استعمال عطر
 | مقالات ویکیشیعه با رویکرد «ارتباط با مکتب اهلبیت» نوشته میشوند. برای آگاهی از دیگر ابعاد موضوع، منابع دیگر را جویا شوید. |
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
استعمال عطر یا عطر زدن، از مستحبات مؤکد و سنت پیامبران شمرده میشود و در برخی زمانها مانند هنگام نماز، ورود به مسجد، روز جمعه و عید فطر و عید قربان تأکید بیشتری بر آن شده است.
بهفتوای فقیهان، عطر زدنِ زن در برابر شوهر مستحب؛ اما استعمال عطر در برابر نامحرم و نیز در زمان عِدّه وفات، حرام است. همچنین استفاده از عطر در حال اِحرام، ممنوع بوده و در صورت عمدیبودن، کفاره دارد.
بر پایه روایات، هدیه دادن عطر و هزینه کردن برای خرید آن مستحب است و سفارش شده هنگام استعمال آن صلوات فرستاده شود. عطر زدن در حال عبادت سبب افزایش ثواب آن میشود.
جایگاه و اهمیت
استعمال عطر از مستحبات، اخلاق پیامبران و سنتهای آنان شمرده شده است.[۱] عطر به هر ماده خوشبویی گفته میشود که به صورت پاشیدن، مالیدن، بُخور کردن و دود کردن به کار میرود.[۲]
هزینه کردن برای عطر مستحب شمرده شده[۳] و نقل شده که پیامبر(ص) برای عطر بیش از غذا هزینه میکرد.[۴]
عطر زدن از مصادیق نظافت، آرایش و زیبایی است[۵] و در روایات به از آن توصیه شده است.[۶]
آداب و مستحبات
بنا بر روایات استعمال عطر دارای آدابی است؛[۷] زدن عطر به موضع سبیل[۸] و صلواتفرستادن هنگام استعمال آن.[۹]
همچنین گفته شده که استفاده از عطر هنگام عبادت، موجب افزایش ثواب آن میشود.[۱۰] از امام صادق(ع) نقل شده که نماز انسان معطّر، بر هفتاد نماز بدون عطر، برتری دارد.[۱۱]
با وجود برخی باورهای عامیانه دربارهٔ ناپسندی هدیه دادن عطر،[۱۲] پیامبر(ص) آن را بهرین هدیه دانسته[۱۳] و ردّ کردن آن مکروه شمرده شده است،[۱۴] همچنین نقل است که معصومان(ع) هدیۀ عطر را ردّ نمیکردهاند.[۱۵]
در استحباب استعمال عطر، تفاوتی میان انواع آن نیست،[۱۶] با این حال استفاده از مُشک،[۱۷] عنبر،[۱۸] گلاب[۱۹] و غالِیَه (عطری مرکب از مشک، عنبر، عود و روغن)[۲۰] توسط معصومان(ع) گزارش شده است. امام صادق(ع) مشک، عنبر، زعفران و عود را از عطرها شمرده[۲۱] و به بخور کردن نیز سفارش شده است.[۲۲]
موارد استحباب استعمال عطر
استعمال عطر مستحب است،[۲۳] اما در زمانهایی مانند ابتدای روز،[۲۴] هنگام نماز، پیش از دعا،[۲۵] پس از وضو،[۲۶] ورود به مسجد،[۲۷] عید فطر، عید قربان[۲۸] و روز جمعه[۲۹] استحباب بیشتری دارد. برخی روایات، ثواب بیشتری برای استعمال عطر در این زمانها بیان کردهاند.[۳۰]
احکام فقهی استعمال عطر
استعمال عطر توسط زنان
عطر زدن زن در برابر شوهر مستحب مؤکد[۳۱] و از حقوق مرد بر زن و از آداب همسرداری[۳۲] است. اما استفاده از آن توسط زن در برابر نامحرم حرام دانسته شده است.[۳۳] بر اساس روایتی زنی که برای غیرشوهر عطر زده و از خانه خارج شود، تا زمان بازگشت مورد لعنت قرار میگیرد[۳۴] برخی فقها با استناد به روایتی،[۳۵] بر این باورند پس از این عمل، انجام غسل مستحب است؛[۳۶] اما محقق بحرانی معتقد است مراد از غسل، شستن عطر از بدن است و نه غسل شرعی.[۳۷]
عطر زدن در عده وفات نیز بر زن حرام است.[۳۸]
استعمال عطر بر روزهدار
استعمال عطر بر روزهدار، مستحب است؛[۳۹] اما بوییدن گلهای خوشبو، بهویژه گل نرگس و عطر مشک در هنگام روزهداری مکروه دانسته شده است.[۴۰] همچنین توصیه شده که از بوییدن عطرهای غلیظی که به حلق میرسند، خودداری شود.[۴۱]
استعمال عطر در حال احرام
استعمال عطر برای مُحْرِم، از محرمات احرام است[۴۲] و شامل بوییدن، مالیدن عطر و خوردن مواد معطّر (گیاهان و غذاهای خوشبو) میشود.[۴۳] استعمال عمدی آن، یک گوسفند کفاره دارد.[۴۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۲۰_۴۲۱.
- ↑ لغتنامه دهخدا، ذیل ماده «عطر».
- ↑ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۸۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۱۲؛ بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۵۷۷.
- ↑ حسینی شیرازی، الفقه، النظافه، ص۹۳.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۱_۱۴۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۱۰؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۱_۱۵۶.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۵۷۶.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۶، ص۱۴۴.
- ↑ اشتهاردی، مدارک العروه، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۱۰۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۱۱.
- ↑ چرا عطر دوری می آورد؟/ پشت پرده کادو دادن عطر و جدایی چیست؟»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۶۰.
- ↑ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۲۱.
- ↑ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۲۱؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۷.
- ↑ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۸۶.
- ↑ حر عاملی، هدایة الامه، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۶۳.
- ↑ طبرسی، مکارم الاخلاق، مؤسسه اعلمی، ج۱، ص۳۳_۳۴.
- ↑ طبرسی، مکارم الاخلاق، مؤسسه اعلمی، ج۱، ص۴۲_۴۳.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۶و۱۵۱.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۲.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۵۵_۱۵۶.
- ↑ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۲۰.
- ↑ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۸۵.
- ↑ شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، دار الاضواء، ص۳۰۲.
- ↑ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۲۱.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (المحشی)، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۰۸.
- ↑ حلی، الجامع للشرائع، ۱۴۰۵ق، ص۱۰۷.
- ↑ علامه حلی، نهایة الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۹.
- ↑ طبرسی، مکارم الاخلاق، مؤسسه اعلمی، ج۱، ص۴۱_۴۳.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناظره، ۱۴۰۵ق، ج۲۳، ص۱۲۱.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۱، ص۱۴۷.
- ↑ مکارم شیرازی، احکام النساء، ۱۴۲۶ق، ص۲۵۰.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۵۱۸.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۵۰۷.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی (محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۵۸؛ فاضل لنکرانی، جامع المسائل فارسی، امیر قلم، ج۲، ص۱۰۴؛ مکارم شیرازی، احکام النساء، ۱۴۲۶ق، ص۸۱.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناظره، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۲۳۷.
- ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۷؛ سیستانی، المسائل المنتخبه، ۱۴۲۲ق، ص۴۲۲؛ «پرسش و پاسخ (طلاق و عده)»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۳۲۱.
- ↑ امام خمینی، تحریر الوسیله، دارالعلم، ج۱، ص۲۸۸.
- ↑ گلپایگانی، هدایة العباد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳؛ بهجت، وسیلة النجاة، ۱۴۲۳ق، ص۳۰۹.
- ↑ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۰۲.
- ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۳۰۳.
- ↑ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۳۵۱؛ شهید اول، الدروس الشرعیه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۷۵.
منابع
- اشتهاردی، علیپناه، مدارک العروه، تهران، دار الاسوه، ۱۴۱۷ق.
- امام خمینی، سید روحالله، تحریر الوسیله، دارالعلم، قم، ایران، بیتا.
- بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره فی احکام العترة الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ۱۴۰۵ق.
- بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل، مصابیح الظلام، قم، مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی، ۱۴۲۴ق.
- بهجت، محمدتقی، وسیلة النجاة، قم، انتشارات شفق، ۱۴۲۳ق.
- «پرسش و پاسخ (طلاق و عده)»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ بازدید: ۱۸ خرداد ۱۴۰۴ش.
- «چرا عطر دوری می آورد؟/ پشت پرده کادو دادن عطر و جدایی چیست؟»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مرداد ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۲ خرداد ۱۴۰۴ش.
- حسینی شیرازی، سید محمد، الفقه، النظافه، نرمافزار فقه اهل البیت(ع) ۲.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۰۹ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، هدایة الامه الی احکام الائمه، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، ۱۴۱۲ق.
- حرانی، ابنشعبه، تحف العقول عن آل الرسول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ۱۴۰۴ق.
- حلی، یحیی بن سعید، الجامع للشرائع، تصحیح: جعفر سبحانی تبریزی، قم، مؤسسه سیدالشهداء العلمیه، ۱۴۰۵ق.
- دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا.
- سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم، موسسه المنار، ۱۴۱۳ق.
- سیستانی، سید علی، المسائل المنتخبه، قم، دفتر آیتالله سیستانی، ۱۴۲۲ق.
- شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی الفقه الامامیه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۷ق.
- شیخ بهایی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله، بیروت، دار الاضواء، بیتا.
- شیخ صدوق، محمد بن بابویه، الخصال، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ۱۳۶۲ش.
- طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، لبنان، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیتا.
- طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ۱۴۰۷ق.
- طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المكتبة المرتضويه لاحياء الآثار الجعفريه، ۱۳۸۷ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۱۴ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۱۹ق.
- فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل فارسی، قم، انتشارات امیر قلم، بیتا.
- کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، قم، انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، ۱۴۲۲ق.
- گلپایگانی، سید محمدرضا، هدایة العباد، قم، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تهران، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، احکام النساء، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع)، ۱۴۲۶ق.
- نجفی، محمدحسن، جَواهر الکلام فی شرحِ شرائعِ الاسلام، تصحیح عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دارُ اِحیاء التُّراثِ العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
- یزدی، سید محمدکاظم طباطبایی، العروة الوثقی (المحشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ۱۴۱۹ق.