پاراچِنار شهری در ایالت سرحد در شمال غربی پاکستان که بیشتر مردمان این شهر و روستاهای اطراف آن پیرو مذهب تشیع هستند. شیعیان پارچنار در سال‌های اخیر هدف حملات گسترده تروریستی گروه‌های تکفیری- تروریستی بوده‌اند.
موقعیت جغرافیایی
شهر پاراچنار که در آخرین نقطه های ایالت خیبر پختون خواه و در چند کیلومتری مرز با افغانستان واقع شده است.[۱] این شهر در مجاورت مرز افغانستان در درۀ سرسبز کُرَّم در فاصلۀ ۲۸۰ کیلومتری جنوب‌غربی پیشاور واقع است. [۲] درۀ کُرم به دو بخش علیا و سفلی تقسیم می‌شود و پاراچنار مرکز کُرم علیاست. [۳] کُرم که خود سرزمینی کوهستانی است، به دره‌ای وسیع و گسترده ختم می‌شود و جلگه‌ای شیب‌دار تشکیل می‌دهد که پارچنار در این جلگه واقع است. [۴] بلندیهای این منطقه پوشیده از جنگل، و دارای روستاهایی خوش‌منظر است و دمای آن در تابستان‌ها از °۳۷ سانتی‌گراد تجاوز نمی‌کند. [۵] شهر پاراچنار مرکز اصلی سیاسی و فرهنگی شیعیان مناطق کوهات و هنگو به حساب می آید. اهمیت این شهر به دلیل این است که این شهر تنها شهری در ایالت سرحد است که اکثریت قاطع جمعیت آن را شیعیان تشکیل می دهند.[۶] قبایل شیعه مذهب توری، خوشی، هزاره و بنگش با صمیمیت و دوستی در کنار هم زندگی می کنند. دو قبیله توری و هزاره صد در صد شیعه هستند. اما قبایل خوشی و بنگش، اهل سنت نیز دارند.[۷]
وجه نامگذاری
برخی علت‌نام‌گذاری این شهر را به سبب فراوانی درختان چنار در این منطقه، و برخی دیگر نام آن را برگرفته از نام قبیلۀ «پارا» دانسته‌اند. [۸]
در بررسی پیشینۀ تاریخی این شهر به ناچار باید به تاریخ ناحیۀ کُرم نیز پرداخت. گذرگاه‌های درۀ کرم یکی از آسان‌گذار‌ترین راههایی بوده است که اقوام آریایی در ۴۰۰۰-۲۰۰۰قم در مهاجرت بزرگ خود به هند از آن گذر می‌کرده‌اند. به گفتۀ راهبان بودایی- چینی که در سده‌های ۵-۷م از ناحیۀ کرم‌علیا دیدار کرده‌اند، اهالی این منطقه پیرو آیین بودایی بوده‌اند. [۹]
تاریخ سیاسی پاراچنار
بیشتر مردم پاراچنار و روستاهای اطراف آن پیرو مذهب تشیع هستند. [۱۰] این منطقه در دورۀ اسلامی، نخست تحت استیلای غزنویان و سپس غوریان درآمد. سرانجام ضمیمۀ امپراتوری مغولان هند شد و به یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های آنان بدل گشت.
با رو به ضعف نهادن حاکمیت مغولان، این سرزمین بخشی از قلمرو حکام افغانی‌تبار شد. در ۱۱۵۱ق/۱۷۳۸م نادرشاه در مسیر خود به هند این منطقه را به تصرف درآورد. [۱۱]
در ۱۲۷۲ق/۱۸۵۶م نیروهای انگلیسی وارد آنجا شدند و آن را به تصرف خود درآوردند، اما درگیری‌ها میان نیروهای انگلیسی و طوایف افغان در آنجا ادامه داشت، تا آنکه در ۱۳۰۹ق به درخواست اقوام شیعه‌مذهبِ «توری» ساکن در محل، حاکمیت منطقه به دست انگلیسی‌ها افتاد [۱۲] و سرانجام پاراچنار در ۱۳۱۰ق/۱۸۹۲م به قلمرو حکومت هند بریتانیا افزوده شد. [۱۳] پس از تجزیۀ هند در ۱۳۲۶ش/۱۹۴۷م و تأسیس کشور پاکستان، پاراچنار ضمیمۀ پاکستان شد. [۱۴]
در عصر حاضر
پاراچنار به دلیل مجاورت با مرزهای افغانستان در زمان اشغال این کشور توسط ارتش شوروی، یکی از مراکز نفوذ مجاهدین افغانی به خاک افغانستان بود. از وقایع این شهر در دهه‌های اخیر درگیری‌های خونین میان سنیان و شیعیان شهر بوده است.
در ۱۳۶۴ش/۱۹۸۵م ژنرال ضیاءالحق، رئیس‌جمهور وقت پاکستان فرمان بیرون راندن شیعیان را از شهرِ تقسیم‌شدۀ پاراچنار صادر کرد. عاملان این امر مجاهدین سنی مذهب افغانی بودند که با سنیان محلی ارتباط داشتند.[۱۵] پس از سرنگونی حکومت طالبان در افغانستان، اعضای القاعده و طالبان از افغانستان به کشورهای هم‌جوار از جمله پاکستان فرار کردند و شهر پاراچنار یکی از پناهگاههای آنان شد.
در خرداد ۱۳۸۱/ژوئن۲۰۰۲ شماری از نیروهای پاکستانی و آمریکایی وارد شهر شدند و عملیاتی را برضد نیروهای القاعده و طالبان آغاز کردند.
کشتار شیعیان پارچنار
در سال‌های اخیر بارها شیعیان این منطقه، مورد حمله تروریست‌های وهابی قرار گرفته و به شهادت رسیده‌اند.[۱۶][۱۷][۱۸] بر اساس گزارش پروتال تروریسم در جنوب آسیا، تنها در سال ۲۰۱۷م سه حمله تروریستی بزرگ علیه شیعیان به ترتیب در ماه‌های ژانویه، مارس و ژوئیه صورت گرفته است.[۱۹] در حمله اول که به بازار تره‌بار پارچنار رخ داده ۲۵ نفر کشته و ۸۷ نفر دیگر زخمی شدند. در حمله دوم که به امام بارگاه شیعیان صورت گرفت، ۲۴ نفر کشته و ۱۰۰ تن دیگر زخمی شدند. و در سومین حمله که به توری بازار پاراچنار واقع شد، ۶۷ تن کشته و ۲۰۰ تن دیگر زخمی شدند.[۲۰]
| زمان | شهر | تعداد کشته‌ها | تعداد زخمی‌ها | عامل ترور |
|---|---|---|---|---|
| ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۷م | توری بازار پارچنار | ۶۷ نفر | ۲۰۰ نفر | لشکر جهنگوی |
| ۳۱ مارس ۲۰۱۷م | امام‌بارگاه پاراچنار | ۲۴ نفر | ۱۰۰ نفر | تحریک طالبان پاکستانی(TTP) |
| ۲۱ ژانویه ۲۰۱۷م | بازار تره‌بار پاراچنار | ۲۵ نفر | ۸۷ نفر | تحریک طالبان پاکستانی |
| ۱۳ دسامبر ۲۰۱۵م | بازار روز در پاراچنار | ۲۵ نفر | ۶۲ نفر | لشکر جهنگوی |
پانویس
- ↑ عارفی، شیعیان پاکستان، ۱۳۸۵ش، ص۱۲۱.
- ↑ «اطلس... ۱»، ۱۲۰، ۱۳۲، فهرست؛ سرحدی، ص۸۱.
- ↑ دویی، ص۳۱۱؛ «فرهنگ...، ص۲»، XVI/. ۵۰
- ↑ پنل، ص۳۸؛ «فرهنگ»، ص XVI/. ۴۷-۴۸
- ↑ پنل، ص ۸۱؛ «فرهنگ»، ص XVI/. ۴۸
- ↑ عارفی، شیعیان پاکستان، ۱۳۸۵ش، ص۱۲۱.
- ↑ عارفی، شیعیان پاکستان، ۱۳۸۵ش، ص۱۲۱.
- ↑ اردو...، ج۵، ص۳۴۸؛ سرحدی، ص ۸۰.
- ↑ تاریخ...، ص۳.
- ↑ سرحدی، ص۸۲.
- ↑ «درّه...، ص۴؛ «فرهنگ»، ص XVI/۴۹؛ «تاریخ»؛ بریتانیکا، ماکرو، ص XIII/. ۲۵۶
- ↑ «فرهنگ»، صXVI/. ۵۰
- ↑ اردو، دائرۀ معارف اسلامیه، ج۵، ص۳۴۸.
- ↑ بریتانیکا، میکرو، ص V/. ۹۵۰
- ↑ «اخبار...، ص۵».
- ↑ انفجار دو بمب همزمان در شهر شیعه نشین پاراچنار / بیش از ۱۵۰ شهید و مجروح + تکمیلی و تصاویر
- ↑ شهادت ۱۸ تن از شیعیان مظلوم پاراچنار
- ↑ محاصره پاراچنار همچنان ادامه دارد
- ↑ SOUTH ASIA INTELLIGENCE REVIEW Weekly Assessments & Briefings, "Pakistan", Portal website
- ↑ SOUTH ASIA INTELLIGENCE REVIEW Weekly Assessments & Briefings, "Pakistan", Portal website
- ↑ SOUTH ASIA INTELLIGENCE REVIEW Weekly Assessments & Briefings, "Pakistan", Portal website.
یادداشت
منابع
- اردو دائرۀ معارف اسلامیه، لاهور، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۱م.
- سرحدی، عمرعامر، «در درۀ پاره‌چنار»، پاکستان، کراچی.
- عارفی، محمد اکرم، شیعیان پاکستان، قم، شیعه شناسی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- Brief History of Kurram Agency«, www.kurramvalley. 8k.com/cgi-bin/framed/2848/history 1.html.
- Britannica, 1978.
- Britannica Atlas, Chicago, 1996.
- Douie, J.
- The Panjab, North-West Frontier Province and Kashmir, Lahore, 1916.
- The Imperial Gazetteer of India, New Delhi, 1972.
- The Kurram Valley and the Mughals«, www. Kurramvalley, 8k.com/cgi-bin/framed/2848/history2.html.
- Pennell, A.M., Pennell of the Afghan Frontier, Lahore, 197.
- «Shia News»,www.shianews.com/hi/articles/politics/0000116.php.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله : دائره المعارف بزرگ اسلامی
- مقاله پاراچنار در دانشنامه جهان اسلام
- تشییع ۵ شهید پاراچناری مدافع حرم حضرت زینب (س) در قم + تصاویر