دلیلشان [[حدیث|روایات]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۶۳.</ref> و ادعای [[اجماع|اجماعی]] است که برخی آن را نقل یا به آن استدلال کردهاند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۱۷۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۳۴؛ خویی، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۲۸۹؛ حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۳۸.</ref> | ||
==بقا بر جنابت در | ==بقا بر جنابت در روزهٔ ماه رمضان و قضای آن== | ||
به عقیده [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی|طباطبایی یزدی]] و [[سید روحالله موسوی خمینی|امام خمینی]]، در روزه ماه رمضان، اگر کسی عمداً یا از روی فراموشی تا اذان صبح جُنب بماند و غسل نکند، روزهاش باطل است؛<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشّی)، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۸۰؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۰.</ref> همچنین اگر وظیفه او تَیمُّم باشد و عمداً تیمم نکند، روزهاش باطل است،<ref>بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۱.</ref> اما به باور [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]](زاده: [[سال ۱۳۰۵ هجری شمسی|۱۳۰۵ش]])، اگر از روی عمد نباشد روزهاش صحیح است.<ref>بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۱.</ref> | به عقیده [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی|طباطبایی یزدی]] و [[سید روحالله موسوی خمینی|امام خمینی]]، در روزه ماه رمضان، اگر کسی عمداً یا از روی فراموشی تا اذان صبح جُنب بماند و غسل نکند، روزهاش باطل است؛<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشّی)، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۸۰؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۰.</ref> همچنین اگر وظیفه او تَیمُّم باشد و عمداً تیمم نکند، روزهاش باطل است،<ref>بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۱.</ref> اما به باور [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]](زاده: [[سال ۱۳۰۵ هجری شمسی|۱۳۰۵ش]])، اگر از روی عمد نباشد روزهاش صحیح است.<ref>بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۱.</ref> | ||
اگر | به گفته فقیهان اگر فرد جُنب، در ماه رمضان از روی فراموشی، یک یا چند روز بر جنابتش باقی بماند، روزهاش صحیح نیست و روزهایی که یقین دارد بدون غسل روزه گرفته را باید قضا کند.<ref>بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۳.</ref> | ||
همچنین در روزه قضای ماه رمضان، کسی که عمداً یا از روی فراموشی تا اذان صبح، جنب بماند و غسل نکند صحیح نیست.<ref>شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰؛ شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۱۶۴؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشّی)، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۸۰.</ref> گفته شده این حکم منسوب به مشهور فقها<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۳۹.</ref> و برگرفته از [[حدیث|روایات معصومان]] است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۶۷.</ref> | |||
==بقا بر جنابت در سایر روزههای واجب== | ==بقا بر جنابت در سایر روزههای واجب== | ||
طباطبایی یزدی در کتاب [[العروة الوثقی (کتاب)|العروة الوثقی]] بیان میدارد بقا بر جنابت تا اذان صبح | طباطبایی یزدی در کتاب [[العروة الوثقی (کتاب)|العروة الوثقی]] بیان میدارد بقا بر جنابت تا اذان صبح در غیر از ماه رمضان و قضای آن، حتی روزههای واجبی نظیر روزه کفاره (کفاره بطلان عمدی روزه یا کفاره قتل)، موجب بطلان روزه نیست، اما بنابر احتیاط واجب، عمداً تا صبح بر جنابت باقی نماند.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشّی)، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۸۰.</ref> | ||
بهگفتهٔ فقیهان، در غیر روزهٔ ماه رمضان و قضای آن، دلیل قطعی بر وجوب غسل جنابت تا قبل از اذان صبح، برای صحت روزههای واجب نقل نشده است،<ref>خویی، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۲۹۹؛ حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۴۱.</ref> اما گفتهاند بنابر [[احتیاط واجب]]، تا اذان صبح عمداً جُنب نماند.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۰.</ref> به گفته [[محمدتقی آملی|محمدتقی آملی]]، [[مجتهد|فقیه امامی]] در [[قرن چهاردهم هجری شمسی|قرن ۱۴ شمسی]]، در کتاب مصباح الهدی، غسل جنابت برای همۀ روزهها (چه واجب و چه مستحب) واجب است و روزه در حال بقا بر جنابت باطل است.<ref>آملی، مصباح الهدی، ۱۳۸۰ق، ج۴، ص۱۲۹.</ref> | |||
==بقا بر جنابت در روزههای مستحبی== | ==بقا بر جنابت در روزههای مستحبی== | ||
مشهور فقها در روزههای | مشهور فقها در روزههای مستحبی، باقی ماندن بر جنابت تا اذان صبح را موجب بطلان روزه نمیدانند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشّی)، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۸۰؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۰.</ref> [[سید محسن طباطبائی حکیم|سید محسن حکیم]]، از فقیهان شیعه در قرن ۱۴ هجری قمری، برگرفته از روایاتی میداند که بقا بر جنابت تا اذان صبح را صحیح دانستهاند؛<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۴۰.</ref> افزونبر این، [[سید عبدالاعلی سبزواری|سید عَبْدُالاَعْلی موسوی سبزواری]] (درگذشت: [[سال ۱۳۷۲ هجری شمسی|۱۳۷۲ش]])، در کتاب مهذب الاحکام، مدعی است که در روزه مستحبی، [[اصل برائت]] جاری میشود؛ یعنی اصل این است که فرد جنب، برای صحت روزهاش، شرط نیست که غسل یا تیمم کند.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۱.</ref> | ||
==حکم خواب بعد از جنب شدن یا احتلام== | ==حکم خواب بعد از جنب شدن یا احتلام== | ||
احکامی برای بقا بر جنابت بهدلیل خواب ماندن شخصی که در شب ماه رمضان | احکامی برای بقا بر جنابت بهدلیل خواب ماندن شخصی که در شب ماه رمضان [[جنابت|جنُب]] یا [[احتلام|مُحتَلِم]] است، بیان شده است؛ از جمله: | ||
*فقیهان روزهٔ کسی که جنب شود و بدون نیت غسل تا صبح بخوابد را در حکم بقای عمدی بر جنابت دانستهاند (یعنی روزهاش باطل، قضا و کفاره واجب میشود)،<ref>نگاه کنید به: محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۹۸ق، ج۱، ص۱۴۱؛ شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۲۲.</ref> اما اگر نیت کرده که بعداز بیداری (تا قبل از اذان صبح) غسل کند روزهاش صحیح است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۹۸ق، ج۱، ص۱۴۱.</ref> | |||
* | *کسی که در شب ماه رمضان جنب است و میداند که اگر بخوابد تا صبح بیدار نمیشود، نباید بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بیدار نشود، روزهاش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب است.<ref>بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۵.</ref> البته از نظر آیتالله سیستانی روزهاش را باید تمام کند، اما قضا و کفاره بر او واجب است.<ref>بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۶.</ref> | ||
*کسی که در شب ماه رمضان جنب است و میداند که اگر بخوابد تا صبح بیدار نمیشود، نباید بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بیدار نشود، روزهاش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب است.<ref>بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۵.</ref> از نظر سیستانی روزهاش را باید تمام | |||
*اگر مکلف بعداز دوبار خواب و بیداری در خواب بماند، هرچند نیت غسل داشته باشد، روزه او باطل است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۹۸ق، ج۱، ص۱۴۱؛ شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۲۲.</ref> [[شیخ طوسی]] معتقد است کفاره نیز بر او واجب میشود.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۲۲.</ref> | *اگر مکلف بعداز دوبار خواب و بیداری در خواب بماند، هرچند نیت غسل داشته باشد، روزه او باطل است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۹۸ق، ج۱، ص۱۴۱؛ شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۲۲.</ref> [[شیخ طوسی]] معتقد است کفاره نیز بر او واجب میشود.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۲۲.</ref> | ||
*به فتوای [[سید روحالله موسوی خمینی|امام خمینی]] اگر شخصی در شب [[جنابت|جنب]] شود، سه مرتبه بیدار شود و بدون انجام غسل بخوابد و تا [[طلوع فجر|اذان صبح]] بیدار نشود، تنها قضای آن روز را باید بگیرد و کفارهای بر گردنش نیست.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۶.</ref> | *به فتوای [[سید روحالله موسوی خمینی|امام خمینی]] اگر شخصی در شب [[جنابت|جنب]] شود، سه مرتبه بیدار شود و بدون انجام غسل بخوابد و تا [[طلوع فجر|اذان صبح]] بیدار نشود، تنها قضای آن روز را باید بگیرد و کفارهای بر گردنش نیست.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۶.</ref> | ||
*از نظر امام خمینی مراد از خواب اول، خوابی است که مُحتلم پس از بیدار شدن، دوباره بخوابد، اما [[سید علی حسینی سیستانی|سیستانی]] (زاده: [[سال ۱۳۰۹ هجری شمسی|۱۳۰۹ش]])، خوابی که در آن احتلام صورت گرفته است را خواب اول میداند.<ref>بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۹.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== |