محمدتقی بهجت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←منابع: افزودن منبع |
جز اصلاح و حذف برخی منابع به جهت عدم استفاده در مدخل |
||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
===هجرت به عراق=== | ===هجرت به عراق=== | ||
آیت‌الله بهجت پس از طی تحصیلات مقدماتی در شهر فومن، در ۱۳۴۸ ق. برای ادامه تحصیل رهسپار حوزه‌های علمیه [[عراق]] و ابتدا در [[کربلا]] ساکن شد.<ref>برگی از دفتر آفتاب، | آیت‌الله بهجت پس از طی تحصیلات مقدماتی در شهر فومن، در ۱۳۴۸ ق. برای ادامه تحصیل رهسپار حوزه‌های علمیه [[عراق]] و ابتدا در [[کربلا]] ساکن شد.<ref>باقی‌زاده، برگی از دفتر آفتاب، باقی‌زاده، ص۲۲.</ref> اقامت آیت‌الله بهجت در کربلا، چهار سال به طول انجامید. در سال ۱۳۵۲ ق. از کربلا به [[نجف]] رفت و قسمت‌های پایانی دروس دوره سطح را نزد عالمان آن سامان به ویژه [[مرتضی طالقانی]] به پایان رساند. پس از اتمام دوره سطح، [[خارج فقه]] و اصول و نیز [[اخلاق]] و [[عرفان]] را از اساتید حوزه نجف فرا گرفت.<ref>نگاه کنید به: رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۹۰؛ آثار الحجه، ج۲، ص۶۵.</ref> | ||
===بازگشت به ایران=== | ===بازگشت به ایران=== | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
# [[محمدکاظم شیرازی|محمّد کاظم شیرازی]]. | # [[محمدکاظم شیرازی|محمّد کاظم شیرازی]]. | ||
# [[سید علی قاضی طباطبایی|سید علی آقای قاضی]] | # [[سید علی قاضی طباطبایی|سید علی آقای قاضی]] | ||
# [[سید حسین بادکوبه‌ای]].<ref>برگی از دفتر آفتاب، | # [[سید حسین بادکوبه‌ای]].<ref>باقی‌زاده، برگی از دفتر آفتاب، ص۵۲؛ مجله قبسات، سال دوم، شماره دوم، تابستان</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۴۱: | خط ۱۴۱: | ||
محمدتقی بهجت، از نوجوانی مسائل عرفانی و اخلاقی را نیز در کنار [[فقه]] و [[اصول]] دنبال می‌کرد. برداشت وی از عرفان ناب، تقید و [[تعبد]] است. بعضی چون [[علامه طباطبایی]]، [[آیت‌الله بهاءالدینی]]، [[شهید قدوسی]]، [[حسن زاده آملی]]، [[آیت‌الله جوادی آملی]] و... مقید به شرکت در [[نماز جماعت]] او به ویژه در شب‌های جمعه بودند. در این نماز، صدای او به گریه بلند می‌شد. | محمدتقی بهجت، از نوجوانی مسائل عرفانی و اخلاقی را نیز در کنار [[فقه]] و [[اصول]] دنبال می‌کرد. برداشت وی از عرفان ناب، تقید و [[تعبد]] است. بعضی چون [[علامه طباطبایی]]، [[آیت‌الله بهاءالدینی]]، [[شهید قدوسی]]، [[حسن زاده آملی]]، [[آیت‌الله جوادی آملی]] و... مقید به شرکت در [[نماز جماعت]] او به ویژه در شب‌های جمعه بودند. در این نماز، صدای او به گریه بلند می‌شد. | ||
او در خانه‌ای قدیمی به فاصله کمی از مسجد فاطمیه گذر خان قم زندگی می‌کرد.<ref> | او در خانه‌ای قدیمی به فاصله کمی از مسجد فاطمیه گذر خان قم زندگی می‌کرد.<ref>نگاه کنید به: مهاجر، مقاله «فقه در بستر عرفان»، هفته‌ناتمه کتاب قم.</ref> | ||
آیت‌الله بهجت دیر اقدام به انتشار [[رساله توضیح المسائل]] کرد. استدلالش این بود؛ صبر کنید همه رساله خود را نشر دهند. بعد اگر کسی ماند و از دیگران [[تقلید]] نکرد و فقط خواست از من تقلید کند، آن وقت رساله مرا منتشر کنید. بهجت، هرروز صبح‌ها بعد از [[تعقیبات]] [[نماز صبح]] و طلوع آفتاب، به [[حرم حضرت معصومه]] می‌رفت و در مسجد شهید مطهری به عبادت می‌پرداخت.<ref>برگی از دفتر آفتاب، ص۶۸.</ref> | آیت‌الله بهجت دیر اقدام به انتشار [[رساله توضیح المسائل]] کرد. استدلالش این بود؛ صبر کنید همه رساله خود را نشر دهند. بعد اگر کسی ماند و از دیگران [[تقلید]] نکرد و فقط خواست از من تقلید کند، آن وقت رساله مرا منتشر کنید. بهجت، هرروز صبح‌ها بعد از [[تعقیبات]] [[نماز صبح]] و طلوع آفتاب، به [[حرم حضرت معصومه]] می‌رفت و در مسجد شهید مطهری به عبادت می‌پرداخت.<ref>باقی‌زاده، برگی از دفتر آفتاب، ص۶۸.</ref> | ||
==از نگاه دیگران== | ==از نگاه دیگران== | ||
*[[امام خمینی]]:«جناب آقای بهجت، دارای مقامات معنوی بسیار ممتازی هستند. ایشان دارای موت اختیاری هستند».<ref> | *[[امام خمینی]]:«جناب آقای بهجت، دارای مقامات معنوی بسیار ممتازی هستند. ایشان دارای موت اختیاری هستند».<ref>مهاجر، «فقه در بستر عرفان»، ص۴.</ref> | ||
*[[علامه طباطبایی]]:«ایشان عبد صالح است».<ref> | *[[علامه طباطبایی]]:«ایشان عبد صالح است».<ref>مهاجر، «فقه در بستر عرفان»، ص۴.</ref> | ||
*[[سید رضا بهاءالدینی]]:«الان ثروتمندترین مرد جهان، به لحاظ معنوی، آقای بهجت است».<ref> | *[[سید رضا بهاءالدینی]]:«الان ثروتمندترین مرد جهان، به لحاظ معنوی، آقای بهجت است».<ref>مهاجر، «فقه در بستر عرفان»، ص۴.</ref> | ||
*[[محمد تقی جعفری]] پس از اشاره به روایت (زیارت عالمان در نزد خدا، محبوب‌تر از هفتاد بار طواف خانه خدا می‌باشد) در این مورد می‌گوید: «مصداق بارز علما، آیت‌الله بهجت هستند. صرف دیدن و ملاقات کردن ایشان، خود سر تا پا موعظه است. من هر وقت ایشان را می‌بینم، تا چند روز اثر این ملاقات در من باقی است».<ref> | *[[محمد تقی جعفری]] پس از اشاره به روایت (زیارت عالمان در نزد خدا، محبوب‌تر از هفتاد بار طواف خانه خدا می‌باشد) در این مورد می‌گوید: «مصداق بارز علما، آیت‌الله بهجت هستند. صرف دیدن و ملاقات کردن ایشان، خود سر تا پا موعظه است. من هر وقت ایشان را می‌بینم، تا چند روز اثر این ملاقات در من باقی است».<ref>مهاجر، «فقه در بستر عرفان»، ص۴.</ref> | ||
*[[سیدحسین بُدلا]]:«وضع مقامات آقای بهجت، از همان زمانی که درس [[آیت‌الله بروجردی]] می‌رفتیم، روشن بود و معلوم بود که ایشان لیاقت چنین مقاماتی را دارند».<ref>برگی از دفتر آفتاب، ص۱۲۰.</ref> | *[[سیدحسین بُدلا]]:«وضع مقامات آقای بهجت، از همان زمانی که درس [[آیت‌الله بروجردی]] می‌رفتیم، روشن بود و معلوم بود که ایشان لیاقت چنین مقاماتی را دارند».<ref>باقی‌زاده، برگی از دفتر آفتاب، ص۱۲۰.</ref> | ||
*[[محمد شریف رازی]] مؤلف کتاب [[گنجینه دانشمندان (کتاب)|گنجینه دانشمندان]]:«آیت‌الله آقای حاج شیخ محمّدتقی بهجت غروی فومنی، از آیات و مدرسین بزرگ و دانشمندان بنام حوزه علمیه قم، حقاً عالمی برجسته و دانشمندی شایسته و مهذّب و بارع و متّقی و پارسا و مُعْرِض از تظاهرات و اجتماعات و دائم الذکر و مورد توجّه افاضل مدرسین و دانشمندان حوزه علمیه قم می‌باشند».<ref>گنجینه دانشمندان، | *[[محمد شریف رازی]] مؤلف کتاب [[گنجینه دانشمندان (کتاب)|گنجینه دانشمندان]]:«آیت‌الله آقای حاج شیخ محمّدتقی بهجت غروی فومنی، از آیات و مدرسین بزرگ و دانشمندان بنام حوزه علمیه قم، حقاً عالمی برجسته و دانشمندی شایسته و مهذّب و بارع و متّقی و پارسا و مُعْرِض از تظاهرات و اجتماعات و دائم الذکر و مورد توجّه افاضل مدرسین و دانشمندان حوزه علمیه قم می‌باشند».<ref>رازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۱۱۷.</ref> | ||
== دستورالعمل‌های اخلاقی == | == دستورالعمل‌های اخلاقی == | ||
| خط ۱۵۹: | خط ۱۵۹: | ||
در برخی از این دستورالعمل‌ها چنین آمده است: | در برخی از این دستورالعمل‌ها چنین آمده است: | ||
{{نقل قول|آقایانی که طالب مواعظ هستند، از ایشان سئوال می‌شود آیا به مواعظی که تا به حال شنیده‌اید، عمل کرده‌اید یا نه؟ آیا می‌دانید که هر کس به معلومات خود عمل کرد، خداوند مجهولات او را معلوم می‌فرماید؟ آیا باید دعوت به حق از طریق لسان باشد؟ آیا نفرموده با اعمال خودتان دعوت به حق بنمایید؟ آیا طریق تعلیم را باید یاد بدهیم یا آن که یاد بگیریم؟<ref>به سوی محبوب، ص۳۹.</ref>}} | {{نقل قول|آقایانی که طالب مواعظ هستند، از ایشان سئوال می‌شود آیا به مواعظی که تا به حال شنیده‌اید، عمل کرده‌اید یا نه؟ آیا می‌دانید که هر کس به معلومات خود عمل کرد، خداوند مجهولات او را معلوم می‌فرماید؟ آیا باید دعوت به حق از طریق لسان باشد؟ آیا نفرموده با اعمال خودتان دعوت به حق بنمایید؟ آیا طریق تعلیم را باید یاد بدهیم یا آن که یاد بگیریم؟<ref>ساعی، به سوی محبوب، ص۳۹.</ref>}} | ||
{{نقل قول|.... بعضی التماس دعا می‌گوییم برای چه؟ درد را بیان می‌کنند دوا را معرفی می‌کنیم، به جای تشکر و به کار‌انداختن، باز می‌گویند: دعا کنید! دور است آن چه می‌گوییم و آن چه می‌خواهند. شرطیت دعا را با نفیست آن مخلوط می‌کنند. ما از عهده تکلیف خارج نمی‌شویم بلکه بایداز عمل نتیجه بگیریم و محال است عمل بی‌نتیجه باشد و نتیجه از غیر عمل حاصل شود.<ref>هفته نامه قم، دی سال ۱۳۸۳ ش.</ref>}} | {{نقل قول|.... بعضی التماس دعا می‌گوییم برای چه؟ درد را بیان می‌کنند دوا را معرفی می‌کنیم، به جای تشکر و به کار‌انداختن، باز می‌گویند: دعا کنید! دور است آن چه می‌گوییم و آن چه می‌خواهند. شرطیت دعا را با نفیست آن مخلوط می‌کنند. ما از عهده تکلیف خارج نمی‌شویم بلکه بایداز عمل نتیجه بگیریم و محال است عمل بی‌نتیجه باشد و نتیجه از غیر عمل حاصل شود.<ref>هفته نامه قم، دی سال ۱۳۸۳ ش.</ref>}} | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
==اندیشه سیاسی== | ==اندیشه سیاسی== | ||
===حکومت اسلامی در عصر غیبت=== | ===حکومت اسلامی در عصر غیبت=== | ||
آیت الله محمد تقی بهجت از منظر ایجابی به سیاست می‌نگریست. وی درباره حکومت در دوره پس از [[غیبت امام زمان(عج)|غیبت]] می‌گوید «ایجاد حکومت اسلامی» [[واجب]] است «و توان اداره کشور را نیز داریم». تأکید او بر اقامه حکومت اسلامی در عصر غیبت، منوط بر اجرای کامل دستورات الهی و دوری جستن از مصلحت اندیشی‌هایی است که احیاناً منجر به تعطیلی احکام گردد. بهجت برخلاف کسانی که معتقد به تعویق افتادن وظایف اجتماعی و سیاسی [[معصوم|معصوم(ع)]] تا [[ظهور]] [[امام زمان(عج)]] هستند معتقد به جریان زندگی سیاسی شیعیان در عصر غیبت است. از این رو، بر فرد یا گروهی از مؤمنان واجب است که به اقامه چنین وظایفی قیام کنند. استدلال او بر چنین مدعایی، بر این فرض استوار است که «به دلیل عقلی و نقلی باید دین اسلام تا قیام [[قیامت]] باقی باشد و هر کس، دین دیگری غیر از [[اسلام]] بجوید، هرگز از او پذیرفته نمی‌گردد».<ref>فراتی، | آیت الله محمد تقی بهجت از منظر ایجابی به سیاست می‌نگریست. وی درباره حکومت در دوره پس از [[غیبت امام زمان(عج)|غیبت]] می‌گوید «ایجاد حکومت اسلامی» [[واجب]] است «و توان اداره کشور را نیز داریم». تأکید او بر اقامه حکومت اسلامی در عصر غیبت، منوط بر اجرای کامل دستورات الهی و دوری جستن از مصلحت اندیشی‌هایی است که احیاناً منجر به تعطیلی احکام گردد. بهجت برخلاف کسانی که معتقد به تعویق افتادن وظایف اجتماعی و سیاسی [[معصوم|معصوم(ع)]] تا [[ظهور]] [[امام زمان(عج)]] هستند معتقد به جریان زندگی سیاسی شیعیان در عصر غیبت است. از این رو، بر فرد یا گروهی از مؤمنان واجب است که به اقامه چنین وظایفی قیام کنند. استدلال او بر چنین مدعایی، بر این فرض استوار است که «به دلیل عقلی و نقلی باید دین اسلام تا قیام [[قیامت]] باقی باشد و هر کس، دین دیگری غیر از [[اسلام]] بجوید، هرگز از او پذیرفته نمی‌گردد».<ref>فراتی، «آیت الله بهجت و زندگی سیاسی در عصر غیبت»، مجله علوم سیاسی.</ref> | ||
===آیت الله بهجت و انقلاب اسلامی ایران=== | ===آیت الله بهجت و انقلاب اسلامی ایران=== | ||
براساس اسناد و مدارک موجود، گرچه اثری از بهجت در نهضت اسلامی مشاهده نمی‌شود، اما او همواره مؤید انقلاب و بر روحانیونی که به نهضت پیوسته‌اند تأثیر زیادی نهاده است. وی در اوایل دهه چهل بارها تأکید می‌کرد پهلوی دارد دین را از بین می‌برند. روزی شخصی به ایشان عرض کرد احتمال نمی‌دهید [[امام خمینی|آیت الله خمینی]] در مخالفت با شاه، تُندی می‌کند؟ وی در جواب فرمود: شما احتمال نمی‌دهید که خیلی کُند می‌رود؟ | براساس اسناد و مدارک موجود، گرچه اثری از بهجت در نهضت اسلامی مشاهده نمی‌شود، اما او همواره مؤید انقلاب و بر روحانیونی که به نهضت پیوسته‌اند تأثیر زیادی نهاده است. وی در اوایل دهه چهل بارها تأکید می‌کرد پهلوی دارد دین را از بین می‌برند. روزی شخصی به ایشان عرض کرد احتمال نمی‌دهید [[امام خمینی|آیت الله خمینی]] در مخالفت با شاه، تُندی می‌کند؟ وی در جواب فرمود: شما احتمال نمی‌دهید که خیلی کُند می‌رود؟ | ||
محمد هادی فقهی می‌افزاید: زمانی که آیت الله خمینی را تبعید کردند، ایشان در درس گفتند کسانی نیستند بروند این سران را بکُشند؟ علاوه بر این، روابط دوستانه‌ای که میان او و امام خمینی برقرار بود، همواره او را خیرخواه انقلاب و دعاگوی آن فقید می‌ساخت.<ref>فراتی، | محمد هادی فقهی می‌افزاید: زمانی که آیت الله خمینی را تبعید کردند، ایشان در درس گفتند کسانی نیستند بروند این سران را بکُشند؟ علاوه بر این، روابط دوستانه‌ای که میان او و امام خمینی برقرار بود، همواره او را خیرخواه انقلاب و دعاگوی آن فقید می‌ساخت.<ref>فراتی، «آیت الله بهجت و زندگی سیاسی در عصر غیبت»، مجله علوم سیاسی.</ref> | ||
==معرفی کتاب== | ==معرفی کتاب== | ||
{{ستون-شروع|۲}} | {{ستون-شروع|۲}} | ||
* فریادگر توحید؛ تهیه و تنظیم موسسه‌تحقیقاتی‌فرهنگی‌اهل‌بیت(ع) | * فریادگر توحید؛ تهیه و تنظیم موسسه‌تحقیقاتی‌فرهنگی‌اهل‌بیت(ع). | ||
* برگی از دفتر عارفان شرح حال شیخ السالکین حضرت آیت اللّه العظمی بهجت؛ تألیف رضا باقی زاده | * برگی از دفتر عارفان شرح حال شیخ السالکین حضرت آیت اللّه العظمی بهجت؛ تألیف رضا باقی زاده. | ||
* در محضر بهجت؛ تألیف محمدحسین رخشاد | * در محضر بهجت؛ تألیف محمدحسین رخشاد. | ||
* بهجت عارفان؛ تألیف رضا باقی زاده | * بهجت عارفان؛ تألیف رضا باقی زاده. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۸۶: | خط ۱۸۶: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | * منبع مقاله: [http://nbo.ir/fa-ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%AC%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AA%D9%82%D9%89__l-p-0-1--112.aspx سایت فرهیختگان، زندگی نامه شیخ محمدتقی بهجت] | ||
* برگی از دفتر | * باقی‌زاده، رضا، برگی از دفتر آفتاب. | ||
* | * رازی، محمّدشریف، آثار الحجة، ج۲، . | ||
* رازی، محمّدشریف، گنجینه دانشمندان، ج۲، . | |||
* | |||
* روزنامه اطلاعات، ۱۷ دی سال ۱۳۷۳ش. | * روزنامه اطلاعات، ۱۷ دی سال ۱۳۷۳ش. | ||
* [http://jameehmodarresin.org/azae-jameeh/azae-kononi/111-modarresi-yazde-seiyed-mohammadreza/57 «زندگی‌نامه حجت الاسلام والمسلمین سید محمدرضا مدرسی یزدی»، وبگاه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،] تاریخ بازدید: ۱۶ شهریور ۱۳۹۹ش. | * [http://jameehmodarresin.org/azae-jameeh/azae-kononi/111-modarresi-yazde-seiyed-mohammadreza/57 «زندگی‌نامه حجت الاسلام والمسلمین سید محمدرضا مدرسی یزدی»، وبگاه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،] تاریخ بازدید: ۱۶ شهریور ۱۳۹۹ش. | ||
* | * ساعی، سید مهدی، به سوی محبوب. | ||
* مجله قبسات، سال دوم، ش۲، تابستان ۷۶ش. | * مجله قبسات، سال دوم، ش۲، تابستان ۷۶ش. | ||
* مهاجر، میثم، مقاله «فقه در بستر عرفان»، هفته نامه کتاب قم، دی ۱۳۸۳ش. | |||
*فراتی، عبدالوهاب، آیت الله بهجت و زندگی سیاسی در عصر غیبت، مجله علوم سیاسی، شماره ۴۵. | *فراتی، عبدالوهاب، آیت الله بهجت و زندگی سیاسی در عصر غیبت، مجله علوم سیاسی، شماره ۴۵. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://www.bahjat.ir/ سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت الله العظمی بهجت] | * [http://www.bahjat.ir/ سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت الله العظمی بهجت] | ||
* [http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,14223A46768.html?PHPSESSID=dd994d6c9b9cb2b94164bf23cc3d65fa آیت الله بهجت در قاب تصویر] | * [http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,14223A46768.html?PHPSESSID=dd994d6c9b9cb2b94164bf23cc3d65fa آیت الله بهجت در قاب تصویر] | ||
نسخهٔ ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۳۹
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | محمدتقی بهجت |
| زادروز | ۱۲۹۵ ه.ش |
| زادگاه | فومن گیلان |
| محل زندگی | فومن، نجف، قم |
| اطلاعات علمی | |
| آثار | رساله توضیح المسائل، مناسک حج، وسیلة النجاة حاشیه بر وسیلة النجاة آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی، و ... |
محمدتقی بهجت (۱۳۳۴-۱۴۳۰ ق./ ۱۲۹۵-۱۳۸۸ ش.) از مراجع تقلید در حوزه علمیه قم. او در ایران بیشتر به عرفان، زهد و تقوا شناخته می‌شود. نماز جماعت آیت الله بهجت و احوال عرفانی و گریستن او در حین نماز، نزد مردم مشهور بود. او در شهر قم وفات یافت و در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.
مختصری از زندگی نامه
محمدتقی بهجت، در سال ۱۳۳۴ق. (یا ۱۳۳۲ق.) در میان خانواده‌ای مذهبی در فومن به دنیا آمد. او بعدها خانه محل تولدش را به مدرسه دینی تبدیل کرد. بهجت، در ۱۶ ماهگی، مادرش را از دست داد و تحت تربیت پدرش قرار گرفت. پدرش، کربلایی محمود، از طریق ساختن نوعی کلوچه سنتی و محلی مخصوص فومنات، امرار معاش می‌کرد.[۱]
هجرت به عراق
آیت‌الله بهجت پس از طی تحصیلات مقدماتی در شهر فومن، در ۱۳۴۸ ق. برای ادامه تحصیل رهسپار حوزه‌های علمیه عراق و ابتدا در کربلا ساکن شد.[۲] اقامت آیت‌الله بهجت در کربلا، چهار سال به طول انجامید. در سال ۱۳۵۲ ق. از کربلا به نجف رفت و قسمت‌های پایانی دروس دوره سطح را نزد عالمان آن سامان به ویژه مرتضی طالقانی به پایان رساند. پس از اتمام دوره سطح، خارج فقه و اصول و نیز اخلاق و عرفان را از اساتید حوزه نجف فرا گرفت.[۳]
بازگشت به ایران
بهجت، بعد از اخذ اجازات اجتهاد از استادان، برای دیدار خانواده در سال ۱۳۲۴ ش./ ۱۳۶۳ ق. به ایران آمد و چند ماهی را در فومن بود. بعد از اقامتی چند ماهه در فومن، به قصد زیارت حضرت معصومه(س) و اطّلاع از حوزه علمیه قم، به این شهر رفت و چند ماه در آن‌جا ماند تا این که خبر رحلت استادان نجف را یکی پس از دیگری شنید. از این رو، تصمیم گرفت که در قم بماند.[۴]
آیت الله محمدتقی بهجت فومنی عصر یکشنبه ۱۳۸۸/۲/۲۷ به علت سکته قلبی، در بیمارستان حضرت ولی عصر(عج) قم وفات یافت و در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۵]
اطلاعات علمی
اساتید در حوزه نجف
اساتید در حوزه علمیه قم
تدریس
آیت‌الله بهجت در تدریس و تربیت شاگردان، روش مخصوصی داشت. علی اکبر مسعودی خمینی درباره شیوه تدریس وی گفته است: سبک درس ایشان، سبک خاصّی است. ایشان بر خلاف سایر مراجع و بزرگان که در درس خارج، نقل اقوال کرده و آن را نقد و یا تأیید و انتخاب می‌نمایند، در درس خارج، نقل اقوال نمی‌کنند بلکه ابتدا مسئله را مطرح می‌کنند و بعد روند استدلالش را بیان می‌کنند. اگر شاگرد آراء علماء را دیده و مطالعه کرده باشد، می‌فهمد که دلیلی را که استاد ذکر می‌کند، چه کسی گفته است و اشکال یا تأییدی را که می‌کند، می‌فهمد به سخن چه کسی اشکال یا قول چه کسی را تأیید می‌کند. لذا هر کس بخواهد در درس ایشان شرکت کند، باید مبانی و نظرات آقایان دیگر را دیده باشد.[۸]
شاگردان
- مرتضی مطهری.
- عبدالله جوادی آملی.
- محمد محمدی گیلانی.
- محمد یزدی.
- احمد آذری قمی.
- محمدتقی مصباح یزدی.
- عباس محفوظی گیلانی.
- سید مهدی روحانی.
- علی پهلوانی تهرانی سعادت پرور.
- عزیزالله خوش وقت بادکوبه‌ای.
- صادق احسان بخش.
- محمدعلی فیض گیلانی.
- علی اکبر مسعودی خمینی.
- محمود امجد کرمانشاهی.
- محمدهادی فقهی.
- مهدی هادوی تهرانی.
- محمدحسین رخشاد،
- سید محمدرضا مدرسی یزدی.[۹]
تألیفات
آیت‌الله بهجت، تألیفاتی در فقه و اصول دارد که اغلب آنها به چاپ نرسیده است. او در جواب کسانی که تقاضا کردند تا با اموال شخصی خود آن کتاب‌ها را به چاپ برسانند، گفت: «هنوز بسیاری از کتاب‌های علمای بزرگ سال‌هاست که به گونه خطی مانده است آنها را چاپ کنید. نوبت اینها دیر نشده است.»[۱۰] بهجت، کار قلمی خود را در ایام جوانی با محدث قمی آغاز کرد و در تألیف سفینة البحار، با او همکاری داشته است؛ قسمت زیادی از سفینه البحار خطی، به خط آیت‌الله بهجت است».[۱۱]
برخی آثار چاپ شده
- رساله توضیح المسائل
- مناسک حج
- وسیلة النجاةحاشیه بر وسیلة النجاة آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی
- جامع المسایل حاشیه بر ذخیرة العباد آیت‌الله غروی اصفهانی
آثار چاپ نشده
- حاشیه بر کتاب الصلوة صاحب جواهر.
- حاشیه بر کفایة الاصول.
- تعلیقه بر مناسک حج شیخ انصاری.
- حاشیه بر مکاسب.
- چندین جلد اصول.
- حاشیه بر شرایع الاسلام.
- تقریرات فقهی، اصولی بر اساتیدش.
ویژگی‌های اخلاقی و عرفانی
محمدتقی بهجت، از نوجوانی مسائل عرفانی و اخلاقی را نیز در کنار فقه و اصول دنبال می‌کرد. برداشت وی از عرفان ناب، تقید و تعبد است. بعضی چون علامه طباطبایی، آیت‌الله بهاءالدینی، شهید قدوسی، حسن زاده آملی، آیت‌الله جوادی آملی و... مقید به شرکت در نماز جماعت او به ویژه در شب‌های جمعه بودند. در این نماز، صدای او به گریه بلند می‌شد.
او در خانه‌ای قدیمی به فاصله کمی از مسجد فاطمیه گذر خان قم زندگی می‌کرد.[۱۲]
آیت‌الله بهجت دیر اقدام به انتشار رساله توضیح المسائل کرد. استدلالش این بود؛ صبر کنید همه رساله خود را نشر دهند. بعد اگر کسی ماند و از دیگران تقلید نکرد و فقط خواست از من تقلید کند، آن وقت رساله مرا منتشر کنید. بهجت، هرروز صبح‌ها بعد از تعقیبات نماز صبح و طلوع آفتاب، به حرم حضرت معصومه می‌رفت و در مسجد شهید مطهری به عبادت می‌پرداخت.[۱۳]
از نگاه دیگران
- امام خمینی:«جناب آقای بهجت، دارای مقامات معنوی بسیار ممتازی هستند. ایشان دارای موت اختیاری هستند».[۱۴]
- علامه طباطبایی:«ایشان عبد صالح است».[۱۵]
- سید رضا بهاءالدینی:«الان ثروتمندترین مرد جهان، به لحاظ معنوی، آقای بهجت است».[۱۶]
- محمد تقی جعفری پس از اشاره به روایت (زیارت عالمان در نزد خدا، محبوب‌تر از هفتاد بار طواف خانه خدا می‌باشد) در این مورد می‌گوید: «مصداق بارز علما، آیت‌الله بهجت هستند. صرف دیدن و ملاقات کردن ایشان، خود سر تا پا موعظه است. من هر وقت ایشان را می‌بینم، تا چند روز اثر این ملاقات در من باقی است».[۱۷]
- سیدحسین بُدلا:«وضع مقامات آقای بهجت، از همان زمانی که درس آیت‌الله بروجردی می‌رفتیم، روشن بود و معلوم بود که ایشان لیاقت چنین مقاماتی را دارند».[۱۸]
- محمد شریف رازی مؤلف کتاب گنجینه دانشمندان:«آیت‌الله آقای حاج شیخ محمّدتقی بهجت غروی فومنی، از آیات و مدرسین بزرگ و دانشمندان بنام حوزه علمیه قم، حقاً عالمی برجسته و دانشمندی شایسته و مهذّب و بارع و متّقی و پارسا و مُعْرِض از تظاهرات و اجتماعات و دائم الذکر و مورد توجّه افاضل مدرسین و دانشمندان حوزه علمیه قم می‌باشند».[۱۹]
دستورالعمل‌های اخلاقی
از آیت‌الله بهجت دستورالعمل‌های اخلاقی فراوانی به جا مانده است. تکیه این دستورالعمل‌ها، بیش از هر چیز، بر انجام واجبات، ترک محرمات و رفتار بر طبق موازین دینی و اسلامی است.
در برخی از این دستورالعمل‌ها چنین آمده است:
آقایانی که طالب مواعظ هستند، از ایشان سئوال می‌شود آیا به مواعظی که تا به حال شنیده‌اید، عمل کرده‌اید یا نه؟ آیا می‌دانید که هر کس به معلومات خود عمل کرد، خداوند مجهولات او را معلوم می‌فرماید؟ آیا باید دعوت به حق از طریق لسان باشد؟ آیا نفرموده با اعمال خودتان دعوت به حق بنمایید؟ آیا طریق تعلیم را باید یاد بدهیم یا آن که یاد بگیریم؟[۲۰]
.... بعضی التماس دعا می‌گوییم برای چه؟ درد را بیان می‌کنند دوا را معرفی می‌کنیم، به جای تشکر و به کار‌انداختن، باز می‌گویند: دعا کنید! دور است آن چه می‌گوییم و آن چه می‌خواهند. شرطیت دعا را با نفیست آن مخلوط می‌کنند. ما از عهده تکلیف خارج نمی‌شویم بلکه بایداز عمل نتیجه بگیریم و محال است عمل بی‌نتیجه باشد و نتیجه از غیر عمل حاصل شود.[۲۱]
اگر سلاطین عالم می‌دانستند که انسان در حال نماز چه لذت‌هایی می‌برد، هیچ گاه دنبال این مسائل مادی نمی‌رفتند.[۲۲]
اندیشه سیاسی
حکومت اسلامی در عصر غیبت
آیت الله محمد تقی بهجت از منظر ایجابی به سیاست می‌نگریست. وی درباره حکومت در دوره پس از غیبت می‌گوید «ایجاد حکومت اسلامی» واجب است «و توان اداره کشور را نیز داریم». تأکید او بر اقامه حکومت اسلامی در عصر غیبت، منوط بر اجرای کامل دستورات الهی و دوری جستن از مصلحت اندیشی‌هایی است که احیاناً منجر به تعطیلی احکام گردد. بهجت برخلاف کسانی که معتقد به تعویق افتادن وظایف اجتماعی و سیاسی معصوم(ع) تا ظهور امام زمان(عج) هستند معتقد به جریان زندگی سیاسی شیعیان در عصر غیبت است. از این رو، بر فرد یا گروهی از مؤمنان واجب است که به اقامه چنین وظایفی قیام کنند. استدلال او بر چنین مدعایی، بر این فرض استوار است که «به دلیل عقلی و نقلی باید دین اسلام تا قیام قیامت باقی باشد و هر کس، دین دیگری غیر از اسلام بجوید، هرگز از او پذیرفته نمی‌گردد».[۲۳]
آیت الله بهجت و انقلاب اسلامی ایران
براساس اسناد و مدارک موجود، گرچه اثری از بهجت در نهضت اسلامی مشاهده نمی‌شود، اما او همواره مؤید انقلاب و بر روحانیونی که به نهضت پیوسته‌اند تأثیر زیادی نهاده است. وی در اوایل دهه چهل بارها تأکید می‌کرد پهلوی دارد دین را از بین می‌برند. روزی شخصی به ایشان عرض کرد احتمال نمی‌دهید آیت الله خمینی در مخالفت با شاه، تُندی می‌کند؟ وی در جواب فرمود: شما احتمال نمی‌دهید که خیلی کُند می‌رود؟ محمد هادی فقهی می‌افزاید: زمانی که آیت الله خمینی را تبعید کردند، ایشان در درس گفتند کسانی نیستند بروند این سران را بکُشند؟ علاوه بر این، روابط دوستانه‌ای که میان او و امام خمینی برقرار بود، همواره او را خیرخواه انقلاب و دعاگوی آن فقید می‌ساخت.[۲۴]
معرفی کتاب
- فریادگر توحید؛ تهیه و تنظیم موسسه‌تحقیقاتی‌فرهنگی‌اهل‌بیت(ع).
- برگی از دفتر عارفان شرح حال شیخ السالکین حضرت آیت اللّه العظمی بهجت؛ تألیف رضا باقی زاده.
- در محضر بهجت؛ تألیف محمدحسین رخشاد.
- بهجت عارفان؛ تألیف رضا باقی زاده.
پانویس
- ↑ زندگی نامه آیت الله بهجت در سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت الله العظمی بهجت
- ↑ باقی‌زاده، برگی از دفتر آفتاب، باقی‌زاده، ص۲۲.
- ↑ نگاه کنید به: رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۹۰؛ آثار الحجه، ج۲، ص۶۵.
- ↑ زندگی نامه تفصیلی آیت الله العظمی بهجت
- ↑ علت فوت آیت الله بهجت اعلام شد
- ↑ باقی‌زاده، برگی از دفتر آفتاب، ص۵۲؛ مجله قبسات، سال دوم، شماره دوم، تابستان
- ↑ جزوه گذری و نظری بر زندگانی آیةالله بهجت، ص۳ و ۶.
- ↑ علی اکبر مسعودی خمینی، رگی از دفتر آفتاب، ص ۵۴.
- ↑ «زندگی‌نامه حضرت حجه الاسلام والمسلمین سید محمد رضا مدرسی یزدی»، سایت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ زندگی نامه آیت الله بهجت در سایت تبیان
- ↑ روزنامه اطلاعات، ۱۷ دی، ۱۳۷۳ ش.
- ↑ نگاه کنید به: مهاجر، مقاله «فقه در بستر عرفان»، هفته‌ناتمه کتاب قم.
- ↑ باقی‌زاده، برگی از دفتر آفتاب، ص۶۸.
- ↑ مهاجر، «فقه در بستر عرفان»، ص۴.
- ↑ مهاجر، «فقه در بستر عرفان»، ص۴.
- ↑ مهاجر، «فقه در بستر عرفان»، ص۴.
- ↑ مهاجر، «فقه در بستر عرفان»، ص۴.
- ↑ باقی‌زاده، برگی از دفتر آفتاب، ص۱۲۰.
- ↑ رازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۱۱۷.
- ↑ ساعی، به سوی محبوب، ص۳۹.
- ↑ هفته نامه قم، دی سال ۱۳۸۳ ش.
- ↑ خانه خوبان، ش۴۲، ص۲۵
- ↑ فراتی، «آیت الله بهجت و زندگی سیاسی در عصر غیبت»، مجله علوم سیاسی.
- ↑ فراتی، «آیت الله بهجت و زندگی سیاسی در عصر غیبت»، مجله علوم سیاسی.
منابع
- منبع مقاله: سایت فرهیختگان، زندگی نامه شیخ محمدتقی بهجت
- باقی‌زاده، رضا، برگی از دفتر آفتاب.
- رازی، محمّدشریف، آثار الحجة، ج۲، .
- رازی، محمّدشریف، گنجینه دانشمندان، ج۲، .
- روزنامه اطلاعات، ۱۷ دی سال ۱۳۷۳ش.
- «زندگی‌نامه حجت الاسلام والمسلمین سید محمدرضا مدرسی یزدی»، وبگاه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تاریخ بازدید: ۱۶ شهریور ۱۳۹۹ش.
- ساعی، سید مهدی، به سوی محبوب.
- مجله قبسات، سال دوم، ش۲، تابستان ۷۶ش.
- مهاجر، میثم، مقاله «فقه در بستر عرفان»، هفته نامه کتاب قم، دی ۱۳۸۳ش.
- فراتی، عبدالوهاب، آیت الله بهجت و زندگی سیاسی در عصر غیبت، مجله علوم سیاسی، شماره ۴۵.