حارثة بن نعمان: تفاوت میان نسخه‌ها
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها) جز ←جایگاه |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
در منابع از حارثة بن نعمان به عنوان یکی از «فضلای اصحاب رسول خدا(ص)» یاد شده است.<ref>ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۵۵.</ref> او از راویان [[حدیث]] بوده<ref>هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۳۱۳–۳۱۴.</ref> که گفته شده روایاتش در جوامع روایی، رجالی و تاریخی مانند مسند احمد، کتاب المغازی، المؤتلف و المُختَلف آمده است.<ref>عزیزی و دیگران، الرواة المشترکون بین الشیعة و السنة، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۹۱.</ref> برخی راویان همچون [[عبدالله بن عباس]]، عبدالله بن عامر بن ربیعه و ثعلبة بن ابی‌مالک از طریق او روایاتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل کرده‌اند.<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۷؛ ابی‌نعیم، معرفة الاصحاب، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸.</ref> | در منابع از حارثة بن نعمان به عنوان یکی از «فضلای اصحاب رسول خدا(ص)» یاد شده است.<ref>ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۵۵.</ref> او از راویان [[حدیث]] بوده<ref>هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۳۱۳–۳۱۴.</ref> که گفته شده روایاتش در جوامع روایی، رجالی و تاریخی مانند مسند احمد، کتاب المغازی، المؤتلف و المُختَلف آمده است.<ref>عزیزی و دیگران، الرواة المشترکون بین الشیعة و السنة، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۹۱.</ref> برخی راویان همچون [[عبدالله بن عباس]]، عبدالله بن عامر بن ربیعه و ثعلبة بن ابی‌مالک از طریق او روایاتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل کرده‌اند.<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۷؛ ابی‌نعیم، معرفة الاصحاب، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸.</ref> | ||
به نوشته شیخ طوسی در [[رجال الطوسی (کتاب)|کتاب رجال]]، حارثة بن نعمان دو بار [[جبرئیل]] را به شکل [[دحیه کلبی|دحیة بن خلیفه کلبی]] مشاهده و به او سلام کرد؛<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۸۱ق، ص۱۷.</ref>رسول خدا(ص) در حدیثی فرمود: «من در عالم رؤیا صدای قرائتی را در بهشت شنیدم؛ گفتم: این شخص چه کسی است؟ گفته شد او حارثة بن نعمان است»؛ سپس رسول خدا(ص) فرمود: «این چنین هستند نیکوکاران شما»<ref>ابن‌عبدالبر، الإستیعاب، ۱۴۱۲ق ج۱ ص۳۰۷.</ref>در همین کتاب آمده که حارثه به خاطر کمک و احترام به مادرش به نیکی معروف بود.<ref>ابن‌عبدالبر، الإستیعاب، ۱۴۱۲ق ج۱ ص۳۰۷.</ref> همچنین پیامبر(ص) در موارد متعددی در حق حارثه به خاطر بخشش خانه‌های خود به پیامبر(ص) و [[مهاجرین]] دعا کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۳.</ref> | به نوشته شیخ طوسی در [[رجال الطوسی (کتاب)|کتاب رجال]]، حارثة بن نعمان دو بار [[جبرئیل]] را به شکل [[دحیه کلبی|دحیة بن خلیفه کلبی]] مشاهده و به او سلام کرد؛<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۸۱ق، ص۱۷.</ref>بر اساس نقل کتاب [[الاستیعاب (کتاب)|الاستیعاب]] رسول خدا(ص) در حدیثی فرمود: «من در عالم رؤیا صدای قرائتی را در بهشت شنیدم؛ گفتم: این شخص چه کسی است؟ گفته شد او حارثة بن نعمان است»؛ سپس رسول خدا(ص) فرمود: «این چنین هستند نیکوکاران شما»<ref>ابن‌عبدالبر، الإستیعاب، ۱۴۱۲ق ج۱ ص۳۰۷.</ref>در همین کتاب آمده که حارثه به خاطر کمک و احترام به مادرش به نیکی معروف بود.<ref>ابن‌عبدالبر، الإستیعاب، ۱۴۱۲ق ج۱ ص۳۰۷.</ref> همچنین پیامبر(ص) در موارد متعددی در حق حارثه به خاطر بخشش خانه‌های خود به پیامبر(ص) و [[مهاجرین]] دعا کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۳.</ref> | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
نسخهٔ ۱۴ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۹
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| کنیه | أباعبدالله |
| محل زندگی | مدینه |
| مهاجر/انصار | انصار |
| نسب/قبیله | خزرج |
| درگذشت | سال ۵۰ق |
| مشخصات دینی | |
| حضور در جنگ‌ها | بدر، احد، حنین |
| دلیل شهرت | صحابی پیامبر(ص) |
| نقش‌های برجسته | اهداء خانه به پیامبر(ص) |
حارثة بن نُعمان (درگذشت: ۵۰ق) از صحابه حضرت محمد(ص) و امام علی(ع) است که در جنگ‌های پیامبر(ص)؛ از جمله بَدر و اُحُد شرکت کرد. به گزارش ابن‌عبدالبر، پیامبر(ص) او را مرد نیکوکاری خوانده و در حق او دعا کرده است. حارثه خانه‌های خود را به رسول خدا(ص) هدیه داد تا با همسرانش در آنها زندگی کند. همچنین خانه‌ای برای سکونت امام علی(ع) و فاطمه(س) به پیامبر(ص) بخشید. او جبرئیل را به شکل دحیه کَلبی مشاهده و به او سلام کرده بود.
جایگاه
حارثة بن نعمان را از اصحاب رسول خدا(ص) و امام علی(ع) برشمرده‌اند.[۱] او در رکاب پیامبر(ص) در جنگ‌های بدر،[۲] احد، حنین و سایر جنگ‌های شرکت کرد.[۳] گفته شده او از جمله صد نفر[۴] یا هشتاد نفری بود که در جنگ حنین در یاری و دفاع از حضرت محمد(ص) استقامت نشان داد و فرار نکرد.[۵] وی بعد از پیامبر(ص) در جنگ‌های دروان خلافت امام علی(ع) در کنار او حضور داشت.[۶]
در منابع از حارثة بن نعمان به عنوان یکی از «فضلای اصحاب رسول خدا(ص)» یاد شده است.[۷] او از راویان حدیث بوده[۸] که گفته شده روایاتش در جوامع روایی، رجالی و تاریخی مانند مسند احمد، کتاب المغازی، المؤتلف و المُختَلف آمده است.[۹] برخی راویان همچون عبدالله بن عباس، عبدالله بن عامر بن ربیعه و ثعلبة بن ابی‌مالک از طریق او روایاتی از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند.[۱۰]
به نوشته شیخ طوسی در کتاب رجال، حارثة بن نعمان دو بار جبرئیل را به شکل دحیة بن خلیفه کلبی مشاهده و به او سلام کرد؛[۱۱]بر اساس نقل کتاب الاستیعاب رسول خدا(ص) در حدیثی فرمود: «من در عالم رؤیا صدای قرائتی را در بهشت شنیدم؛ گفتم: این شخص چه کسی است؟ گفته شد او حارثة بن نعمان است»؛ سپس رسول خدا(ص) فرمود: «این چنین هستند نیکوکاران شما»[۱۲]در همین کتاب آمده که حارثه به خاطر کمک و احترام به مادرش به نیکی معروف بود.[۱۳] همچنین پیامبر(ص) در موارد متعددی در حق حارثه به خاطر بخشش خانه‌های خود به پیامبر(ص) و مهاجرین دعا کرد.[۱۴]
زندگی‌نامه
حارثة فرزند نعمان بن نفع یا ابن‌نقع[۱۵] انصاری خزرجی[۱۶] ومادرش جعدة بنت عبيد بن ثعلبة. [۱۷] کنیه‌اش أباعبدالله[۱۸] و از طایفه بنی نجار و در مدینه[۱۹] ساکن بوده است.[۲۰]
برخی مورخان به خاطر حضور حارثه در جنگ بدر، وی را حارثة بن نعمان انصاری بدری نیز نامیده‌اند.[۲۱] گفته شده نسل حارثة بن نعمان ادامه داشته[۲۲] و از جمله نوادگان او محمد بن عبد الرحمن بن عبدالله بن حارثه و معروف به ابوالرجال است.[۲۳]
درگذشت
ابن‌حبان، رجال‌نویس اهل‌سنت، براساس روایتی گفته است که او در جنگ بدر کشته شده است.[۲۴] اما برخی این گفته او را به دلیل حضور حارثه در جنگ‌های دیگر در کنار پیامبر(ص) رد کرده‌اند.[۲۵] به نوشته ابن سعد در طبقات الکبری، تاریخ‌نگاران به بیان اینکه حارثة بن نعمان در عصر خلافت معاویه درگذشت، اکتفا کرده‌اند؛[۲۶] اما برخی چون ذهبی، درگذشت او را سال ۵۰ق دانسته است.[۲۷]
بخشیدن خانه‌هایش به پیامبر(ص)
ابن‌سعد، تاریخ‌نگار قرن سوم هجری قمری، آورده است حجره‌های حارثة بن نعمان نزدیک حجره‌های رسول خدا(ص) بود.[۲۸] او در مدینه اولین کسی بود که خانه‌هایش را به پیامبر هدیه داده بود.[۲۹] همچنین گفته شده هرگاه حضرت محمد(ص) ازدواج تازه‌ای داشت حارثة از حجره‌ای به حجرهٔ دورتری می‌رفت تا اینکه او تمام خانه‌های خود را به پیامبر(ص) بخشید تا با همسرانش در آن زندگی کند.[۳۰] از جمله نخستین منزل ماریه، خانه حارثة بن نعمان بود.[۳۱] همچنین پیامبر(ص) در مدینه صفیه را در خانه حارثة بن نعمان منزل داد و عایشه و زنان انصار به دیدن او به آن خانه می‌رفتند.[۳۲]
اهدا خانه برای سکونت حضرت علی و فاطمه
ابن‌سعد در الطبقات الکبری از از امام باقر(ع) نقل کرده که امام علی(ع) پس از ازدواج با فاطمه(س)، خانه‌ای را که کمی از خانهٔ پیامبر دور بود، آماده کرد. پیامبر(ص) به آنها گفت می‌خواهد دخترش نزدیک خانه خودش ساکن شود. فاطمه(س) از پیامبر(ص) خواست با حارثة بن نعمان صحبت کند تا در خانه او ساکن شوند.[۳۳] پیامبر(ص) فرمودند از گفتن این مطلب به او خجالت می‌کشد زیرا حارثه برخی خانه‌هایش را به او بخشیده و به خاطر ما از این حجره به آن حجره منتقل شده است.[۳۴] حارثه از این موضوع اطلاع یافت و نزد پیامبر آمد، خانه‌اش را به پیامبر(ص) هدیه داد و گفت که پذیرفتن مال او توسط پیامبر(ص)، محبوب‌تر از نپذیرفتن ایشان است.[۳۵] براساس نقل برخی منابع شیعه، علی(ع) و فاطمه(س) پس از ازدواج، به خانه‌ای که حارثه به پیامبر(ص) هدیه داده بود، رفتند.[۳۶]
اِبن‌شَبَّه (درگذشت: ۲۶۲ق) تاریخ‌نگار اهل‌سنت آورده که خانه حارثة بن نعمان انصاری در مجاورت خانه ابوایوب انصاری قرار داشته و به ملکیت امام صادق(ع) درآمد و خانه مسکونی آن حضرت شد.[۳۷] این خانه در طرح توسعه سال ۱۳۶۵ش تخریب شد.[۳۸]
پانویس
- ↑ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۸۱ق، ص۱۷.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴.
- ↑ ابن‌عبدالبر، الإستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۰۷.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲.
- ↑ ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۵۵.
- ↑ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۸۱ق، ص۱۷.
- ↑ ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۵۵.
- ↑ هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۳۱۳–۳۱۴.
- ↑ عزیزی و دیگران، الرواة المشترکون بین الشیعة و السنة، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۹۱.
- ↑ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۷؛ ابی‌نعیم، معرفة الاصحاب، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸.
- ↑ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۸۱ق، ص۱۷.
- ↑ ابن‌عبدالبر، الإستیعاب، ۱۴۱۲ق ج۱ ص۳۰۷.
- ↑ ابن‌عبدالبر، الإستیعاب، ۱۴۱۲ق ج۱ ص۳۰۷.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۳.
- ↑ ابن‌حبان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۳، ص۷۹.
- ↑ ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۷۸.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستيعاب في معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۰۷.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۱.
- ↑ ابی‌نعیم، معرفة الاصحاب، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸.
- ↑ ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۵۵.
- ↑ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۷؛ ابی نعیم، معرفة الاصحاب، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۲.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۴۰۲.
- ↑ ابن‌حبان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۳، ص۷۹.
- ↑ ابن‌بلبان الفارسی، الإحسان، ۱۴۰۸ق، ج۱۰، ص۵۱۰.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲.
- ↑ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۲۰۰۳م، ج۲، ص۳۹۶.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲.
- ↑ عبدالغنی، بیوت الصحابه، ۱۴۲۰ق، ص۶۹.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲؛ عاملی، الصحیح من سیرة الإمام علی(ع)، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۱۳۰.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۷۱.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۰۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۴۴.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲.
- ↑ ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۲۴۶.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲–۱۳۳.
- ↑ طبرسی، إعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۶۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۱۳.
- ↑ اِبن‌شَبَّه، تاریخ المدینة لابن‌شبة، ۱۳۹۹ق، ج۱، ص۲۵۹ِ؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۶.
- ↑ شرّاب، فرهنگ اعلام جغرافیایی، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۱۴۹.
منابع
- ابی‌نعیم، احمد بن عبدالله، معرفة الاصحابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۲ق.
- ابن‌اثیر، علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، تحقیق علی محمد معوض، عادل أحمد عبد الموجود، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق.
- ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، تحقیق محمد عبدالمعید خان، هند، دائرة المعارف العثمانیة بحیدر آباد الدکن الهند، ۱۳۹۳ق.
- ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمدعبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
- ابن‌شبه، عمر، تاریخ المدینة لابن‌شبة، تحقیق فهیم محمد شلتوت، جده، بی‌نا، ۱۳۹۹ق.
- ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الإستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت، صبح پیروزی، ۱۴۱۲ق.
- ابن‌بلبان الفارسی، علاء الدین علی، الإحسان فی تقریب صحیح ابن‌حبان، تحقیق شعیب أرنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۸ق.
- بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۰۵ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، کتاب جمل من أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق.
- ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق بشار عوّاد معروف، بی‌جا، دار الغرب الإسلامی، ۲۰۰۳م.
- ذهبی، محمد بن احمد، سیر أعلام النبلاء، تحقیق شعیب أرنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۴ق.
- سمهودی، أبوالحسن، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۹ق.
- شراب، محمدحسین، فرهنگ اعلام جغرافیایی تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ترجمه محمدرضا نعمتی، حمیدرضا شیخی، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش.
- بلاذری، احمد بن یحیی، کتاب جمل من انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق.
- طبرانی، سلیمان بن أحمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی بن عبد المجید السلفی، قاهره، مکتبة ابن‌تیمیة، ۱۴۱۵ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، قم، آل البیت(ع)، ۱۴۱۷ق.
- عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة الإمام علی(ع)، بیروت، المرکز الإسلامی للدراسات، ۱۴۳۰ق.
- عبدالغنی، محمد الیاس، بیوت الصحابة رضی الله عنهم حول المسجد النبوی الشریف، مدینه منوره، بی‌نا، ۱۴۲۰ق.
- عزیزی، حسین و دیگران، الرواة المشترکون بین الشیعة و السنة، تهران، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیة، ۱۳۸۸ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، چاپ دوم، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق.