سید رسول موسوی تهرانی (۱۳۱۵ش- ۱۴۰۲ش) از اساتید سطوح عالی در حوزه علمیه قم. کلاس‌های او را از «پرجاذبه‌ترین و پرجمعیت‌ترین درس‌های اصولی در حوزه علمیه قم» خوانده‌اند. پیرامون موسوی تهرانی گفته‌اند که به تاریخ و میراث فقه و اصول تسلط بسیار داشت. در نوزده سالگی وارد حوزه علمیه تهران شد و تا کفایة الاصول را در آنجا خواند. او در قم نیز نزد اساتیدی مانند میرزا هاشم آملی و سید محمدکاظم شریعتمداری آموخت.
| استاد حوزه علمیه | |
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| شهر تولد | تهران |
| تاریخ درگذشت | ۶ اردیبهشت در سال۱۴۰۲ش |
| شهر درگذشت | قم |
| آرامگاه | قبرستان باغ بهشت |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | حسین کنی، میرزا هاشم آملی، شریعتمداری محمدرضا گلپایگانی |
| شاگردان | علی‌رضا اعرافی |
| تألیفات | الوسائل إلى غوامض الرسائل |
موسوی تهرانی را بسیار متواضع دانسته‌اند که با وجود صلاحیت برای تدریس دروس خارج حوزه، به تدریس کتاب‌های سطح اکتفا می‌کرد.
از خصوصیات درس او اهمیت‌دادن به کیفیت درس بوده و به پایان دادن درس در دوره زمانی خاص، اهمیت کم‌تری می‌داد. او بحث انسداد در کتاب رسائل تألیف شیخ انصاری که از محدوده امتحانی حوزه علمیه حذف شده بود را به‌جهت اهمیت در تعطیلات تابستانی تدریس کرد. همچنین برخی کتاب‌ها که برای یک سال در حوزه خوانده می‌شد را در چند سال تدریس می‌نمود.
در مورد او گفته‌اند که در دوره‌ای از اعضای فدائیان اسلام بود و در درگیری با نیروهای حکومت پهلوی، بینی او آسیب دید.
معرفی
سید رسول موسوی تهرانی از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم[۲] که حدود پنجاه سال، سابقه تدریس در علوم حوزوی را داشت.[۳] کلاس‌های او را از «پرجاذبه‌ترین و پرجمعیت‌ترین درس‌های اصولی در حوزه علمیه قم» خوانده‌اند.[۴] او شاگردان بسیار داشت که از جمله آن‌ها علی‌رضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه بوده است.[۵]
آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه او را «عالم وارسته»، «استاد فاضل و پرسابقه حوزه علمیه قم» خوانده که «تربیت علمی و اخلاقی جمع زیادی از فضلای حوزه علمیه قم، گوشه‌ای از برکات عمر شریف ایشان بود».[۶] همچنین برخی بزرگان حوزه علمیه او را «عالم عامل و استاد گران‌سنگ حوزه علمیه»، «دانشمند فرزانه» «استاد پارسا، ماهر» و «عالم جلیل‌القدر» توصیف کرده‌اند.[۷]
موسوی تهرانی را بسیار اهل تواضع دانسته‌اند که با وجود صلاحیت برای تدریس دروس خارج حوزه، به تدریس کتاب‌های سطح اکتفا می‌کرد؛ زیرا اساتید و عالمان برجسته به تدریس دروس خارج مشغول بودند و او احساس وظیفه می‌کرد که به تدریس در دروس سطح اکتفا کند.[۸] او همچنین از توصیف به لقب «آیت‌الله» جلوگیری می‌کرد.[۹] وی همچنین با شهامت به اشتباهی که مرتکب می‌شد، اعتراف می‌کرد.[۱۰] در مورد او گفته‌اند که از اعضای فدائیان اسلام نیز بود و در درگیری با نیروهای حکومت پهلوی، بینی او آسیب دید.
پیرامون موسوی تهرانی گفته‌اند که به تاریخ و میراث فقه و اصول امامیه تسلط بسیار داشت و آن‌را در تحلیل‌های فقهی بکار می‌گرفت.[۱۱]
زندگی‌نامه
سید رسول موسوی تهرانی در سال ۱۳۱۵ش در تهران متولد شد.[۱۲] او در محله‌ای بود که شیخ مرتضی زاهد(۱۳۳۱-۱۲۴۷ش) از عالمان و عارفان مشهور آن زمان، در آنجا زندگی می‌کرد و به همین جهت در کودکی و نوجوانی، مجذوب او گردیده بود.[۱۳]
موسوی تهرانی به شغل زرگری مشغول بود.[۱۴] در سن نوزده سالگی دروس حوزوی را در مسجد حاج ملاجعفر که به مسجد مجتهدی معروف شد، آغاز کرد.[۱۵] مدت کوتاهی نزد احمد مجتهدی تهرانی، بخش‌هایی از کتاب جامع‌المقدمات و کتاب البهجة المرضیة را خواند. او کتاب‌های شرح لمعه، فرائد الاصول و کتاب المکاسب را نزد شیخ حسین کنی، [۱۶] و «کفایة الاصول» را نزد شیخ علی فلسفی تنکابنی آموخت.[۱۷] در سال ۱۳۴۹ش به نجف رفت اما به جهت اختلافات سیاسی میان دو کشور ایران و عراق، پس از چند ماه به ایران بازگشت.[۱۸] در نهایت به شهر قم رفت و در درس خارج اصول میرزا هاشم آملی، و آیت الله اراکی و در درس خارج فقه سید محمدکاظم شریعتمداری و سید محمدرضا گلپایگانی شرکت کرد.[۱۹]
سید رسول موسوی تهرانی در ۶ اردیبهشت سال ۱۴۰۲ش درگذشت.[۲۰] و در قبرستان باغ بهشت قم دفن شد.[۲۱] برخی مراجع تقلید[۲۲]، اساتید حوزه علمیه قم و مسئولان کشوری از جمله سید ابراهیم رئیسی رییس جمهور وقت پیام‌هایی را به مناسبت درگذشت او صادر کردند.[۲۳] علی جاودان بر پیکر او نماز اقامه کرد.[۲۴]
تدریس و آثار
توصیه موسوی تهرانی به طلاب:
مواردی وجود دارد که در توفیق یا بی‌توفیقی مسیر طلبگی تأثیرگذار است. در بخش معنوی خواندن حداقل دو یا سه صفحه از قرآن در روز، قرائت زیارت عاشورا، نماز شب و توسل به اهل بیت(ع) تأثیرگذار است. در بخش ظاهری نیز مطالعه پیش از درس اثرگذار است. من تعهد می‌دهم که اگر کسی این راه را بپیماید ان شاء الله موفق خواهد شد.[۲۵]
موسوی تهرانی حدود پنجاه سال در حوزه‌های علمیه قم و تهران به تدریس در علوم حوزوی اشتغال داشت.[۲۶] کلاس‌های درس او را از پرجاذبه‌ترین و پرجمعیت‌ترین درس‌های اصولی در حوزه علمیه قم برشمرده‌اند.[۲۷] او بر تعطیل نشدن کلاس درس، اصرار فراوان داشت به‌نحوی که وقتی کمردرد سختی گرفته بود و نمی‌توانست راه برود با صندلی چرخ‌دار سر کلاس حاضر شد و پس از آنکه عمل جراحی انجام داد کلاس‌ها را در خانه‌اش برگزار کرد.[۲۸]
از خصوصیات درس او اهمیت‌دادن به کیفیت درس بوده و به پایان دادن به درس در دوره زمانی خاص، اهمیت کم‌تری می‌داد.[۲۹] او بحث انسداد در کتاب رسائل شیخ انصاری را که از محدوده امتحانی حوزه علمیه حذف شده بود را به‌جهت اهمیت، در تعطیلات تابستانی تدریس می‌کرد.[۳۰] همچنین برخی کتاب‌ها که برای یک سال در حوزه خوانده می‌شد را در چند سال تدریس می‌نمود.
از موسوی تهرانی تألیفاتی برجای مانده است:
- الوسائل إلی غوامض الرسائل
- شرح الحاشیة علی تهذیب المنطق
- شرح الشمسیة فی المنطق
- شرح کتاب المطوّل
- شرح کفایة الاصول (زبان فارسی)
- شرح الکفایة (زبان عربی)
- کتاب «مجمع الفوائد فی شرح الفرائد» که تقریرات درس است.[۳۱]
پانویس
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۲۱.
- ↑ سیف‌اللهی، «آقا شیخ مرتضای زاهد»، شبکه الامامین الحسنین.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۶.
- ↑ سیف‌اللهی، «آقا شیخ مرتضای زاهد»، شبکه الامامین الحسنین.
- ↑ «پیام‌های تسلیت مقامات و شخصیت‌های حوزوی و کشوری درپی درگذشت استاد موسوی تهرانی»، سایت شفقنا.
- ↑ «پیام تسلیت آیت الله العظمی مکارم شیرازی»، سایت آیت‌الله مکارم شیرازی.
- ↑ «پیام‌های تسلیت مقامات و شخصیت‌های حوزوی و کشوری درپی درگذشت استاد موسوی تهرانی»، سایت شفقنا.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۲۰.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۲۰.
- ↑ خاطراتی از دیدار با استاد موسوی تهرانی، سایت میقات مهر.
- ↑ بطحائی، «جریان شناسی سیاسی مرحوم آیت الله موسوی تهرانی؛ اسلام سنتی یا اسلام سکولار؟» ادیان‌نیوز.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۴.
- ↑ سیف‌اللهی، «آقا شیخ مرتضای زاهد»، شبکه الامامین الحسنین.
- ↑ «آیت‌الله سید رسول موسوی تهرانی از مفاخر حوزه تهران و اساتید معظم حوزه علمیه قم‌دار فانی را وداع گفت»، کانال تاریخ حوزه طهران.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۴.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۴.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۵.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۵.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۵.
- ↑ آیت‌الله سیدرسول موسوی تهرانی از اساتید حوزه علمیه دعوت حق را لبیک گفت. خبرگزاری فارس.
- ↑ پیکر استاد موسوی تهرانی فردا در قم تشییع می‌شود، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «پیام تسلیت آیت الله العظمی مکارم شیرازی»، سایت آیت‌الله مکارم شیرازی.
- ↑ «پیام‌های تسلیت مقامات و شخصیت‌های حوزوی و کشوری درپی درگذشت استاد موسوی تهرانی»، سایت شفقنا.
- ↑ اقامه نماز میت بر پیکر آیت‌الله موسوی تهرانی، سایت شفقنا.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۲۰.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۶.
- ↑ سیف‌اللهی، «آقا شیخ مرتضای زاهد»، شبکه الامامین الحسنین.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۶.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۷.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۹.
- ↑ موسوی تهرانی، الوسائل إلی غوامض الرسائل، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۱۹.
منابع
- «آقا شیخ مرتضای زاهد»، شبکه الامامین الحسنین، تاریخ بازدید:۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «آیت‌الله سید رسول موسوی تهرانی از مفاخر حوزه تهران و اساتید معظم حوزه علمیه قم‌دار فانی را وداع گفت»، کانال تاریخ حوزه طهران، تاریخ بازدید:۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «آیت الله موسوی تهرانی درگذشت»، سایت نواندیش، تاریخ درج مطلب: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «پیام تسلیت آیت الله العظمی مکارم شیرازی»، سایت آیت‌الله مکارم شیرازی، تاریخ درج مطلب: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «پیام‌های تسلیت مقامات و شخصیت‌های حوزوی و کشوری درپی درگذشت استاد موسوی تهرانی»، سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید:۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- پیکر استاد موسوی تهرانی فردا در قم تشییع می‌شود، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ انتشار: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «جریان شناسی سیاسی مرحوم آیت الله موسوی تهرانی؛ اسلام سنتی یا اسلام سکولار؟» ادیان‌نیوز، تاریخ درج مطلب: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید:۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- موسوی تهرانی، رسول، الوسائل إلی غوامض الرسائل، محقق، علی‌اکبر هلالی، قم، محلاتی، ۱۴۳۱ق.
- خاطراتی از دیدار با استاد موسوی تهرانی، سایت میقات مهر.
- اقامه نماز میت بر پیکر آیت‌الله موسوی تهرانی، سایت شفقنا، زمان انتشار: ۷ اردیبهشت، ۱۴۰۲ش.