تشییع جنازه
| مرگ | |
|---|---|
| احتضار • عزرائیل • غسل میت • کفن • نماز میت • تدفین • شهادت | |
| برزخ | |
| شب اول قبر • سؤال قبر • نکیر و منکر • حیات برزخی • بدن برزخی | |
| قیامت | |
| اسرافیل • معاد جسمانی • نفخ صور • نامه اعمال • صراط • صحرای محشر • اصحاب یمین • اصحاب شمال | |
| بهشت | |
| درهای بهشت • حور العین • غلمان • رضوان • نعمتهای بهشت | |
| جهنم | |
| درهای جهنم • درکات جهنم • زقوم • اسفل سافلین • هاویه • جحیم • غساق | |
| مفاهیم وابسته | |
| شفاعت • تجسم اعمال • رقیب و عتید • تناسخ • رجعت • روح • باقیات صالحات | |
تشییع جنازه به معنای حرکت کردن در پشت جنازه، تا زمان گذاشتن میت در قبر است. بنابر روایات، کسی که جنازهای را تشییع کند برای هر قدمی که برمیدارد تا زمانی که برگردد، صد هزارهزار حسنه خواهد داشت و صد هزارهزار گناه از او محو میشود.
به نظر فقیهان شیعه، تشییع جنازه مؤمن، مستحب بوده و از جمله موارد جواز خروج معتکف از مسجد است و این عمل، اعتکاف را باطل نمیکند. همچنین خندیدن، اشتغال به کارهای بیهوده و سریع بردن جنازه از مکروهات تشییع جنازه است.
فضیلت و ثواب تشییع جنازه
تشییع به معنای رفتن دنبال جنازه میت تا زمان گذاشتن میت در قبر است.[۱] بر پایه روایتی از رسول خدا(ص)، نقل شده است کسی که جنازهای را تشییع کند برای هر قدمی که برمیدارد تا زمانی که برگردد، صد هزارهزار حسنه خواهد داشت و صد هزارهزار گناه از او محو میشود و صد هزارهزار درجه نزد خدا بهدست میآورد و اگر بر میت نماز هم بخواند موقع مرگش صد هزار هزار ملائکه او را تشییع میکنند که همه آنها برای او استغفار میکنند و اگر در دفن میت حاضر شود خداوند صد هزار هزار ملائک را مأمور میکند تا روز قیامت برای او طلب مغفرت کنند.[۲]
بهتر است صاحبان عزا برادران دینی میت را از مرگ او باخبر سازند تا در تشییع جنازه حاضر شوند و بر او نماز خوانند؛ هم برای آنان پاداش خواهد بود و هم برای میت مایه آمرزش.[۳]
حکم تشییع جنازه
تشییع جنازه مؤمن، مستحب است. البته برخی فقها استحباب تشییع در موردی میدانند که دفن جنازه نیاز به جابهجایی دارد.[۴] تشییع جنازه مؤمن از جمله موارد جواز خروج معتکف از مسجد است و این عمل، اعتکاف را باطل نمیکند.[۵]
برخی از فقها برای تشییع جنازه از جهت مقدار فضل و کمال سه مرتبه برشمردهاند: کمترین مرتبه آن، همراهی جنازه تا مصلّی و اقامه نماز میت، مرتبه متوسط، تشییع تا کنار قبر و توقّف تا پس از دفن و کاملترین و با فضیلتترین مرتبه آن توقّف بعد از دفن، استغفار و طلب ثبات قدم میت بر اعتقاد حق، هنگام سؤال نکیر و منکر از او است.[۶] البته برخی در اینکه مرتبه اوّل، کمترین حدّ تشییع باشد بهگونهای که به کمتر از آن تشییع تحقّق نیابد اشکال کردهاند.[۷]
مستحبات تشییع جنازه
- خواندن دعاهای وارد شده هنگام مشاهده و حمل جنازه
- خشوع، پندگیری، عبرتآموزی و تفکر در مرگ و آخرت
- پیاده تشییع کردن
- پوشاندن جنازه با پارچه غیر تزیینی
- پشت سر یا دو طرف جنازه حرکت کردن
- حمل جنازه توسط چهار نفر از چهار طرف و به دوش گرفتن هر یک، هر چهار طرف جنازه را با کیفیت خاص
- حمل میت بر دوش، نه بر مَرکب مگر به جهت عذری مانند دوری راه
- تغییر هیئت صاحب مصیبت با برداشتن ردا از دوش یا پابرهنه بودن او[۸]
مکروهات
- سواره بودن[۹]
- خندیدن
- لهو و لعب و اشتغال به کارهای بیهوده
- سریع بردن جنازه
- حمل آتش پشت سر جنازه مگر در شب
- برداشتن ردا از تن برای غیر صاحب عزا
- سخن گفتن به غیر ذکر خداوند و به تصریح برخی نشستن تشییعکننده تا وقتی که میت را در قبر نگذاشتهاند.[۱۰]
- شرکت زنان بهویژه زن جوان در تشییع جنازه. برخی، زن مُسن را از این حکم استثنا کردهاند.[۱۱]هر چند در تشییع جنازه زن.[۱۲]
پانویس
- ↑ مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۷۹ش، ص۱۴۶؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۹۸۱م، ج۴، ص۲۶۳.
- ↑ حر عاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۴۳ و ۱۴۴، باب۲، حدیث۶.
- ↑ صدوق، علل الشرایع، ج۱، ص۳۰۱.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۲۶۳ـ۲۶۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۷، ص۱۸۱.
- ↑ علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۳۳۳ش، ج۱، ص۴۴۵.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۲۶۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ج۴، ص۲۶۵ـ۲۷۴؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین، ۱۴۱۷ -۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۱۸ـ۴۱۹.
- ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۵۳.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۲۷۰ـ۲۷۲؛ یزدی، العروة الوثقی، مكتب آية الله العظمى السيد السيستاني، ج۱، ص۴۱۹.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناضرة،ناشر: مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين، ج۴، ص۸۴ـ۸۵؛ نجفی، جواهر الکلام،۱۳۶۲ش، ج۴، ص۲۷۶.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، مكتب آية الله العظمى السيد السيستاني، ج۱، ص۳۲۲.
منابع
- بحرانی، یوسف بن احمد، الحدایق الناضره فی احکام العترة الطاهره، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفه، ۱۴۰۵-۱۴۱۶ق.
- حر عاملی، وسایل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۰۹ق.
- طباطبایی یزدی، محمد کاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین، ۱۴۱۷ -۱۴۲۰ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۴-۱۴۲۰ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب (طبع قدیم)، تبریز، نشر حاج احمد، ۱۳۳۳ش.
- مشکینی، علی، مصطلحات الفقه، قم، چاپ الهادی، ۱۳۷۹ش.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه و المکتبة الاسلامیه، ۱۳۶۲- ۱۳۶۹ش.