پرش به محتوا

تکیه: تفاوت میان نسخه‌ها

۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۶ نوامبر ۲۰۲۲
جز
(درج الگوی درجه بندی)
خط ۴: خط ۴:


==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
واژه تکیه به معنای پشت به چیزی گذاشتن، اعتماد کردن، پشت دادن و آسایش نمودن است.<ref>دهخدا، ذیل واژه.</ref> این واژه در زبان ترکی و فارسی و سپس [[عربی]] معنای اصطلاحی است. سبب این امر، آن بوده است که ساکنان تکیه برای گذران زندگی بر درآمد اوقاف و کمکهای نیکوکاران اتکا می‌کرده‌اند.<ref>مرعشلی، الموسوعة الفلسطینیة، ۱۹۸۴م، ذیل «‌تکایا‌».</ref> این واژه قطعاً [[عربی]] نیست و در فرهنگهای کهن لغت عربی نظیر آثار [[ابن فارس]]، [[جوهری]]، [[ابن منظور]] و [[مرتضی زبیدی]] وجود ندارد.
واژه تکیه به معنای پشت به چیزی گذاشتن، اعتماد کردن، پشت دادن و آسایش نمودن است.<ref>دهخدا، ذیل واژه.</ref> این واژه در زبان ترکی و فارسی و سپس [[عربی]] معنای اصطلاحی است. سبب این امر، آن بوده است که ساکنان تکیه برای گذران زندگی بر درآمد اوقاف و کمک‌های نیکوکاران اتکا می‌کرده‌اند.<ref>مرعشلی، الموسوعة الفلسطینیة، ۱۹۸۴م، ذیل «‌تکایا‌».</ref> این واژه قطعاً [[عربی]] نیست و در فرهنگ‌های کهن لغت عربی نظیر آثار [[ابن فارس]]، [[جوهری]]، [[ابن منظور]] و [[مرتضی زبیدی]] وجود ندارد.


تکیه، مکان گردآمدن [[صوفیان]]، مزار مشایخ [[صوفیه]]، اقامتگاه موقت صوفیان در سفر، مهمانپذیر رایگان در شهرهای زیارتی، و بویژه در [[ایران]] محل برگزاری مراسم سوگواری [[امامان شیعه|پیشوایان دین]] بویژه سوگواری‌های ماه [[محرّم]] و اجرای [[تعزیه]] است.
تکیه، مکان گردآمدن [[صوفیان]]، مزار مشایخ [[صوفیه]]، اقامتگاه موقت صوفیان در سفر، مهمانپذیر رایگان در شهرهای زیارتی، و بویژه در [[ایران]] محل برگزاری مراسم سوگواری [[امامان شیعه|پیشوایان دین]] بویژه سوگواری‌های ماه [[محرّم]] و اجرای [[تعزیه]] است.
[[پرونده:تکیه1.jpg|بندانگشتی|250px]]
[[پرونده:تکیه1.jpg|بندانگشتی|250px]]
==پیشینه تکیه در ایران==
==پیشینه تکیه در ایران==
در ایران تکیه در معانی مختلف، کاربرد گسترده‌ای داشته است. عبدالرحیم ضرّابی در تاریخ [[کاشان]]  از احداث مراکز بسیاری برای اسکان و پذیرایی از فقیران و [[صوفیان]]، توسط امیر بهلول دُنبَلی (متوفی ۷۶۲)، یاد کرده و آن مکانها را تکایا نامیده است.<ref>ضرابی، تاریخ کاشان، ۱۳۵۶ش، ص۳۳۸.</ref> میرحیدر تونی (متوفی ۸۳۰ق)، پیشوای [[حیدریه]]، شاخه‌ای از سلسله [[قلندریه]]، در شهرها تکیه می‌ساخت و درویشی از مریدان خود را در آنجا ساکن می‌کرد.<ref>ابن کربلائی، روضات الجنات، ۱۳۴۴ش، ج۱، ص۴۶۷.</ref> این گفته نصرآبادی<ref>نصرآبادی، تذکره نصرآبادی، ۱۲۷۸ش، ص۴۳۰.</ref> که [[شاه عباس]] عنوان «‌بابایی‌» تکیه حیدر را در [[اصفهان]] به بابا سلطان قمی، متخلص به لوایی، داده است، این گمان را تقویت می‌کند که میان لقب بابا (عنوان درویشان قلندریه و حیدریه) و تکیه ارتباطی وجود داشته و شاید در ایران به [[خانقاه|خانقاه‌های]] حیدری، قلندری و بکتاشی تکیه می‌گفته‌اند. اشاره صریحی وجود دارد که تکیه، خانقاهِ سلسله [[خاکساریه]] است.<ref>چهاردهی، خاکسار و اهل حق، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۵.</ref>
در ایران تکیه در معانی مختلف، کاربرد گسترده‌ای داشته است. عبدالرحیم ضرّابی در تاریخ [[کاشان]]  از احداث مراکز بسیاری برای اسکان و پذیرایی از فقیران و [[صوفیان]]، توسط امیر بهلول دُنبَلی (متوفی ۷۶۲)، یاد کرده و آن مکانها را تکایا نامیده است.<ref>ضرابی، تاریخ کاشان، ۱۳۵۶ش، ص۳۳۸.</ref> میرحیدر تونی (متوفی ۸۳۰ق)، پیشوای [[حیدریه]]، شاخه‌ای از سلسله [[قلندریه]]، در شهرها تکیه می‌ساخت و درویشی از مریدان خود را در آنجا ساکن می‌کرد.<ref>ابن کربلائی، روضات الجنات، ۱۳۴۴ش، ج۱، ص۴۶۷.</ref> این گفته نصرآبادی<ref>نصرآبادی، تذکره نصرآبادی، ۱۲۷۸ش، ص۴۳۰.</ref> که [[شاه عباس]] عنوان «‌بابایی‌» تکیه حیدر را در [[اصفهان]] به بابا سلطان قمی، متخلص به لوایی، داده است، این گمان را تقویت می‌کند که میان لقب بابا (عنوان درویشان قلندریه و حیدریه) و تکیه ارتباطی وجود داشته و شاید در ایران به [[خانقاه|خانقاه‌های]] حیدری، قلندری و بکتاشی تکیه می‌گفته‌اند. اشاره صریحی وجود دارد که تکیه، خانقاهِ سلسله [[خاکساریه]] است.<ref>چهاردهی، خاکسار و اهل حق، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۵.</ref>
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۷۱

ویرایش