 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
شهادتَیْن گواهی‌دادن به یگانگی خدا و رسالت حضرت محمد(ص) و اقرار به پذیرفتن توحید و نبوت از اصول دین اسلام است. شهادتین مرز بین اسلام و کفر دانسته شده است. کسی که شهادتین را بر زبان بیاورد، مسلمان محسوب می‌شود و احکام اسلام درباره او جاری می‌شود. مسلمانان در تشهد هر نماز و اذان و اقامه شهادتین را بر زبان جاری می‌کنند.
فقیهان شیعه از شهادتین در باب‌های مختلف فقه سخن گفته‌اند. به فتوای آنان گفتن شهادتین در نماز میت پس از تکبیر اول واجب است و تلقینِ شهادتین به مُحتَضَر و نوشتنش بر کفن میت مستحب است.
شهادتین در معماری اسلامی، هنر خوشنویسی و ضرب سکه نیز مورد توجه بوده است.
تعریف
شهادتَیْن گواهی‌دادن به یگانگی خدا و رسالت حضرت محمد(ص) است.[۱] به گفته فقیهان، شهادتین با گفتن این دو جمله یا مضمون آنها تحقق می‌یابد: «أشْهَدُ أنْ لا الهَ الاّ الله و أشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّه؛ گواهی می‌دهم خدایی جز خدای یگانه نیست و گواهی می‌دهم که محمد پیامبر خدا است» محقق می‌شود.[۲] به گفته شیخ صدوق، شهادتین اقرار به پذیرفتن توحید و نبوت دو اصل از اصول دین اسلام است.[۳]
ارزش فقهی و حقوقی
از نظر مسلمانان شهادتَین مرز بین اسلام و کفر است؛ یعنی کسی که شهادتین را به زبان بیاورد، احکام اسلام بر او جاری می‌شود؛[۴] ازجمله بدنش پاک است و جان و مالش محترم‌اند.[۵] در دعای ابوحمزه ثمالی، امام سجاد(ع) با اشاره به اثر شهادتین زبانی آن را باعث مصونیت جان گوینده‌اش دانسته ( هر چند با قلب بدان ایمان نداشته باشد مانند اظهار شهادتین توسط منافق) [۶] [یادداشت ۱]
به گزرش شیخ صدوق، در برخی روایات، ایمان به شهادتین تفسیر شده است.[۷] بنابر نظر علامه طباطبایی (۱۲۸۱-۱۳۶۰ش) ایمان مراتبی دارد که اولین مرتبه آن، اعتقاد قلبی و باور به مضمون شهادتین است که به انجام احکام فرعی اسلام منجر می‌شود.[۸]
در کتاب‌های فقهی از شهادتین در بخش‌های احکام اَموات (مردگان) در باب طهارت[۹] تجارت،[۱۰] نماز[۱۱] و جهاد[۱۲] سخن به میان می‌آید.
آداب و احکام
- طبق دیدگاه بیشتر فقیهان شیعه، گفتن شهادتین در نماز میت پس از تکبیر اول واجب است. دیگر فقیهان آن را مستحب می‌دانند.[۱۳]
- تلقین شهادتین و امامت ائمه(ع) به کسی که در حال احتضار است، مستحب است.[۱۴]
- مستحب است بر کفن مرده، نوشته شود که او به شهادتین اقرار می‌کند.[۱۵]
- بیشتر فقیهان، گفتن شهادتین در خطبه‌های نماز جمعه توسط امام جمعه را مستحب می‌دانند.[۱۶]
- به گفته صاحب جواهر، از آداب تجارت بر اساس روایات، گفتن شهادتین هنگام استقرار در محل کسب است.[۱۷]
و بهتر است این دعا که از امام باقر نقل شده خوانده شود:« أشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له ، وأشهد أن محمدا عبده ورسوله اللهم إني أسئلك من فضلك حلالا طيبا وأعوذ بك من أن أظلم أو أظلم وأعوذ بك من صفقة خاسرة ، ويمين كاذبة»[۱۸]
کاربرد در فرهنگ اسلامی
در دعاها و مناسک مسلمانان عبارت شهادتین کاربرد بسیار دارد.[۱۹] برای مثال، مسلمانان در تشهد هر نماز[۲۰] و نیز در اذان و اقامه[۲۱] شهادتین را بر زبان می‌آورند.
شهادتین در معماری اسلامی، هنر خوشنویسی و ضرب سکه نیز مورد توجه بوده است.[۲۲]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۶۳۰.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۶۳۰.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۹۹.
- ↑ نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۶۳۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۱-۳۰۳.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۱۴۳.
- ↑ مفاتیح الجنان، دعای ابوحمزه.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۹۹-۳۰۰.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۱، ۳۰۳.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۴۰؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۱۷.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۲، ص۴۵۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۲۴۵، ۲۴۶، ۲۶۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۶۳۰.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۴۰.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۹، ص۲۲۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۲۱۶؛ نجفی، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۵۵.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۲، ص۴۵۲.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۲، ص۴۵۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۵، ۱۶، ۴۹.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۲۴۵، ۲۴۶.
- ↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۹؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۹، ص۸۱، ۸۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: افروغ، «مضامین و عناصر شیعی در هنر عصر صفوی با نگاهی به هنر قالی بافی، نگارگری و فلزکاری»، ص۴۸؛ عباس‌زاده، «بررسی نقش مذهب شیعه بر هنر و معماری امام‌زادگان ایران».
یادداشت
- ↑ فَإِنَّ قَوْماً آمَنُوا بِأَلْسِنَتِهِمْ لِيَحْقِنُوا بِهِ دِماءَهُمْ فَأَدْرَكُوا مَا أَمَّلُوا، وَ إِنَّا آمَنَّا بِكَ بِأَلْسِنَتِنا وَقُلُوبِنا لِتَعْفُوَ عَنَّا فَأَدْرِكْنا مَا أَمَّلْنا ترجمه:مردمی(منافقانی) به زبانشان ایمان آوردند تا جانشان را به این وسیله حفظ کنند، پس به آنچه آرزو داشتند رسیدند و ما با زبان و دلمان به تو ایمان آوردیم تا از ما درگذری، پس ما را به آنچه آرزومندیم برسان.
منابع
- افروغ، محمد، «مضامین و عناصر شیعی در هنر عصر صفوی با نگاهی به هنر قالی بافی»، نگارگری و فلزکاری»، مطالعات ایرانی، شماره ۲۰، پاییز ۱۳۹۰ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، بیروت، مؤسسة فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق.
- عباس‌زاده، مطفر و ایلقار اردبیل‌چی و ریحانه یعقوبی و صبا مخلوقی، ««بررسی نقش مذهب شیعه بر هنر و معماری امام‌زادگان ایران»، مندرج در سایت الشیعه، مشاهده ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- نجفی، جعفر بن خضر، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغرّاء، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۲۲ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاءالثراث العربی، ۱۴۰۴ق.
- یزدی طباطبایی، سید محمدکاظم، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، بيروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق.