علی قُدّوسی (۱۳۰۶- ۱۳۶۰ ش) روحانی شیعه و از مبارزان علیه حکومت پهلوی. وی از مؤسسان و مدیران مدرسه علمیه حقانی بود. همچنین وی بنیانگذار مکتب توحید بود که بعد از انقلاب اسلامی ایران تبدیل به حوزه علمیه خواهران شد. شاگردان و تربیت‌شدگان مدرسه تحت مدیریت او سمت‌ها و مسئولیت‌های مهمی را بعد از انقلاب به عهده گرفتند. بعد از انقلاب اسلامی، دادستان انقلاب شد. در جریان بمب‌گذاری دادستانی در ۱۴ شهریور ۱۳۶۰ش به شهادت رسید. وی داماد علامه طباطبایی است. یکی از فرزندان قدوسی در جنگ ایران و عراق به شهادت رسید.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علی قدوسی |
| لقب | از شهدای انقلاب اسلامی |
| تاریخ تولد | ۱۲ مرداد ۱۳۰۶ |
| تاریخ وفات | ۱۴ شهریور ۱۳۶۰ |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه(س) |
| شهر وفات | تهران |
| خویشاوندان سرشناس | علامه طباطبایی |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید حسین بروجردی، سید روح الله خمینی، محمد صدوقی |
| محل تحصیل | قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | دادستان انقلاب، عضو شورای عالی قضایی. |
| اجتماعی | از موسسین و مدیران مدرسه حقانی و مکتب توحید. |
زندگی نامه و تحصیلات
علی قدوسی در ۱۲ مرداد سال ۱۳۰۶ش در نهاوند به دنیا آمد. پدرش آخوند ملااحمد از روحانیان منطقه بود که امور شرعی مردم نهاوند و نواحی اطراف آن را اداره می‌کرد. قدوسی مقدمات تحصیل را در مکتبخانه و نزد پدر آموخت و سپس وارد آموزشگاههای جدید شد. در سال۱۳۲۱ و در پانزده سالگی برای ادامه تحصیل به قم مهاجرت کرد.[۱] [۲]
قدوسی درسهای مقدمات و سطح حوزه علمیه را از اساتید مانند محمد صدوقی آموخت و در درس خارج آیت الله بروجردی و امام خمینی شرکت کرد و در سال۱۳۴۱ به اجتهاد رسید. قدوسی همراه مرتضی مطهری و سید محمد حسینی بهشتی در درس علامه طباطبایی حاضر می‌شد. طباطبائی به او علاقه داشت و او را به دامادی خود پذیرفت و دخترش، نجمه سادات طباطبایی را به عقد ازدواجش درآورد.[۳] [۴]
فعالیت‌های سیاسی-مذهبی
قدوسی در جریان ملی شدن صنعت نفت در سال۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ش با سید ابوالقاسم کاشانی همکاری و با فداییان اسلام نیز ارتباط برقرار کرده و از حامیان نواب صفوی بود. وی در همان سالها، آموزشهای نظامی را در مناطق کوهستانی گذراند. وی همچنین در نهاوند در مقابل فعالیت‌های حزب توده جبهه‌گیری کرد.[۵]
قدوسی از طرفداران نهضت امام خمینی بود، وی عضو گروهی از مدرسین حوزه بود که بعد‌ها به گروه یازده نفری موسوم شدند. این مجموعه برای مبارزه با رژیم شاه، اصلاح نظام آموزشی حوزه و ایجاد تحرک در شخصیتهای مبارز، فعالیت می‌کرد، در فروردین ۱۳۴۵ش، اساسنامه گروه به دست ساواک افتاد و اعضای آن تحت تعقیب قرار گرفتند. قدوسی هم که مسئولیت اطلاعات و اخبار این سازمان را عهدهدار بود، دستگیر و همراه آیت الله ربانی شیرازی در زندان قزل قلعه زندانی و شکنجه شد.[۶]
تأسیس مدرسه حقانی
قدوسی پس از آزادی از زندان به قم رفت و همراه سید محمد حسینی بهشتی کوشید با حفظ اصالتهای حوزه و تکیه بر امتیاز‌ها و ویژگیهای این نظام، برنامههای جدیدی طراحی کند. برنامهریزی دقیق، استفاده از روشهای ارزشیابی، آزمونهای منظم و نظارت مستقیم بر متون درسی، از جمله برنامههای او در این راستا بود. چنین تفکری به تأسیس مدرسه حقانی در سال ۱۳۳۹ش انجامید.[۷] شاگردان تربیت شده این مدرسه بعد از انقلاب نقش ویژه ای در ایجاد و اداره برخی از نهادها دارند.[۸]
تاسیس مکتب توحید
از فعالیت‌های دیگر آیت الله قدوسی برای آشنایی بانوان با اعتقادات و مبانی فکری اسلام، تأسیس «مکتب توحید» در سال ۱۳۵۲ش بود. مکتب توحید در طول سال‌های پیش از انقلاب با آموزش اسلامی به زنان توانست نیروهایی را تربیت کند که در بسیج زنان برای تحقق انقلاب نقش داشتند. بعد از انقلاب این مرکز تبدیل به حوزه علمیه خواهران شد.[۹]
دادستان انقلاب
قدوسی در آستانه ورود امام خمینی به ایران، یکی از اعضای فعال کمیته استقبال بود. عضویت در شورای عالی قضایی و دادستانی کل انقلاب، از مسئولیت‌هایی بود که بعد از انقلاب برعهده وی گذاشته شد. او آیین‌نامه دادگاه‌های انقلاب را نوشت و برخی از نیروهای معتقد به انقلاب را وارد سیستم قضایی کرد.[۱۰] او همچنین برای تغییرات در وزارت فرهنگ طرح‌هایی ارائه کرد.
شهادت
قدوسی شنبه ۱۴ شهریور سال ۱۳۶۰ش بر اثر انفجار بمبی در دادستانی به شهادت رسید. پیکر او پس از تشییع در تهران به قم منتقل و در حرم حضرت معصومه(س) دفن شد. امام خمینی شهادت او را تسلیت گفت.[۱۱]
پانویس
- ↑ رجایی‌نژاد، یار قدوسیان و بانی نظم نوین حوزه، ۱۳۹۴ش، شماره ۱۸۳.
- ↑ دوران کودکی و زندگی خانوادگی شهید آیت‌اللّه قدوسی، مجله پیام زن، ۱۳۸۱ش، شماره ۱۲۶.
- ↑ رجایی‌نژاد، یار قدوسیان و بانی نظم نوین حوزه، ۱۳۹۴ش، شماره ۱۸۳.
- ↑ دوران کودکی و زندگی خانوادگی شهید آیت‌اللّه قدوسی، مجله پیام زن، ۱۳۸۱ش، شماره ۱۲۶.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۶۱.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۶۱.
- ↑ دوران کودکی و زندگی خانوادگی شهید آیت‌اللّه قدوسی، مجله پیام زن، ۱۳۸۱ش، شماره ۱۲۶.
- ↑ رجایی‌نژاد، یار قدوسیان و بانی نظم نوین حوزه، ۱۳۹۴ش، شماره ۱۸۳.
- ↑ گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۶۱.
- ↑ مجله گلبرگ، ۱۳۸۱ش، شماره۳۲.
- ↑ ترور دادستان انقلاب توسط یک کارمند، خبرگزاری ایسنا.
منابع
- دوران کودکی و زندگی خانوادگی شهید آیت‌اللّه قدوسی، پیام زن، شهریور ۱۳۸۱ش، شماره ۱۲۶.
- رجایی‌نژاد، محمد، یارقدوسیان و بانی نظم نوین حوزه، هفته‌نامه حریم امام، ۱۳۹۴ش، شماره ۱۸۳.
- جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، تهران، نشر معروف، ۱۳۸۵ش.
- مجله گلبرگ، مرداد ۱۳۸۱ش، شماره ۳۲.
- ترور دادستان انقلاب توسط یک کارمند، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۱۴ شهریور ۱۳۹۶ش.