قوم نوح
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام در قرآن | قوم نوح |
| آیات مرتبط | آیه ۷ سوره نوح، آیه ۹ سوره قمر و آیه ۴۶ سوره ذاریات |
| پیامبر | حضرت نوح(ع) |
| دین | بتپرستی |
| سرانجام | عذاب الهی |
قوم نوح یکی از اقوام یادشده در قرآن است که به دلیل مخالفت با پیامبر خود دچار عذاب الهی شدند. داستان قوم نوح بیش از ۷۰ بار در سورههای مختلف قرآن آمده است.
قوم نوح با وجود سالها دعوت و تلاش حضرت نوح(ع)، جز گروهی اندک به او ایمان نیاوردند. آنان بتپرست بودند و پیامبرشان را به دروغگویی، دیوانگی، جنزدگی و جدالطلبی متهم میکردند. این قوم مؤمنان به نوح(ع) را سادهلوح میپنداشتند و مردم را به مخالفت و آزار وی برمیانگیختند.
به فرمان خدا، نوح(ع) مأمور ساخت کشتی شد. قومش او را تمسخر میکردند، اما با آغاز طوفان، مؤمنان همراه نوح نجات یافتند و منکران، از جمله همسر و یکی از فرزندان او، در طوفان غرق شدند.
معرفی و جایگاه
داستان قوم نوح(ع) بیش از هفتاد بار در قرآن یاد شده[۱] و در سورههایی همچون اعراف، یونس، هود، انبیاء، مؤمنون، شعراء و سورهای مستقل به نام نوح آمده است.[۲] روایت سرگذشت آنان در تورات، انجیل و نیز در اساطیر اقوام مختلف جهان نیز نقل شده است.[۳] قوم نوح پیش از اقوام عاد، ثمود و لوط میزیستند.[۴]
قرآن قوم نوح را بتپرست معرفی میکند.[۵] آنان خدایان متعددی را میپرستیدند که پنج بتِ وَدّ، سُواع، یَغوث، یَعوق و نَسر در میانشان از احترام ویژهای برخوردار بودند.[۶] ابناثیر، تاریخنگار اهلسنت، درباره باورها و رفتارهای قوم نوح دو دیدگاه نقل کرده است: گروهی آنان را مرتکب گناهانی چون فحشا و شرابخواری دانستهاند، و گروهی دیگر معتقدند که برخی از آنان به آیین صابئین گرویده و اهل اطاعت بودند.[۷]
واکنش قوم به دعوت نوح(ع)
مفسران قرآن، قوم نوح را مردمانی جاهل و ناآگاه دانستهاند[۸] که بر گناهان خود پافشاری میکردند.[۹] آنان پیامبرشان را دروغگو میخواندند[۱۰] و هشدارهای او را نادیده میگرفتند. قوم نوح، نوح(ع) را انسانی عادی میپنداشتند و معتقد بودند که اگر رسالتی الهی در میان باشد، باید بر عهده فرشتگان قرار گیرد.[۱۱] وی را اهل جدال میخواندند[۱۲] و گاه تهدید به سنگسار میکردند.[۱۳] متهم به جنون و جنزدگی میساختند.[۱۴] در تفسیر نمونه آمده است که قوم نوح در آزار وی چنان پیش میرفتند که گاه گلویش را میفشردند و بیهوش بر زمین میافتاد.[۱۵]
قوم نوح، مؤمنان به نوح را سادهلوح و بیفکر میدانستند[۱۶] بزرگان و ثروتمندان قوم نیز مانع تبلیغ او میشدند و مردم را به پایبندی به خدایانشان فرا میخواندند[۱۷] و دیگران را به مخالفت و آزار پیامبرشان تحریک میکردند.[۱۸]
سید محمدحسین طباطبایی، با استناد به آیه هفتم سوره نوح، مینویسد که هنگام دعوت حضرت نوح(ع)، قومش انگشتان خود را در گوش مینهادند تا صدای او را نشنوند و جامههایشان را بر سر میکشیدند تا او را نبینند؛ آنان با لجاجت و تکبّر دعوت وی را رد میکردند.[۱۹] با وجود دعوتی طولانی، که در قرآن مدت آن ۹۵۰ سال ذکر شده،[۲۰] شمار ایمانآورندگان به او اندک بود و در منابع گوناگون میان هفت تا هشتاد نفر گزارش شده است.[۲۱] قوم نوح نه تنها او، بلکه همه پیامبران را تکذیب کردند.[۲۲]
سرنوشت قوم نوح
قوم نوح، پس از شنیدن وعده عذاب از پیامبر خود،[۲۳] از وی درخواست تحقق آن را کردند.[۲۴] نوح پس از ناامیدی از هدایتشان، آنان را نفرین کرد و از خدا درخواست انتقام نمود.[۲۵] به دستور خدا، نوح مأمور ساختن کشتی شد[۲۶] و در زمان ساخت آن، سردمداران قوم او را تمسخر میکردند.[۲۷]
با آغاز فرمان الهی برای عذاب، آب از تنور شروع به جوشیدن کرد[۲۸] و نوح(ع) به همراه مؤمنان بر کشتی سوار شد،[۲۹] اما قوم نوح، همسر و فرزندنش سوار کشتی نشدند[۳۰] و در طوفان هلاک شدند.[۳۱] به گفته سید محمدحسین طباطبایی، باران شدید و پیوسته از آسمان باریدن گرفت و همزمان از زمین چشمهها فوران کرد، بهگونهای که آب آسمان و زمین به هم پیوست[۳۲] و همه کوهها، درختان و خانهها زیر آب رفتند.[۳۳]طَبْرِسی، مفسر شیعه، از امام صادق(ع) نقل کرده که چهل سال پیش از طوفان نوح، زنان قوم عقیم شدند و فرزندی از آنان متولد نشد؛ این امر مقدمهای برای مجازات آنان بود.[۳۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۰۲-۱۰۵.
- ↑ ابنکثیر، البدایة و النهایة، بیروت، ج۱، ص۱۰۱.
- ↑ مهدوی راد و دیگران، «تحلیل تطبیقی طوفان نوح در تورات و قرآن»، ص۶۰.
- ↑ طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۸، ص۲۳۳-۲۳۴.
- ↑ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۶۷.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۴.
- ↑ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۶۷.
- ↑ مکارم شیرازی، قصههای قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۴۴.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۹، ص۲۶۳.
- ↑ مکارم شیرازی، قصههای قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۴۳.
- ↑ مکارم شیرازی، قصههای قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۴۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۸۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۳۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۳۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۳۰.
- ↑ مکارم شیرازی، قصههای قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۴۳.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۳.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۳.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۲۹.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۹، ص۲۶۳.
- ↑ ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۷۰.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۹، ص۶۷.
- ↑ میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ۱۳۷۱ش، ج۱۰، ص۲۴۴.
- ↑ مکارم شیرازی، قصههای قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۴۶.
- ↑ ابنکثیر، البدایة و النهایة، بیروت، ص۱۰۹.
- ↑ مکارم شیرازی، قصههای قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۴۸.
- ↑ مکارم شیرازی، قصههای قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۴۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۹۷.
- ↑ مکارم شیرازی، قصههای قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.
- ↑ مکارم شیرازی، قصههای قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.
- ↑ شاهعبدالعظیمی، تفسیر اثنیعشری، ۱۳۶۳ش، ج۱۲، ص۲۷۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۹، ص۶۸.
- ↑ طیب، اطیب البیان، ۱۳۶۹ش، ج۱۲، ص۳۵۲.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۲۴۲.
منابع
- ابناثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- ابنکثیر، حافظ ابنکثیر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، بیتا.
- شاهعبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثنیعشری، تهران، میقات، ۱۳۶۳ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح: فضلالله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طیب، عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسر القرآن، تهران، اسلام، ۱۳۷۸ش.
- حائری طهرانی، علی، مقتنیات الدرر، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۳۸ش.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۸۸ش.
- قطبالدین راوندی، سعید بن هبة الله، قصص الأنبیاء، مصحح: غلامرضا عرفانیان یزدی، مشهد، مرکز پژوهش های اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، محقق، جمعی از محققان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مهدوی راد، محمدعلی و جلیل پروین و فریبا شجاعی، «تحلیل تطبیقی طوفان نوح در تورات و قرآن»، دوفصلنامه پژوهشنامه تفسیر و بان قرآن، سال هفتم، شماره۱۳، ۱۳۹۷ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، قصههای قرآن، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۸۲ش.
- میبدی، احمد بن محمد، کشف الاسرار و عدة الابرار (معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری)، تحقیق: علیاصغر حکمت، تهران، امیر کبیر، چاپ پنجم، ۱۳۷۱ش.