شورای عالی حوزه شورایی متشکل از شماری از مدرّسان و بزرگان حوزه علمیه قم که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان در بخش‌های مختلف آموزشی، اخلاقی، تبلیغی و اجتماعی حوزه علمیه قم و سایر حوزه‌های وابسته به آن را بر عهده دارد. نامزدهای عضویت در این شورا، که دست‌کم باید هفت نفر باشند، از سوی جامعه مدرسین به آیت‌الله خامنه‌ای و مراجع تقلید معرفی می‌شوند و پس از تایید، به عضویت شورا در می‌آیند.
ضرورت
با توجه به شرایطی که عصر و زمان، مخصوصاً بعد از پیروزی انقلاب پیدا کرده و نیازها و ضرورت‌های فراوانی که در جهات مختلف احساس می‌شود، لازم بود حرکت تازه‌ای در حوزه‌های علمیه، مخصوصاً حوزه علمیه قم، به وجود آید و روح تازه‌ای در کالبد آن، دمیده شود. به همین جهت، در سال ۱۳۵۸ش شورایی مرکب از سه نفر از نمایندگان امام خمینی و سه نفر از نمایندگان آیت‌الله گلپایگانی و سه نفر از نمایندگان جامعه مدرسین، تشکیل و گام‌های مؤثری، برداشته شد. این حرکت، با تشکیل شورای عالی جدید حوزه علمیه که از سوی جامعه مدرسین، پیشنهاد و مورد تصویب آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله گلپایگانی و آیت‌الله اراکی قرار گرفت، تکمیل شد.[۱]
اساس‌نامه
اساس‌نامه این شورا در ۱ آذر ۱۳۷۴، مطابق ۲۸ جمادی‌الثانی ۱۴۱۶، تنظیم و تصویب شد. اساس‌نامه شورای عالی در هیئتی مرکب از نمایندگان جامعه مدرسین و شورای عالی حوزه، تصویب و در تاریخ ۷/۹/۱۳۷۴ به تأیید مراجع تقلید وقت و آیت الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی ایران رسید.[۲]
اهداف
فعالیت شورای عالی، در جهت اهداف زیر است:
- ایجاد شرایط لازم برای پرورش فقیه، مفسر، متکلم، فیلسوف، خطیب و محقق، در رشته‌های مختلف علوم دینی و تربیت کادر مورد نیاز حوزه و نظام
- ارتقای کیفی و کمی امور گزینشی، تحقیقی، تبلیغی، اخلاقی، سیاسی و معیشتی حوزه‌های علمیه
- حفظ استقلال حوزه در تمام جهات
- تواناسازی هر چه بیشتر حوزه‌ها، در پاسخگویی به نیازهای فرهنگی جامعه بشری
- فراهم آوردن زمینه‌های مطلوب، جهت استفاده از حوزویان
- برنامه ریزی در جهت مقابله همه جانبه با تهاجم بر ضد اسلام و مکتب اهل بیت
- تهیه و تصویب برنامه‌های لازم، در جهت تحکیم و تقویت مبانی انقلاب.[۳]
تشکیلات
نصب و عزل اعضای شورای عالی، به پیشنهاد جامعه محترم مدرسین، و تصویب رهبر انقلاب و مرجع یا مراجع تقلید حوزه علمیه قم انجام می‌شود. مدت فعالیت شورای عالی در هر دوره، ۴ سال است و تعداد اعضای آن، حداقل، ۷ نفر می‌باشد.[۴]
وظایف
انتخاب مدیر حوزه
شورای عالی، به منظور اجرای مصوبات خود و اداره حوزه علمیه، یکی از طلاب را به عنوان مدیر، با رای دو سوم آراء انتخاب می‌کند و کارهای اجرایی را به او می‌سپارد تا به کمک معاونان و سایر همکاران، آنها را اجرا نماید.[۵]
برنامه‌ریزی در امور تحصیلی
یکی از مهم‌ترین وظایف این شورا، تدوین برنامه‌های مناسب، به منظور ارتقای کیفیت تحصیل و تدریس طلاب علوم دینی، مخصوصاً در زمینه فقه و فقاهت است.
- طرح و تصویب ایجاد فضای آموزشی و توسعه مدارس و مراکز آموزشی علوم اسلامی
- تعیین مقاطع تحصیلی، بر اساس اهداف مورد نظر
- تعیین دروس مورد نیاز و محتوای کتاب‌های درسی
- ارائه شیوه‌های مناسب امتحانی در مقاطع مختلف تحصیلی
- تصویب طرح جهت ایجاد هماهنگی و پشتیبانی مراکز آموزشی علوم حوزوی
- برنامه ریزی و توسعه جهت رشته‌های تخصصی، مخصوصاً فقه و عقاید و تفسیر و فلسفه اسلامی و تبلیغ
- تعیین گرایش‌های مختلف در دوره‌های عالی علوم اسلامی
- تهیه تقویم تعطیلات سالانه حوزه و ضوابط تعطیلات اضطراری
- برنامه ریزی برای بهره وری از دانش آموختگان و عالمان حوزوی بعد از اتمام تحصیل.[۶]
برنامه‌ریزی در امور جذب و گزینش، نظارت و مشاوره
- تعیین شیوه‌های جذب و ضوابط گزینش طلاب علوم دینی
- تدوین طرح مناسب، جهت جمع‌آوری آمار و اطلاعات حوزه
- تصویب طرحی به منظور جلوگیری از نفوذ بیگانگان و حفاظت حوزویان از وابستگی به جریانات انحرافی
- تدوین طرح ایجاد مرکز مشاوره، جهت راهنمایی‌های مورد نیاز طلاب.[۷]
برنامه‌ریزی در امور اخلاقی
- تهیه برنامه جهت ارتقای سطح معنویات، اخلاق و تهذیب نفس در حوزه و تعیین دروس و کتب مربوطه
- طرح تشکیل مرکزی جهت نظارت بر رعایت اخلاق اسلامی و آداب اجتماعی و زیّ طلبگی و تنظیم آیین نامه انضباطی
- تدوین طرح ایجاد و توسعه مراکز تحقیقاتی علوم اسلامی.[۸]
برنامه‌ریزی در امور تبلیغی
- تدوین برنامه جهت تربیت مبلغانی شایسته با تخصص‌های مورد نیاز، و تهیه برنامه‌های مناسب جهت ارائه امتیازاتی به ایثارگران
- تدوین برنامه جهت افزایش آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی حوزویان
- تصویب برنامه‌های لازم جهت حفظ آمادگی‌های دفاعی در حوزه‌ها و تهیه طرح‌های مناسب، جهت ارائه امتیازاتی به ایثارگران
- بررسی و مطالعه حوادث و رخدادهای اجتماعی که به نحوی به حوزه علمیه ارتباط دارد و اتخاذ تصمیمات مناسب.[۹]
سایر موارد
- نصب و عزل و قبول استعفای مدیر حوزه علمیه
- تدوین و تصویب تشکیلات و مدیریت و شرح وظایف مدیر و قائم مقام و معاونت‌ها
- تأیید قائم مقام و معاونین، پس از معرفی از سوی مدیر
- نظارت بر اجرای مصوبات شورای عالی و ارزیابی نتایج آن
- دریافت گزارش عملکرد مدیر، جهت ارزیابی
- بررسی طرح‌های پیشنهادی مدیر
- تصویب بودجه سالانه شورای عالی و مدیریت و تعیین منابع آن
- بررسی ترازنامه مالی در پایان هر سال
- تصویب اساس‌نامه مراکز آموزشی، تحقیقی، تبلیغی، پرورشی، خدماتی و دیگر مؤسسات وابسته به حوزه علمیه
- بررسی و تعیین راه‌های مناسب جهت برقراری ارتباط حوزه با دیگر مراکز علمی و فرهنگی داخل و خارج کشور
- ارائه گزارش عملکرد شورا و مدیریت به رهبر انقلاب و مراجع تقلید.[۱۰]
اعضا
| دوره اول (۱۳۷۰ش) | دوره دوم (۱۳۷۳ش) | دوره سوم (۱۳۷۸ش) | دوره چهارم (۱۳۸۳ش) | دوره پنجم (۱۳۸۷ش) | دوره ششم (۱۳۹۱ش) | دوره هفتم (۱۳۹۵ش) | دوره هشتم (۱۳۹۹ش) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ناصر مکارم شیرازی | ناصر مکارم شیرازی | محمد تقی مصباح یزدی | سیدهاشم حسینی بوشهری | سیدهاشم حسینی بوشهری | سیدهاشم حسینی بوشهری | سیدهاشم حسینی بوشهری | |
| حسین راستی کاشانی | حسین راستی کاشانی | محمد یزدی | محمد یزدی | علی نکونام گلپایگانی | علیرضا اعرافی | علیرضا اعرافی | |
| عباس محفوظی | عباس محفوظی | محمد مهدی شب‌زنده‌دار | سید احمد خاتمی | سید احمد خاتمی | سید احمد خاتمی | سید احمد خاتمی | |
| رضا استادی | رضا استادی | رضا استادی | رضا استادی | رضا استادی | رضا استادی | محمد مهدی شب‌زنده‌دار | |
| محمد مومن | علی افتخاری گلپایگانی | محمد مومن | محمد مومن | ابوالقاسم وافی | جواد مروی | جواد مروی | |
| سید حسن طاهری خرم‌آبادی | سید محمود هاشمی شاهرودی | سید محمد غروی | سید محمد غروی | سید محمد غروی | سید محمد غروی | ||
| مرتضی مقتدایی | مرتضی مقتدایی | مرتضی مقتدایی | مرتضی مقتدایی | مرتضی مقتدایی | |||
| محمود عبداللهی | محمود عبداللهی | محسن اراکی | |||||
| محمود رجبی | محمود رجبی | محمود رجبی |
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.
- ↑ اساس‌نامه شورای عالی حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه‌های علمیه.