سوره‌های مَثانی یا سُوَر مثانی بنابر نظر مشهور سوره‌های بعد از سوره‌های مئین هستند.[۱] محتوای آنها عموما مسائل اخلاقی و اعتقادی (حقانیت قرآن، وحی، نبوت و معاد) است.[۲] در تعداد این سوره‌ها اختلاف است. آنها بر اساس مصحف عبدالله بن مسعود به روایت سیوطی عبارتند از:[۳]

در نامگذاری این سوره‌ها به مثانی نظرات مختلفی وجود دارد. به گفته محمد محمدی ری‌شهری، واژه مثانی جمع «مَثْنی» به معنای دومین است چراکه این سوره‌ها پس از سوره‌های طوال قرار گرفته‌اند و گویا سوره‌های طوال آغاز قرآن و سوره‌های مثانی دومین آنها هستند.[۴] محمدهادی معرفت، سوره‌های کمتر از صد آیه را به مثانی نامگذاری کرده است. به اعتقاد وی از این جهت به آنها مثانی گفته می‌شود که قابل تکرارند و به جهت کوتاه بودن، بیش از یک مرتبه تکرار می‌شوند.[۵]

بر پایه روایتی از پیامبر اکرم(ص)، سوره‌های مثانی به جای زبور به او داده شده است.[۶]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. احمدی، «ارزیابی روایات تقسیمات چهارگانه قرآن»، ص۳۵.
  2. احمدی، «ارزیابی روایات تقسیمات چهارگانه قرآن»، ص۳۶.
  3. سیوطی، الإتقان، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۲۶-۲۲۷.
  4. ری‌شهری، شناخت قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۱۱۹.
  5. معرفت، آموزش علوم قرآنی، ۱۳۸۷ش، ص۵۸.
  6. سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۱۰۱.

منابع

  • احمدی، بتول، «ارزیابی روایات تقسیمات چهارگانه قرآن»، مجله پژوهش‌های قرآنی، سال بیست و یکم، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۵.
  • ری‌شهری، محمد، شناخت قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۱ش.
  • سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الإتقان فی علوم القرآن، تحقیق فؤاز احمد، بیروت، دار الکتب العربی، ۱۴۲۱ق.
  • سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، قم، نشر کتابخانه عمومی آیت الله العظمی مرعشی نجفی، چاپ سنگی، ۱۴۰۴ق.
  • معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآنی، قم، موسسه فرهنگی انتشاراتی التهمید، ۱۳۸۷ش.