مدرسه ایمانیه یا مَجمَعُ العُلومِ الجامعةِ الایمانیّة، نخستین و قدیمی‌ترین حوزه علمیه شیعه در شهر بَنارَس در هند است. این مدرسه در سال ۱۲۸۷ق به‌دست سید بنده‌علی و خورشیدعلی‌خان تأسیس شد و به کمک همسر خورشیدعلی‌خان تکمیل شد. با استقلال کشور هند و تصویب قوانین جدید و نبود مدیریت صحیح، مدرسه ایمانیه مدت‌ها دچار رکود گردید تا اینکه در سال ۱۹۸۳م با تلاش یک روحانی شیعه به‌نام سید محمد حسینی، رونق دوباره یافت. حوزه ایمانیه از ابتدا محل حضور عالمان هندی بوده که در این مدرسه تحصیل داشته و فارغ‌التحصیل شده‌اند. این مدرسه هم‌اکنون از مدارس فعال شبه‌قاره هند است.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | سید بنده‌علی، خورشیدعلی‌خان و همسر خورشیدعلی‌خان |
| تأسیس | ۱۲۸۷ق (۱۸۶۱م) |
| کاربری | حوزه علمیه |
| مکان | بَنارَس هند؛ ایالت اوتار پرادش |
| نام‌های دیگر | مجمع العلوم الجامعة الایمانیة • جامعه ایمانیه |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
| امکانات | کتابخانه |
اهمیت مدرسه ایمانیه
مَجمَعُ العُلومِ الجامعةِ الایمانیّة یا مدرسه ایمانیه، قدیمی‌ترین مدرسه علمیه شیعه در شبه‌قاره هند است.[۱] بَنارَس از شهرهای مهم و مقدس هند برای هندویان است[۲] و جامعه ایمانیه، نخستین مدرسه رسمی و کامل بود که به‌شکل یک مدرسه شیعیِ مستقل اداره می‌شد و دارای ساختمان، خوابگاه، بخش اداری، کتابخانه و مَدرَس بود.[۳] پیش از این، نیاز درسی و تبلیغی طلاب علوم دینی، منحصر در مراکز علمیه‌ای بود که به تکایا، حسینیه‌ها و عالمان مشهور هر منطقه اختصاص داشت.[۴]
مدرسه ایمانیه از آغاز، خدمات متعددی برای اسلام و تشیع داشته و بسیاری از استادان و عالمان هندی در این حوزه، درس خوانده و فارغ‌التحصیل شده‌اند.[۵] از جمله عالمان شاخص در این مدرسه، می‌توان سید محمدیوسف زنگی‌پوری (استاذ العلماء)، سید ظفرالحسن رضوی (مدیر حوزه علمیه جوادیه)، علامه سید مجتبی کاموپوری (رییس دانشگاه الهیات علیگره)، مولانا سید رسول‌احمد گوپالپوری (فخر المدرسین) و سید راحت‌حسین گوپالپوری را نام برد.[۶]
گفته شده این مرکز در کنار دیگر اماکن مختص به شیعیان یعنی مدرسه علمیه جوادیه و مقبره حزین لاهیجی باعث تجمع فرهنگ و تاریخ شیعه در بنارس شده است.[۷]
تأسیس
مدرسه ایمانیه در سال ۱۲۸۷ق مطابق با ۱۸۶۱م در بنارس، ایالت اوتار پَرادِش تأسیس شد. سید بنده‌علی و مولوی خورشیدعلی‌خان، آن را بنا نهادند و املاک شخصی خود را به این کار اختصاص دادند.[۸] پس از فوت خورشیدعلی‌خان، همسرش مسئولیت تأسیسات مدرسه را بر عهده گرفت و در سال ۱۸۶۶م ساخت آن را به اتمام رساند.[۹] پس از آنها سید علی‌جواد زنگی‌پور بَنارَسی (متوفای ۱۳۳۹ق) از فقیهان هند، تلاش‌های فراوانی در جهت رونق مدرسه انجام داد.[۱۰] پس از درگذشت او، پسرش سید محمدسجاد بَنارَسی (متوفای ۱۳۴۷ق) مدیریت مدرسه را عهده‌دار شد.[۱۱]
وضعیت مدرسه در گذر زمان
حوزه ایمانیه از ابتدای تأسیس، املاک و موقوفات فراوانی داشت که محل درآمد مدرسه بود، اما با استقلال هند و تصویب قوانین جدید زمین‌داری، رغبت مردم به تحصیل و مدرک دانشگاهی، نبود مدیریت صحیح و کم‌توجهی به‌دلیل شیعه نبودن شهر بنارس، به رکود و تعطیلی آن انجامید.[۱۲] این مدرسه در سال ۱۹۸۳م با تلاش یک روحانی شیعه به‌نام سید محمد حسینی که امام‌جمعه بنارس بود، مجدداً احیا شد و با سرپرستی او رونق دوباره گرفت.[۱۳]
وضعیت امروزی
حوزه علمیه ایمانیه بنارس در عرصه‌های مختلف علمی، آموزشی و پژوهشی فعالیت دارد و خدمات فرهنگی، تبلیغی و دینی را به شبه‌قاره هند ارائه می‌کند.[۱۴] «شمس الافاضل» بالاترین مدرک جامعه ایمانیه برای دانش‌پژوهان است.[۱۵] در گزارشی از سید صادق حسینی اشکوری آمده که از نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه ایمانیه در کنار دیگر مدارس شیعی بنارس، عکس‌برداری و فهرست‌نگاری شده است.[۱۶]
پانویس
- ↑ «جامعه ایمانیه»، سایت علمای هند.
- ↑ رضایی، حضور علمی شیعیان در جهان، ۱۳۹۷ش، ص۱۳۲.
- ↑ جعفری محمدی، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، ۱۳۹۷ش، ص۴۱۲.
- ↑ «آینده فعالیت‌های علمی حوزه‌های علمیه هند بسیار روشن است»، خبرگزاری رسا.
- ↑ جعفری محمدی، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، ۱۳۹۷ش، ص۴۱۲.
- ↑ جعفری محمدی، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، ۱۳۹۷ش، ص۴۱۳و۴۱۴؛ محمدی، «جریان‌شناسی علمی و دینی در هند»، ص۱۴۸.
- ↑ حسینی اشکوری، شش مقاله هندی، ۱۳۹۲ش، ص۲۰.
- ↑ جعفری محمدی، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، ۱۳۹۷ش، ص۴۱۱.
- ↑ رضایی، حضور علمی شیعیان در جهان، ۱۳۹۷ش، ص۱۳۲.
- ↑ محمدی، «جریان‌شناسی علمی و دینی در هند»، ص۱۵۱؛ نقوی، تراجم مشاهیر علماء الهند، ۱۴۳۵ق، ص۲۸۳.
- ↑ محمدی، «جریان‌شناسی علمی و دینی در هند»، ص۱۵۲.
- ↑ جعفری محمدی، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، ۱۳۹۷ش، ص۴۱۳.
- ↑ جعفری محمدی، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، ۱۳۹۷ش، ص۴۱۳.
- ↑ «آینده فعالیت‌های علمی حوزه‌های علمیه هند بسیار روشن است»، خبرگزاری رسا.
- ↑ فیضان‌جعفر، مراکز علمی آموزشی شیعیان در اوده؛ از اقتدار یافتن انگلیس تا استقلال هند، ص۲۱۹.
- ↑ حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه مظهر العلوم، ۱۳۸۶ش، ص۱۱و۱۲.
منابع
- «آینده فعالیت‌های علمی حوزه‌های علمیه هند بسیار روشن است»، خبرگزاری رسا، تاریخ انتشار خبر: ۰۹ آبان ۱۳۸۸ش.
- «جامعه ایمانیه»، سایت علمای هند، تاریخ بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۲ش.
- جعفری محمدی، غلام‌جابر، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، قم، امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۷ش.
- حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه مظهر العلوم، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۸۶ش.
- حسینی اشکوری، صادق، شش مقاله هندی، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۲ش.
- رضایی، حسن، حضور علمی شیعیان در جهان، قم، امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۷ش.
- فیضان جعفر، علی، مراکز علمی آموزشی شیعیان در اوده؛ از اقتدار یافتن انگلیس تا استقلال هند (۱۸۵۷م تا ۱۹۴۷م)، تاریخ اسلام، بهار ۱۳۹۹ - شماره ۸۱.
- محمدی، محسن، «جریان‌شناسی علمی و دینی در هند؛ علما و اندیشمندان شیعه در منطقه»، دوفصلنامه جریان‌شناسی دینی - معرفتی در عرصه بین‌الملل، شماره ۷، بهار ۱۳۹۴ش.
- نقوی، علی‌نقی، تراجم مشاهیر علماء الهند، کربلا، مکتبة العتبة العباسیة المقدسة، ۱۴۳۵ق.