پرش به محتوا

رحیم ارباب: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
Khoshnoudi (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Roohish (بحث | مشارکت‌ها)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۱: خط ۳۱:


==زندگی==
==زندگی==
رحیم ارباب در سال ۱۲۹۷ قمری در روستای چرمهین در حومه [[اصفهان]] به دنیا آمد.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ص ۹۰.</ref> اجداد او از اعیان و بزرگان منطقه خود بودند و از این رو به ارباب شهرت داشتند.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۰.</ref> پدر رحیم، حاج علی پناه، معروف به حاجی آقا، خود اهل فضل و شعر و ادب بود و در شعر تخلص لنگر داشت و با [[عمان سامانی]] معاشر بود.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۷.</ref>  
رحیم ارباب در سال ۱۲۹۷ قمری در روستای چرمهین در حومه [[اصفهان]] به دنیا آمد.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ۱۳۸۶ش، ص۹۰.</ref> اجداد او از اعیان و بزرگان منطقه خود بودند و از این رو به ارباب شهرت داشتند.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ۱۳۸۶ش، ص۹۰.</ref> پدر رحیم، حاج علی پناه، معروف به حاجی آقا، خود اهل فضل و شعر و ادب بود و در شعر تخلص لنگر داشت و با [[عمان سامانی]] معاشر بود.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۴۷.</ref>  


حاج آقا رحیم ارباب تا آخر عمر در [[اصفهان]] زیست و دو بار [[ازدواج]] کرد. پس از فوت همسر اولش، با خواهر میرزا عباس خان شیدا (شاعر معروف اصفهان) ازدواج کرد و تا آخر عمر با او به سر برد. حاج آقا رحیم ارباب از هیچ‌کدام از همسرانش صاحب فرزند نشد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۵.</ref>
حاج آقا رحیم ارباب تا آخر عمر در [[اصفهان]] زیست و دو بار [[ازدواج]] کرد. پس از فوت همسر اولش، با خواهر میرزا عباس خان شیدا (شاعر معروف اصفهان) ازدواج کرد و تا آخر عمر با او به سر برد. حاج آقا رحیم ارباب از هیچ‌کدام از همسرانش صاحب فرزند نشد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۵.</ref>


رحیم ارباب در روز [[عید غدیر]]، [[۱۸ ذی‌الحجه|۱۸ ذی الحجه]] [[سال ۱۳۹۶ هجری قمری|۱۳۹۶ق]] ([[۱۹ آذر]] [[سال ۱۳۵۵ هجری شمسی|۱۳۵۵ش]]) درگذشت و پیکرش در [[تخت فولاد|تخت فولاد اصفهان]] نزدیک تکیه ملک به خاک سپرده شد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۶۲.</ref>{{یادداشت| بنا به گفته حائری در کتاب روزشمار قمری، زمان فوت وی در ۱۷ ذوالحجه ۱۳۹۶ق مصادف با ۱۹ آذر ۱۳۵۵ش است.(حائری، علی، روزشمار شمسی، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش، ص۲۴۲.)}}
رحیم ارباب در روز [[عید غدیر]]، [[۱۸ ذی‌الحجه|۱۸ ذی الحجه]] [[سال ۱۳۹۶ هجری قمری|۱۳۹۶ق]] ([[۱۹ آذر]] [[سال ۱۳۵۵ هجری شمسی|۱۳۵۵ش]]) درگذشت و پیکرش در [[تخت فولاد|تخت فولاد اصفهان]] نزدیک تکیه ملک به خاک سپرده شد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۶۲.</ref>{{یادداشت| بنا به گفته حائری در کتاب روزشمار قمری، زمان فوت وی در ۱۷ ذوالحجه ۱۳۹۶ق مصادف با ۱۹ آذر ۱۳۵۵ش است.(حائری، علی، روزشمار شمسی، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش، ص۲۴۲.)}}


==حیات علمی==
==حیات علمی==
رحیم ارباب، ادبیات فارسی و صرف و نحو را در کودکی، نزد ملا محمدهادی همامی در روستای چرمهین خواند.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۰.</ref> پس از کوچ خانوادگی به اصفهان، بقیه مقدمات و سطوح را نزد میرزا بدیع درب‌امامی (درگذشته ۱۳۱۸ق)، اصول فقه را نزد آیت‌الله [[سید محمدباقر درچه‌ای]] (درگذشته ۱۳۴۲ق) و [[خارج فقه]] و اصول را نزد سید ابوالقاسم دهکردی و حاج آقا منیر احمدآبادی آموخت. [[فلسفه]]، هیئت و ریاضیات قدیم را نزد [[جهانگیرخان قشقایی]] و [[آخوند ملا محمد کاشی]] فراگرفت.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۸.</ref>
رحیم ارباب، ادبیات فارسی و صرف و نحو را در کودکی، نزد ملا محمدهادی همامی در روستای چرمهین خواند.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص۹۰.</ref> پس از کوچ خانوادگی به اصفهان، بقیه مقدمات و سطوح را نزد میرزا بدیع درب‌امامی (درگذشته ۱۳۱۸ق)، اصول فقه را نزد آیت‌الله [[سید محمدباقر درچه‌ای]] (درگذشته ۱۳۴۲ق) و [[خارج فقه]] و اصول را نزد سید ابوالقاسم دهکردی و حاج آقا منیر احمدآبادی آموخت. [[فلسفه]]، هیئت و ریاضیات قدیم را نزد [[جهانگیرخان قشقایی]] و [[آخوند ملا محمد کاشی]] فراگرفت.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۴۸.</ref>


شهید مطهری او را از علمای طراز اول در فقه، اصول، فلسفه و ادبیات عرب معرفی می‌کند.<ref>[http://www.mortezamotahari.com/fa/MohagheghView.html?MohagheghID=52906 «آیت الله حاج آقارحیم ارباب اصفهانی»]</ref>
شهید مطهری او را از علمای طراز اول در فقه، اصول، فلسفه و ادبیات عرب معرفی می‌کند.<ref>[http://www.mortezamotahari.com/fa/MohagheghView.html?MohagheghID=52906 «آیت الله حاج آقارحیم ارباب اصفهانی»]، پایگاه جامع استاد شهید مرتضی رهبری.</ref>


===اساتید===
===اساتید===
حاج آقا رحیم ارباب، جز چند سفر زیارتی، تمام عمر خود را در [[اصفهان]] و در حال تحصیل و تدریس علوم اسلامی گذراند.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۴۹.</ref> مهم‌ترین اساتید او در اصفهان عبارتند از:
حاج آقا رحیم ارباب، جز چند سفر زیارتی، تمام عمر خود را در [[اصفهان]] و در حال تحصیل و تدریس علوم اسلامی گذراند.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۴۹.</ref> مهم‌ترین اساتید او در اصفهان عبارتند از:
{{ستون-شروع|3}}
{{ستون-شروع|۳}}
* میرزا بدیع درب‌امامی
* میرزا بدیع درب‌امامی
* [[سید محمدباقر درچه‌ای|آیت الله سید محمد باقر درچه‌ای]]
* [[سید محمدباقر درچه‌ای|آیت الله سید محمد باقر درچه‌ای]]
خط ۵۱: خط ۵۱:
* [[میرزا جهانگیرخان قشقایی]]
* [[میرزا جهانگیرخان قشقایی]]
* حاج آقا منیر احمدآبادی بروجردی
* حاج آقا منیر احمدآبادی بروجردی
* آقا سید محمود کلیشادی<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۹۷-۱۰۵.</ref>
* آقا سید محمود کلیشادی.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ۱۳۸۶ش، ص۹۷-۱۰۵.</ref>
{{پایان}}
{{پایان}}


===شاگردان===
===شاگردان===
[[پرونده:Rahim Arbab.jpg|بندانگشتی|250px|حاج آقا رحیم ارباب به پیروی از استاد خود [[جهانگیرخان قشقایی]]، لباس عادی می‌پوشید و فقط برای [[نماز]] [[عمامه]] بر سر می‌گذاشت.]]
[[پرونده:Rahim Arbab.jpg|بندانگشتی|۲۵۰px|حاج آقا رحیم ارباب به پیروی از استاد خود [[جهانگیرخان قشقایی]]، لباس عادی می‌پوشید و فقط برای [[نماز]] [[عمامه]] بر سر می‌گذاشت.]]
رحیم ارباب، شاگردان فراوانی داشت و بسیاری از چهره‌های مشهور در [[انقلاب اسلامی ایران]] در [[سال ۱۳۵۷ شمسی]]، از شاگردان او بوده‌اند. برخی از شاگردان او عبارتند از:
رحیم ارباب، شاگردان فراوانی داشت و بسیاری از چهره‌های مشهور در [[انقلاب اسلامی ایران]] در [[سال ۱۳۵۷ شمسی|۱۳۵۷ش]]، از شاگردان او بوده‌اند. برخی از شاگردان او عبارتند از:
{{ستون-شروع|3}}
{{ستون-شروع|۳}}


* [[نعمت الله صالحی نجف‌آبادی]]
* [[نعمت الله صالحی نجف‌آبادی]]
خط ۷۳: خط ۷۳:
* مرتضی شمس اردکانی
* مرتضی شمس اردکانی
* [[جلال الدین همایی]]
* [[جلال الدین همایی]]
* سید محمد مبارکه‌ای<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۰-۳۵۱.</ref>
* سید محمد مبارکه‌ای.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۰-۳۵۱.</ref>
{{پایان}}
{{پایان}}


==نظرات فقهی==
==نظرات فقهی==
برخی نظرات فقهی حاج آقا رحیم ارباب، مخالف با فتوای بسیاری از [[فقیهان]] بوده است.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۱.</ref> برخی از این موارد عبارتند از:
برخی نظرات فقهی حاج آقا رحیم ارباب، مخالف با فتوای بسیاری از [[فقیهان]] بوده است.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۱.</ref> برخی از این موارد عبارتند از:
* [[وجوب عینی]] [[نماز جمعه]]: او معتقد به وجوب عینی [[نماز جمعه]] حتی در [[عصر غیبت]] بود و حتی تا اواخر عمر هم آن را [[ادا]] می‌کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۲.</ref>
* [[وجوب عینی]] [[نماز جمعه]]: او معتقد به وجوب عینی [[نماز جمعه]] حتی در [[عصر غیبت]] بود و حتی تا اواخر عمر هم آن را [[ادا]] می‌کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۲.</ref>
* ارث بردن زن از تمام دارایی شوهر، حتی از زمین.
* ارث بردن زن از تمام دارایی شوهر، حتی از زمین.
* طهارت [[اهل کتاب]]
* طهارت [[اهل کتاب]]
* عدم اختصاص [[زکات]] به موارد نه‌گانه
* عدم اختصاص [[زکات]] به موارد نه‌گانه
* لزوم پرداخت [[سهم امام]] به [[سادات]]
* لزوم پرداخت [[سهم امام]] به [[سادات]]
* کفایت [[غسل]] از [[وضو]]<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۱-۳۵۲.</ref>
* کفایت [[غسل]] از [[وضو]]<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۱-۳۵۲.</ref>
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = حاج رحیم ارباب:{{-}}'''«در مسایل علمى، هیچ ادعایى ندارم. اما در مسایل شخصى خود، دو ادعا دارم: یکى آنکه به عمرم غیبت نکردم و غیبت نشنیدم؛ دوم آنکه در طول عمرم، چشمم به نامحرم نیفتاده»'''<ref>[https://www.fardanews.com/fa/news/902046/%DB%B2-%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 «ادعای بزرگ حاج آقا رحیم ارباب»].</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}


==ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری==
==ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری==
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = حاج رحیم ارباب:{{-}}'''«برادرم با همسرش، چهل سال در منزل ما بودند؛ در این چهل سال، حتی یک بار هم همسر برادرم را ندیدم.»'''<ref>[https://www.fardanews.com/fa/news/902046/%DB%B2-%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 «ادعای بزرگ حاج آقا رحیم ارباب»].</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
روحیات، ویژگی‌ها، و مقام علمی و اخلاقی حاج آقا رحیم ارباب، او را به یک [[فقیه]] ویژه در میان فقهای شیعه تبدیل کرده است.  
روحیات، ویژگی‌ها، و مقام علمی و اخلاقی حاج آقا رحیم ارباب، او را به یک [[فقیه]] ویژه در میان فقهای شیعه تبدیل کرده است.  
* خاطرات و روایت‌های بسیاری درباره ویژگی‌های اخلاقی او ذکر شده است؛ از اینکه جذبه معنوی او، همگان را به تکریم و تعظیم وامی‌داشت و سخنان کوتاهش هر کسی را به قبول و اطاعت ترغیب می‌کرد. هرگز با هیچ کس، با لحن تند و خشن سخن نمی‌گفت و همه را با لفظ آقا یا خانم صدا می‌زد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۴.</ref>
* خاطرات و روایت‌های بسیاری درباره ویژگی‌های اخلاقی او ذکر شده است؛ از اینکه جذبه معنوی او، همگان را به تکریم و تعظیم وامی‌داشت و سخنان کوتاهش هر کسی را به قبول و اطاعت ترغیب می‌کرد. هرگز با هیچ کس، با لحن تند و خشن سخن نمی‌گفت و همه را با لفظ آقا یا خانم صدا می‌زد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۴.</ref>
* او همچون استاد خود میرزا جهانگیرخان قشقایی هیچ گاه معمم نشد و تنها در هنگام نماز، به دلیل استحباب، شالی را دور سر می‌بست و بعد از نماز آن را باز می‌کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۴.</ref>
* او همچون استاد خود میرزا جهانگیرخان قشقایی هیچ گاه معمم نشد و تنها در هنگام نماز، به دلیل استحباب، شالی را دور سر می‌بست و بعد از نماز آن را باز می‌کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۴.</ref>
* رحیم ارباب، در جریان استقلال الجزایر در سال ۱۳۴۲ شمسی، فتوایی برای کمک به مسلمانان و ملت الجزایر و علیه دولت فرانسه صادر کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، بهار ۱۳۸۵، ج ۳، ص ۳۵۳.</ref>
* رحیم ارباب، در جریان استقلال الجزایر در سال ۱۳۴۲ش، فتوایی برای کمک به مسلمانان و ملت الجزایر و علیه دولت فرانسه صادر کرد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۳.</ref>
* شهید [[مرتضی مطهری]]، حاج آقا رحیم ارباب را از علمای طراز اول در [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] و ادبیات عرب و قسمتی از ریاضیات قدیم دانسته است.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص ۱۳۱. </ref>
* شهید [[مرتضی مطهری]]، حاج آقا رحیم ارباب را از علمای طراز اول در [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] و ادبیات عرب و قسمتی از ریاضیات قدیم دانسته است.<ref>ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ۱۳۸۶ش، ص۱۳۱. </ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۱۰۰: خط ۹۷:
==منابع==
==منابع==
* [http://www.mortezamotahari.com/fa/MohagheghView.html?MohagheghID=52906 «آیت‌الله حاج آقارحیم ارباب اصفهانی»، سایت مرتضی مطهری، تاریخ درج مطلب: ۲۵ خرداد۱۳۹۰، تاریخ بازدید: ۲۱ خرداد ۱۳۹۸ش.]
* [http://www.mortezamotahari.com/fa/MohagheghView.html?MohagheghID=52906 «آیت‌الله حاج آقارحیم ارباب اصفهانی»، سایت مرتضی مطهری، تاریخ درج مطلب: ۲۵ خرداد۱۳۹۰، تاریخ بازدید: ۲۱ خرداد ۱۳۹۸ش.]
* جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ج ۳، قم، نشر معروف، ۱۳۸۵ ش.
* جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ج ۳، قم، نشر معروف، ۱۳۸۵ش.
* ریاحی، محمدحسین، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، فصلنامه اخلاق، بهار ۱۳۸۶، شماره ۷.
* ریاحی، محمدحسین، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، فصلنامه اخلاق، بهار ۱۳۸۶ش، شماره ۷.
* [https://www.fardanews.com/fa/news/902046/%DB%B2-%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 «۲ ادعای بزرگ حاج آقا رحیم ارباب»، سایت فردا، تاریخ درج مطلب: ۲۲آذر۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید:۲۱خرداد۱۳۹۸ش.]
* [https://www.fardanews.com/fa/news/902046/%DB%B2-%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 «۲ ادعای بزرگ حاج آقا رحیم ارباب»، سایت فردا، تاریخ درج مطلب: ۲۲آذر۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید:۲۱خرداد۱۳۹۸ش.]


{{الگو:فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری)}}
{{الگو:فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری)}}

نسخهٔ ‏۲۵ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۹

آقا رحیم ارباب
اطلاعات فردی
تاریخ تولد۱۲۵۹ش.
تاریخ وفات۱۳۵۵ش
محل دفنتخت فولاد اصفهان
شهر وفاتاصفهان
اطلاعات علمی
استادانجهانگیرخان قشقایی
شاگرداننعمت الله صالحی نجف‌آبادی، شهید مرتضی مطهری، شهید محمد مفتح


رحیم ارباب (۱۲۵۹ - ۱۳۵۵ش)، مشهور به حاج آقا رحیم ارباب، از فقیهان مقیم اصفهان. او شاگرد ملا محمد کاشی و جهانگیرخان قشقایی بود و مانند استاد خود، عمامه بر سر نمی‌گذاشت. رحیم ارباب در فقه و اصول، هیئت و ریاضی، فلسفه و کلام، و عرفان تحصیل کرده بود و از آخرین دانشوران مکتب فلسفی اصفهان به‌شمار می‌رفت. وی نزدیک به یک قرن عمر کرد و در تخت فولاد اصفهان دفن شد.

زندگی

رحیم ارباب در سال ۱۲۹۷ قمری در روستای چرمهین در حومه اصفهان به دنیا آمد.[۱] اجداد او از اعیان و بزرگان منطقه خود بودند و از این رو به ارباب شهرت داشتند.[۲] پدر رحیم، حاج علی پناه، معروف به حاجی آقا، خود اهل فضل و شعر و ادب بود و در شعر تخلص لنگر داشت و با عمان سامانی معاشر بود.[۳]

حاج آقا رحیم ارباب تا آخر عمر در اصفهان زیست و دو بار ازدواج کرد. پس از فوت همسر اولش، با خواهر میرزا عباس خان شیدا (شاعر معروف اصفهان) ازدواج کرد و تا آخر عمر با او به سر برد. حاج آقا رحیم ارباب از هیچ‌کدام از همسرانش صاحب فرزند نشد.[۴]

رحیم ارباب در روز عید غدیر، ۱۸ ذی الحجه ۱۳۹۶ق (۱۹ آذر ۱۳۵۵ش) درگذشت و پیکرش در تخت فولاد اصفهان نزدیک تکیه ملک به خاک سپرده شد.[۵]

حیات علمی

رحیم ارباب، ادبیات فارسی و صرف و نحو را در کودکی، نزد ملا محمدهادی همامی در روستای چرمهین خواند.[۶] پس از کوچ خانوادگی به اصفهان، بقیه مقدمات و سطوح را نزد میرزا بدیع درب‌امامی (درگذشته ۱۳۱۸ق)، اصول فقه را نزد آیت‌الله سید محمدباقر درچه‌ای (درگذشته ۱۳۴۲ق) و خارج فقه و اصول را نزد سید ابوالقاسم دهکردی و حاج آقا منیر احمدآبادی آموخت. فلسفه، هیئت و ریاضیات قدیم را نزد جهانگیرخان قشقایی و آخوند ملا محمد کاشی فراگرفت.[۷]

شهید مطهری او را از علمای طراز اول در فقه، اصول، فلسفه و ادبیات عرب معرفی می‌کند.[۸]

اساتید

حاج آقا رحیم ارباب، جز چند سفر زیارتی، تمام عمر خود را در اصفهان و در حال تحصیل و تدریس علوم اسلامی گذراند.[۹] مهم‌ترین اساتید او در اصفهان عبارتند از:

شاگردان

حاج آقا رحیم ارباب به پیروی از استاد خود جهانگیرخان قشقایی، لباس عادی می‌پوشید و فقط برای نماز عمامه بر سر می‌گذاشت.

رحیم ارباب، شاگردان فراوانی داشت و بسیاری از چهره‌های مشهور در انقلاب اسلامی ایران در ۱۳۵۷ش، از شاگردان او بوده‌اند. برخی از شاگردان او عبارتند از:

نظرات فقهی

برخی نظرات فقهی حاج آقا رحیم ارباب، مخالف با فتوای بسیاری از فقیهان بوده است.[۱۲] برخی از این موارد عبارتند از:

ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری

روحیات، ویژگی‌ها، و مقام علمی و اخلاقی حاج آقا رحیم ارباب، او را به یک فقیه ویژه در میان فقهای شیعه تبدیل کرده است.

  • خاطرات و روایت‌های بسیاری درباره ویژگی‌های اخلاقی او ذکر شده است؛ از اینکه جذبه معنوی او، همگان را به تکریم و تعظیم وامی‌داشت و سخنان کوتاهش هر کسی را به قبول و اطاعت ترغیب می‌کرد. هرگز با هیچ کس، با لحن تند و خشن سخن نمی‌گفت و همه را با لفظ آقا یا خانم صدا می‌زد.[۱۵]
  • او همچون استاد خود میرزا جهانگیرخان قشقایی هیچ گاه معمم نشد و تنها در هنگام نماز، به دلیل استحباب، شالی را دور سر می‌بست و بعد از نماز آن را باز می‌کرد.[۱۶]
  • رحیم ارباب، در جریان استقلال الجزایر در سال ۱۳۴۲ش، فتوایی برای کمک به مسلمانان و ملت الجزایر و علیه دولت فرانسه صادر کرد.[۱۷]
  • شهید مرتضی مطهری، حاج آقا رحیم ارباب را از علمای طراز اول در فقه و اصول و فلسفه و ادبیات عرب و قسمتی از ریاضیات قدیم دانسته است.[۱۸]

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع


  1. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ۱۳۸۶ش، ص۹۰.
  2. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ۱۳۸۶ش، ص۹۰.
  3. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۴۷.
  4. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۵.
  5. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۶۲.
  6. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، بهار ۱۳۸۶، ص۹۰.
  7. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۴۸.
  8. «آیت الله حاج آقارحیم ارباب اصفهانی»، پایگاه جامع استاد شهید مرتضی رهبری.
  9. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۴۹.
  10. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ۱۳۸۶ش، ص۹۷-۱۰۵.
  11. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۰-۳۵۱.
  12. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۱.
  13. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۲.
  14. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۱-۳۵۲.
  15. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۴.
  16. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۴.
  17. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۳، ص۳۵۳.
  18. ریاحی، ویژگی‌های اخلاقی و معنوی آیت الله حاج آقا رحیم ارباب، ۱۳۸۶ش، ص۱۳۱.