انصاب
اَنصاب سنگ‌های نصب‌شده در اطراف کعبه بود که مشرکان در دوره جاهلیت آنها را می‌پرستیدند. قرآن انصاب را از عملِ شیطان دانسته و دستور به ترک آن داده است.
انصاب جمع «نُصُب» است[۱]و در قرآن در کنار شراب، مَیسر و اَزلام از عمل شیطان معرفی شده و دستور به ترک آن داده شده است.[۲]
- «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ»
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید؛ شراب، قمار، انصاب و ازلام، از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید» آیه ۹۰ سوره مائده
بت‌پرستان در زمان جاهلیت، سنگ‌هایی در اطراف کعبه نصب کرده بودند که شکل و صورت خاصی نداشت.[۳] این بت‌های سنگی[۴] که برای مشرکان مقدس بوده[۵] و توسط آنها مورد پرستش قرار می‌گرفته، نُصُب نام داشته است.[۶] قرار دادن این سنگ‌ها در کنار کعبه و پرستش آنها از جمله سنت‌های مشرکان بوده است.[۷]
مشرکان به قصد تقرب به این بت‌های سنگی[۸] برایشان قربانی می‌کردند[۹] و خون قربانی را به آنها می‌مالیدند.[۱۰] البته گاه قربانی کردن بر روی همین سنگ‌ها انجام می‌شد.[۱۱] پس از ظهور اسلام علاوه بر منع بر بت‌پرستی، از قربانی کردن برای انصاب نیز نهی شد.[۱۱]
بنابر آنچه برخی مفسران نقل کرده‌اند؛ مشرکان تعصب خاصی بر روی سنگ‌ها نداشتند و اگر سنگی با شکل و شمائل عجیب‌تر پیدا می‌کردند، آن را جایگزین سنگ پیشین می‌کردند.[۱۱]
مفسران معتقدند نُصُب، بت‌هایی غیر از اصنام بوده‌اند.[۱۲] اصنام، بت‌های تراشیده‌ای بودند که شکل و صورتی خاص داشتند اما نصب، بت‌های سنگی بدون شکل و صورت بوده‌اند.[۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، پاورقی ص۱۶۱.
- ↑ سوره مائده، آیه ۹۰.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۴۴.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ رشیدرضا، تفسیر المنار، ۱۹۹۰م، ج۶، ص۱۲۱.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۶۶.
- ↑ طوسی، التبیان، بیروت، ج۳، ص۴۳۳.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۶۶.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۴۴.
- ↑ ابن ابی‌حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۱۹۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۶۰.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۴۸.
- ↑ طوسی، التبیان، بیروت، ج۳، ص۴۳۳.
منابع
- ابن ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: اسعد محمد الطیب، عربستان سعودی، مکتبة نزار مصطفی الباز، چاپ سوم، ۱۴۱۹ق.
- رشیدرضا، تفسیر المنار، مصر، الهیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۹۹۰م.
- شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه آقابزرگ تهرانی، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.