تمسخر: تفاوت میان نسخه‌ها

تمسخر از رذائل اخلاقی به‌معنای ریشخند کردن و مسخره‌کردن که نهی [[قرآن]]ی دارد.<ref>خرمشاهی، دانشنامۀ قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۱۹۶.</ref>آیات متعددی در قرآن به تمسخر با واژگانی همچون: «همز»<ref>سوره همزه، آیه۱.</ref>؛ «لمز»<ref>سوره توبه، آیه ۵۸، ۷۹.</ref>؛ «غمز»<ref> سوره مطفّفین، آیه ۳۰.</ref>؛ «تنابز»<ref>سوره حجرات، آیه۱۱.</ref>؛ «ضِحْك»<ref>سوره مؤمنون، آیه ۱۱۰.</ref>، با اهداف کوچک ‌شمردن، تحقیرکردن، توجه‌دادن به عیوب دیگران، بکار رفته است.

تمسخر دیگران یکی از رذایل اخلاقی<ref>نراقی، جامع السعادة، [بی‌تا]، ج۲، ص۲۹۷.</ref> و از زشت‌ترین گناهان برشمرده شده است<ref>نراقی، مولی احمد، معراج السعادة، ص۵۵۶.</ref> به گفته [[ملا احمد نراقی|ملااحمد نراقی]] مسخره کننده از ایمان، انسانیت و عقل بی‌بهره و در قیامت گرفتار انواع عذاب خواهد شد<ref>نراقی، معراج السعاده، [بی‌تا]، ص۵۵۵. </ref>در آیات و روایات متعدد به مذمت تمسخر اشاره شده<ref>کاشف الغطاء، أنوار الفقاهة، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۳۳.</ref>و چنین خصلتی زشتی صفت مجرمین، <ref>سوره مطففین، آیه ۲۹.</ref>صفت [[منافق|منافقین]]، <ref>سوره بقره، آیات ۱۴ ـ ۱۵.</ref>ظالم‌ترین افراد<ref>سوره کهف، آیات ۵۶ ـ۵۷.</ref> و افراد بی‌خرد<ref>سوره مائده، آیه۵۸.</ref> معرفی شده‌ است. همچنین در کتاب‌های حدیثی و اخلاقی، باب‌های جداگانه‌ای به تمسخر اختصاص داده شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص ۳۵۰ـ۳۵۶؛ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ۱۳۸۹ش، ج۵، ص۲۴۸ ـ ۲۴۹. </ref> برای نمونه در کتاب [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]] در باب الغمز و اللمز و السخرية و الاستهزاء، آیات و احادیثی در مذمت تمسخر نقل شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۵، ص۲۹۲.</ref>براساس آیات قرآن مسخره‌کنندگان، مورد استهزا خداوند قرار می‌گیرند.<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۱۵؛ سورۀ توبه، آیۀ ۷۹. </ref>در روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] در مورد آیاتی که استهزا را به خداوند نسبت می‌دهند، سؤال شد که حضرت در پاسخ، مراد از آیات را کیفر و عذاب مسخره‌کنندگان برشمرده‌اند.<ref>ابن‌بابویه، عیون اخبار الرضا(ع)، [بی‌تا]، ج۱، ص۱۲۴؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۵. </ref>تمسخر در کتاب‌های اخلاقی نیز به‌عنوان یکی از رذایل اخلاقی مورد بحث قرار گرفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به نراقی، جامع السعادة، [بی‌تا]، ج۲، ص۲۹۷ـ۳۰۰.</ref>

به گفته صاحب [[العروة الوثقی (کتاب)|عروة الوثقی]] جواب [[سلام]] کسی که از روی استهزا سلام می‌کند، [[واجب]] نیست<ref>طباطبایی یزدی، عروة الوثقی، ۱۳۹۷ـ ۱۳۹۸ق، ج۳، ص۳۰۱.</ref> استهزا به دین، <ref>نجفی جواهری، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۶۰۰.</ref> شرع و خداوند، کفر و در حکم ارتداد است ولی چون غالب افراد از روی جهالت این کار را می‌کنند، باید تأدیب شوند<ref>شیخ عباس قمی، الغاية القصوى، [بی‌تا]، ج۲، ص۳۰۵.</ref> کسب درآمد نیز از راه تمسخر دیگران، از کسب‌های حرام دانسته شده و در برخی کتب‌‎ فقهی، از آن سخن به میان آمده است.<ref>کاشف الغطاء، أنوار الفقاهة، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۳۳.</ref>

*از دنیا نمی‌رود تا اینکه به همان چیزی که دیگران را تحقیر و تمسخر کردن، دچار شوند<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص ۳۵۰ـ۳۵۶.</ref>

*در روایتی از پیامبر(ص) نقل شده است که دَرِ بهشت، به روى مسخره‌كنندگان باز مى‌گردد و به او گفته مى‌شود: «بيا». او با سختی به در [[بهشت]] مى‌رسد و چون نزديك می‌شود، در به رويش بسته مى‌شود. سپس درِ ديگرى به رويش باز می‌شود. اين كار مرتّباً تكرار مى‌شود.<ref>هندی، کنزالعمال، ۱۴۰۱ق، ج۳، ص۶۵۰، ح۸۳۲۸.</ref>

*ابن‌بابویه، محمدبن‌علی، تحقیق: لاجوردی، مهدی، عيون أخبار الرضا(ع)، تهران: جهان، [بی‌تا].

*کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، محقق:‌ غفاری على‌اكبر و آخوندی، محمد، چاپ چهارم، تهران: دارالكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق،  

*هندی، متقی، کنزالعمال، محقق: بكری حيانی ـ صفوة السقا، چاپ پنجم، بیروت: مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۱ق.