ریاضت: تفاوت میان نسخهها
جز ←منابع: افزایش الگو |
جز ←منابع |
||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
*موسوی تبریزی، محسن، مقدمهای بر عرفان عملی و طهارت نفس و شناخت انسان کامل، تهران، موسسه فرهنگی نور علی نور، ۱۳۸۷ش. | *موسوی تبریزی، محسن، مقدمهای بر عرفان عملی و طهارت نفس و شناخت انسان کامل، تهران، موسسه فرهنگی نور علی نور، ۱۳۸۷ش. | ||
*نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، أوصاف الأشراف، تصحیح و تنظیم و تحقیق مهدی شمسالدین، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۹ش. | *نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، أوصاف الأشراف، تصحیح و تنظیم و تحقیق مهدی شمسالدین، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۹ش. | ||
{{پایان}} | |||
{{فضائل اخلاقی}} | {{فضائل اخلاقی}} | ||
{{عرفان اسلامی}} | {{عرفان اسلامی}} |
نسخهٔ ۱۸ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۶:۱۶
ریاضَت یا ریاضَتِ نَفس تحمل سختیها، ترک غرایز و انجام عبادات برای پاک کردن روح است که در برخی متون عرفانی، جهاد اکبر معرفی شده و در اسلام به آن توصیه شده است. کمخوری، شبزندهداری، کمگویی و خلوتگزیدن از ارکان ریاضت دانسته میشود.
بخشش، شجاعت، غیرت و خضوع در برابر حق از نتایج ریاضت شمرده شده است. در اسلام از شیوههای نامشروع ریاضت مانند رَهبانیت نهی شده و ملاصدرا، شروع ریاضت پیش از کامل کردن معرفت و عمل کامل به عبادات شرعی را گمراهکننده دانسته است.
مفهومشناسی
ریاضت یا ریاضت نفس، به معنای تحمل سختیها، ترک غرایز و انجام عبادات برای تزکیه و پاک کردن روح است[۱] که در آیات قرآن کریم و روایات معصومان به آن سفارش شده است.[۲]
ریاضت، در آثار عرفانی، به معانی گوناگون آمده است؛[۳] از جمله تمرین دادن نفس برای آنکه گفتار و کردار و نیت خود را برای خدا خالص کند.[۴] ریاضت همچنین جهاد اکبر دانسته شده، و ارکان آن، کمخوری، شبزندهداری، کمگویی و خلوت معرفی شده است.[۵]
اثرات و نتایج
از بین رفتن بخل، حسد، تکبر، حرص به دنیا، از نتایج ریاضت دانسته شده است؛[۶] همچنین دستیابی به صفات پسندیدهای مانند بخشش، شجاعت، غیرت، خضوع در برابر حق و فروتنی.[۷]
برخی از آیات قرآن کریم، ناظر به معنای ریاضت دانسته شده است؛[۸] از جمله آیه ۴۰ و ۴۱ سوره نازعات که بر اساس آن، کسی که از مقام پروردگار بترسد و خود را از هوای نفس بازدارد، بهشت جایگاه اوست.[۹] از امام علی(ع) هم نقل شده است که هر کس نفس خود را ریاضت مداوم دهد، سود میبرد.[۱۰]
موارد منعشده
ریاضت با شیوههای غیرمشروع، مورد نهی قرار گرفته،[۱۱] و از همین رو رهبانیت، به معنای ترک دنیا،[۱۲] منع شده است.[۱۳]
ملاصدرا، شروع ریاضت پیش از کامل کردن معرفت و عمل کامل به عبادات شرعی را گمراهکننده دانسته،[۱۴] و بر همین اساس، معتقد است که تا وقتی در عبادات شرعی کوتاهی شود، جایی برای عبادات حکیمانه و ریاضتهای سلوکی نیست؛ چرا که منجر به هلاکت خود و هلاک کردن دیگران میشود.[۱۵]
پانویسها
منابع
- آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم ودرر الکلم، تصحیح مهدی رجایی، قم، دار الکتاب الإسلامی، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
- انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، ۱۳۹۰ش.
- خاتمی، روح الله، آینه مکارم: شرح دعای مکارم الاخلاق امام سجاد(ع)، تهران، زلال، ۱۳۶۸ش.
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، کسر اصنام الجاهلية، تصحیح و تحقیق و مقدمه محسن جهانگیری، با اشراف سید محمد خامنهای، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ۱۳۸۱ش.
- القاسانی، عبدالرزاق، شرح منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری، تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار، ۱۳۸۵ش/۱۴۲۷ق.
- گلپایگانی، محمدرضا، إرشاد السائل، بیروت، دار الصفوة، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م.
- گوهرین، صادق، شرح اصطلاحات تصوف، تهران، زوار، ۱۳۸۰ش.
- مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهمالسلام، فرهنگ فقه: مطابق مذهب اهل بیت علیهمالسلام، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی، ج۴، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۹ش.
- موسوی تبریزی، محسن، مقدمهای بر عرفان عملی و طهارت نفس و شناخت انسان کامل، تهران، موسسه فرهنگی نور علی نور، ۱۳۸۷ش.
- نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، أوصاف الأشراف، تصحیح و تنظیم و تحقیق مهدی شمسالدین، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۹ش.
- ↑ فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۹۰ش، ج۴، ص۳۷۶۷.
- ↑ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۲۱۳.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: خاتمی، آینه مکارم، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۱۴۰؛ گوهرین، شرح اصطلاحات تصوف، ۱۳۸۰ش، ج۶، ص۱۴۲-۱۴۳.
- ↑ القاسانی، شرح منازل السائرین، ۱۳۸۵ش، ص۲۱۸.
- ↑ موسوی تبریزی، مقدمهای بر عرفان عملی، ۱۳۸۷ش، ص۲۴۷.
- ↑ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۲۱۳.
- ↑ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۲۱۳.
- ↑ نصیرالدین طوسی، أوصاف الأشراف، ۱۳۶۹ش، ص۳۵.
- ↑ سوره نازعات، آیه ۴۰ و ۴۱؛ بر اساس ترجمه مکارم شیرازی.
- ↑ من استدامَ ریاضةَ نفسه انتفعَ (آمدی، غرر الحکم، ۱۴۱۰ق، ص۶۰۸، ح۶۶۰).
- ↑ گلپایگانی، إرشاد السائل، ۱۴۱۳ق، ص۱۹۷.
- ↑ فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۹۰ش، ج۴، ص۳۷۶۰.
- ↑ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۲۱۳.
- ↑ صدرالدین شیرازی، کسر أصنام الجاهلية، ۱۳۸۱ش، ص۳۵.
- ↑ صدرالدین شیرازی، کسر أصنام الجاهلية، ۱۳۸۱ش، ص۳۸.