مدرسه طالبیه از مدارس علوم دینی و از بناهای تاریخی در تبریز است. این مدرسه که در بازار و در کنار مسجد جامع تبریز واقع گردیده، در نیمه دوم قرن یازدهم هجری از طرف طالب‌خان پسر حاج اسحاق تبریزی ساخته شده و طبق وقف‌نامه‌ای که به مُهر و امضای تعدادی از عالمان رسیده، در سال ۱۰۸۷ق پایان یافته است. مدرسه طالبیه به‌جهت جایگاه آن، محل تحصیل بزرگانی از آن خطه بوده و به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، محل مراجعه عموم مردم و مکانی برای اجتماعات فرهنگی و اجتماعی بوده است.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | طالب‌خان |
| تأسیس | ۱۰۸۷ق |
| کاربری | آموزشی |
| مکان | تبریز |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
| امکانات | کتابخانه |
| معماری | |
| معمار | ؟ |
| بازسازی | ۱۳۲۷ش و پس از انقلاب اسلامی |
تاریخچه و بانی مدرسه
بانی عمارت غربی معلوم نیست، اما عمارت شمالی آن در نیمه دوم قرن یازدهم هجری از طرف حاج طالب‌خان پسر حاج اسحاق تبریزی ساخته شد. در سال ۱۰۸۷ق مصادف با سال ۱۰۵۴ش پس از پایان عمارت طالبیه، درآمدهایی به آن وقف شد که این وقف‌نامه را چهارده تن از مجتهدان طراز اول شهر تبریز امضا کرده‌اند. عمارت ضلع شرقی مدرسه، یعنی کتابخانه و مدرسه جدید در سال ۱۳۶۷ق مصادف با ۱۳۲۷ش به وسیله محمدباقر خوئی کلکته‌چی که یکی از بازرگانان نیکوکار تبریز بود، ساخته شد.[۱] [۲]
معماری
مدرسه در بازار بزرگ و در کنار مسجد جامع تبریز واقع شده است. مدخل آن دالانی است که سطحش قریب به یک‌مترونیم از کف بازار پایین‌تر است. بالای درِ بزرگ ورودی مدرسه طالبیه، زیر طاق مقرنس زیبای مدخل مدرسه دو سنگ‌نوشته مرمری نصب شده که فرمان بخشش مالیات و عوارض شهر از طرف فتحعلی شاه قاجار را در خود دارد. اثری که در صحن این مدرسه به جا مانده، حوضچه سنگی یک پارچه‌ای به شکل جام زیبایی از سنگ سیاه تراشیده و کنده شده است.[۳]
وقف‌نامه
مدرسه طالبیه، دارای وقف‌نامه‌ای است که ذیل آن را چند تن از مراجع و مجتهدان مشهور این شهر مهر و امضاء کرده‌اند. حاج طالب‌خان در وقف‌نامه این مدرسه، مطالعه و تحقیق شبانه‌روزی را شرط حضور طلاب در مدرسه دانسته و در بخشی چنین آورده است که:
«چنانچه طلاب در این مدرسه به تحصیل و تحقیق شبانه‌روزی در علوم دینی اشتغال نداشته باشند از حضورشان رضایت خاطر نخواهم داشت.»[۴]
کتابخانه
مدرسه طالبیه دارای کتابخانه‌ای بوده که بیش از چندین هزار جلد کتاب از منابع دسته اول و دوم است. برخی کتب خطی در کتابخانه مدرسه موجود است که جهت حفظ آنها به کتابخانه جعفریه که کتابخانه مشترک مدرسه طالبیه و ارشاد اسلامی است، انتقال یافته است. در این کتابخانه بیش از ۳۰هزار جلد کتاب مرجع و ۳۵۰ جلد کتاب خطی، سنگی و سربی وجود دارد و به‌غیر از طلاب علوم دینی تبریز، دانش‌آموزان، دانشجویان و پژوهشگران از منابع این کتابخانه نیز استفاده می‌کنند.[۵]
مدرسه طالبیه و انقلاب اسلامی ایران
مدرسه علمیه طالبیه از گذشته، محل مباحث سیاسی و اجتماعی روحانیون و طلاب بوده است. این مدرسه در مبارزات انقلاب اسلامی ایران از زمان رضا شاه، محل استقرار نیرو‌های انقلابی و اجتماعات دینی و مذهبی علیه رژیم طاغوت بود و بسیاری از قیام‌ها از جمله قیام ۲۹ بهمن و مسجد قزللی از مدرسه طالبیه آغاز شد.[۶]
محل تحصیل بزرگان
در طول تاریخ تعداد زیادی از بزرگان علوم دینی سابقه تحصیل وتدریس در این حوزه علمیه را دارند. عالمانی چون سید کاظم شریعتمداری، علامه امینی، علامه طباطبایی، علامه جعفری، میرزا جواد تبریزی، جعفر سبحانی و قاضی طباطبایی در این مدرسه حضور داشتند.[۷]
وضعیت امروزی
این مدرسه، ابتدا در دو طبقه ساخته شده بود، اما بعد از انقلاب اسلامی و توسعه مدرسه، به سه طبقه افزایش پیدا کرد و مناره و درب ورودی آن نیز بعد از انقلاب اسلامی احداث شد. عمارات غربی و شمالی مدرسه مشتمل بر حجره‌های پایینی و بالایی کوچکی هستند که طلاب دینی به صورت شبانه‌روزی در آنها اقامت دارند. عمارت شرقی هم شامل کتابخانه و ساختمان نوسازی شدۀ مدرسه‌ای است که در محل چند مدرسه و حجرۀ بزرگ فروریخته، ساخته شده است. در حال حاضر نیز در این مدرسه، پایه‌های ۷ تا ۱۰ حوزه و هم‌چنین دروس خارج فقه به صورت منظم و تحت برنامه مصوب شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور برگزار می‌شود.
پانویس
- ↑ مدرسه طالبیه خاستگاه علمای مشهور آذربایجان، حوزه نیوز.
- ↑ مدرسه‌ای که خاستگاه علمی مراجع عظام و سه علامه ذوالفنون شد، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ مدرسه طالبیه، مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
- ↑ مدرسه طالبیه خاستگاه علمای مشهور آذربایجان، خبرگزاری حوزه.
- ↑ مدرسه طالبیه خاستگاه علمای مشهور آذربایجان، خبرگزاری حوزه.
- ↑ مدرسه‌ای که خاستگاه علمی مراجع عظام و سه علامه ذوالفنون شد، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ مدرسه طالبیه خاستگاه علمای مشهور آذربایجان، خبرگزاری حوزه.
منابع
- مدرسه طالبیه خاستگاه علمای مشهور آذربایجان، حوزه نیوز (خبرگزاری رسمی حوزه)، تاریخ درج خبر: ۶ اردیبهشت ۱۳۹۴ش.
- مدرسه‌ای که خاستگاه علمی مراجع عظام و سه علامه ذوالفنون شد، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، مجله افق حوزه ۸ آبان ۱۳۹۲ش، شماره ۳۷۶.
- مدرسه طالبیه، مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان، تاریخ درج خبر: ۲۹ تیر ۱۳۸۷ش.