آیه ۱۰۵ سوره توبه
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | آیه ۱۰۵ سوره توبه |
| واقع در سوره | توبه |
| شماره آیه | ۱۰۵ |
| جزء | ۱۱ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | اعتقادی |
| درباره | آگاهی خداوند، پیامبر و مؤمنان از اعمال مردم. |
| آیات مرتبط | آیه ۱۴۳ سوره بقره |
آیه ۱۰۵ سوره توبه بیانگر مشاهده اعمال انسان‌ها از سوی خدا، پیامبر(ص) و برخی مؤمنان است. این آيه از پیامبر اسلام(ص) می‌خواهد که به مردم بگوید: اعمال نیک و بد ایشان در قیامت به آنها اطلاع داده خواهد شد و آنها پاداش یا کیفر اعمال خود را خواهند دید.
بر اساس روایات، منظور از مؤمنان در این آیه، امامان معصوم هستند و به‌همین‌دلیل، این آیه از مبانی قرآنی اعتقاد به عرضه اعمال به پیامبر(ص) و ائمه(ع) محسوب شده است.
حیاء و پرهیزگاری، سلامت اخلاقی جامعه، کاهش فقر از جمله آثار تربیتی و اجتماعی گفته شده برای آیه ۱۰۵ سوره توبه است.
علامه طباطبایی، مخاطب آیه را تمام انسان‌ها و تمام اعمالشان دانسته است.
معرفی، متن و ترجمه و آیه
آیه ۱۰۵ سوره توبه هشداری برای مردم است که آنچه انجام می‌دهند توسط خدا و رسولش و مؤمنان مشاهده خواهد شد. این آگاهی مقدمه پاداش یا کیفر در جهان دیگر دانسته شده است؛ زیرا در ادامه آیه آمده است که خداوند به عنوان شاهدِ اعمالِ پنهان و آشکار شما در روز قیامت، شما را به آنچه عمل کردیده‌اید مطلع خواهد کرد.[۱]
وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ ۖ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ
بگو: «عمل کنید! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را می‌بینند! و بزودی، بسوی دانای نهان و آشکار، بازگردانده می‌شوید؛ و شما را به آنچه عمل می‌کردید، خبر می‌دهد!»[۲]
آیه۱۰۵ سوره توبه
مستند قرآنی عرضه اعمال
آيه ۱۰۵ سوره توبه یکی از مستندات قرآنی اعتقاد به عرضه اعمال دانسته شده است.[۳] عرضه اعمال یکی از عقاید پیروان اهل بیت(ع) است.[۴] بر این اساس خداوند از راه‌های خاصی اعمال امت را بر پیامبر و امامان معصوم عرضه می‌کند و آنها از اعمال امت آگاه می‌شوند.[۵]
مؤمنان در آیه چه کسانی‌اند؟
به گفته برخی مفسران منظور از مؤمنان در این آیه همه افراد با ایمان نیست، بلکه گروهی خاصی از آنها است که به‌فرمان خداوند از اسرار غیب آگاه می‌شوند.[۶] برخی مصداق مؤمنان در این آیه را شهداء و برخی نیز ملائکهٔ کاتب اعمال، دانسته‌اند.[۷] شیعیان، با استناد به روایات زیادی که به حد تواتر می‌رسند، معتقدند منظور از مؤمنانِ شاهدِ اعمال انسان‌ها، امامان معصوم هستند که جانشینی پیامبر را به عهده دارند.[۸] مجلسی در ذیل این آیه از امام صادق(ع) نقل کرده است: «وَ الْمُؤْمِنُونَ هُمُ الْأَئِمَّهًُْ.» یعنی مؤمنان همان ائمه هستند.[۹] در تفسیر اثنی عشری استدلال شده است که تقارن و تلازم با رسول خدا ایجاب می‌کند که مؤمنان تالی‌تِلْوِ رسول خدا ( در رتبه پس از پیامبر) و از عصمت برخوردار باشند و چنین ویژگی‌ای تنها در ائمه وجود دارد.[۱۰]
آثار تربیتی و اجتماعیِ اعتقاد به نظارت بر اعمال
از آن‌جا که ایمان به نظارت خداوند، پیامبر و مؤمنان بر رفتار انسان‌ها، به گسترش پرهیزگاری، حیاء و برپایی جامعهٔ سالم، کمک می‌کند، آثار تربیتی و اجتماعی فراوانی را برای این آیه برشمرده‌اند.[۱۱] به گفته علامه طباطبایی در تفسیر المیزان اگرچه آیات قبل در مورد زکات است و این‌طور می‌نمایاند که این آیه نیز درصدد تشویق مؤمنان به اعطای زکات باشد؛ اما چون (قُلِ اعْمَلُوا) مطلق است، آیه، اختصاصی به زکات و حتی به مؤمنان ندارد، بلکه خطاب به تمام انسان‌ها حتی کافران و منافقان یا دست‌کم شامل مؤمنان و منافقان است.[۱۲]
پانویس
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۸، ص۱۲۴.طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۹، ص۳۸۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۸، ص۱۱۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۸، ص۱۲۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۸، ص۱۲۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۸، ص۱۲۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۸،ص ۱۲۸.
- ↑ شاه‌عبدالعظیمی، تفسیر اثنی‌عشری،۱۳۶۳ش، ج۵، ص۱۹۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۸، ص۱۲۴- ۱۲۸.قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۴۹۹.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۳، ص۳۵۱.
- ↑ شاه عبدالعظیمی، تفسیر اثنی عشری،۱۳۶۳ش، ج۵، ص۱۹۷
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۹، ص۳۷۸. قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۴۹۹.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۹، ص۳۷۸.
منابع
- شاه عبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثنی عشری، تهران، میقات، ۱۳۶۳ش.
- طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القران، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۳ق.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌های از قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهل و یکم، ۱۳۸۰ش.