اللهوف علی قتلی الطفوف (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

کتاب لهوف از یک مقدمه و سه مسلک شکل گرفته است:

* مقدمه شامل مطالبی در عظمت [[واقعه عاشورا]] و مقام [[امام حسین(ع)]] و ارزش گریه و [[عزاداری]] بر آن حضرت است.

* مسلک اول از قبل از تولد امام حسین(ع) و رؤیای ام‌الفضل شروع شده و تا [[شب عاشورا]] ادامه دارد. در این مسلک پیش‌گویی‌ها درباره شهادت امام حسین(ع)، گفت‌و‌گوهای امام در مسیر [[مدینه]] تا [[کربلا]]، رسیدن خبر شهادت [[مسلم بن عقیل|مسلم]] و متوقف شدن توسط [[حر بن یزید ریاحی]] آمده است.

* مسلک دوم از شب عاشورا و مهلت گرفتن امام حسین(ع) از [[لشکر عمر بن سعد]] شروع شده و تا شهادت امام حسین(ع) را نقل کرده است. در این بخش ماجرای شهادت اصحاب و [[بنی‌هاشم]] نیز ذکر شده است. ابن طاوس در انتهای این بخش دو حدیث درباره عذاب قاتلان امام حسین(ع) در [[روز قیامت]] نیز آورده است.  

* مسلک سوم به وقایع بعد از شهادت امام حسین اختصاص دارد و از فرستادن سرِ [[شهدای کربلا|شهدا]] به [[کوفه]] شروع شده و [[اسارت اهل بیت]] تا برگشت آنان به مدینه را در بردارد. ابن طاوس در خاتمه کتاب دو روایت درباره عزاداری و گریستن [[امام سجاد(ع)]] بر مصیبت عاشورا نقل کرده است.<ref>ابن طاووس، لهوف، ۱۳۴۸ش، فهرست کتاب.</ref> <ref>سید بن طاووس،لهوف، انتشارات داوری، ص۳.</ref>

بر اساس مقدمه ابن طاووس بر کتابش، انگیزه او از تألیف کتاب الملهوف آن است که زائران امام حسین(ع) در کنار کتاب [[مصباح الزائر (کتاب)|مصباح الزائر]] نوشته دیگر ابن طاووس، کتاب مختصری نیز برای آشنایی با [[مقتل |مقتل]] و یادکرد مصائب عاشورا داشته باشند. و به همین جهت آن را مختصر نوشته است تا ضمیمه مصباح الزائر باشد. <ref>ابن طاووس، الملهوف، ص۱۳۷۵ش، ص۸۷.</ref>

مؤلف با هدف بیان مختصرِ [[واقعه عاشورا]]، احادیث را طوری کنار هم چیده که یک جریان منسجم را تشکیل دهد و از ذکر روایات تکراری و روایات متفرق اجتناب کرده تا خواننده کتاب را بیشتر در جریان رویدادی تاریخی قرار دهد و نه نقل روایات.<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/14217 اللهوف علی قتلی الطفوف]، کتابخانه دیجیتال نور.</ref>

* به گفته [[محمد اسنفدیاری]]، عاشوراپژوه، نویسنده کتاب لهوف نخستین کسی است که [[قیام امام حسین(ع)]] را بر اساس شهادت عرفانی تبیین کرده است. <ref> اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۷۰.</ref> و به نوعی تحلیل او از واقعه عاشورا را صوفیانه تلقی کرده‌اند.<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۷.</ref>  

* کتاب لهوف همچنین مطالبی دارد که پیش‌تر در مقاتل نیامده است، مانند نامه امام حسین(ع) به [[بنی‌هاشم]] و خبر دادن آن حضرت از شهادتش با جمله «ان الله شاء ان یرانی قتیلاً»، بازگشت [[اسیران کربلا|اسیران]] به کربلا در روز [[اربعین حسینی|اربعین]] و برخی از گزارش‌های دیگر.<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۱۵-۲۲۸.</ref> گفته شده شاید شهرت عمومی این مطالب در آن دوره به اضافه باورهای شیعی همچون [[علم غیب امامان|علم غیب امام]]، سبب شده ابن طاووس این گزارش‌ها را تاریخی تلقی کرده و در کتاب خود ذکر کند.<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۹.</ref> و نیز ممکن است این مطالب ناشی از این باشد که کتاب مربوط به دوره جوانی نویسنده است.<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۴.</ref>  چنان که محدث نوری نیز مطالب اشتباه کتاب را ناشی از جوانی نویسنده دانسته است. <ref>نوری، لؤلؤ و مرجان، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۵.</ref>

به دلیل نیاز به مقتل‌خوانی در جامعه شیعی کتاب‌ لهوف و کتاب‌هایی مانند آن پس از دوران صفویه مورد اقبال عمومی قرار گرفتند. از اوایل سده سیزدهم قمری کتاب لهوف بارها به صورت چاپ‌ سنگی، سربی و حروفی منتشر شد.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref> مشهورترین چاپ آن هم چاپ حیدریه نجف در سال ۱۳۶۹ق است که بدون تصحیح است<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref> [[انتشارات اسوه]] در سال ۱۴۱۴ق نسخه‌ای از الملهوف را با مقدمه، تصحیح و تحقیق [[فارس الحسون]] منتشر کرد. <ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref>  

لهوف به دلیل جایگاهی که بین عموم مردم یافته است بارها به فارسی ترجمه شده است. <ref>حسینی، معرفی و منقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۳.</ref> [[عبدالرحیم عقیقی بخشایشی|عقیقی بخشایشی]] در مقدمه ترجمه خود از لهوف ۹ ترجمه دیگر را برشمرده است.<ref>عقیقی بخشایشی، ترجمه لهوف، ۱۳۷۸ش، ص۲۲.</ref> ولی ترجمه‌های لهوف محدود به این عدد نیست.  

[[سید محمد بن محمدباقر مختاری|سید بهاء‌الدین مختاری]] عالم دوران صفوی را نخستین مترجم [[اللهوف علی قتلی الطفوف (کتاب)|مقتل لهوف]] به فارسی دانسته‌اند. <ref>تجلیل، بهاء‌الدین محمد مختاری، نخستین مترجم لهوف، ص۱.</ref> نام این ترجمه نخستین بار در کتاب «الشریعة الی استدراک الذریعة» نوشته سید محمد طباطبائی آمده است.<ref>تجلیل، بهاء‌الدین محمد مختاری، نخستین مترجم لهوف، ص۱۲.</ref> ترجمه سید بهاء‌الدین ترجمه صرف نیست و او روایات و اشعار دیگری از جمله [[دوازده‌بند محتشم|اشعار محتشم کاشانی]] را نیز به این ترجمه افزوده است.<ref>تجلیل، بهاء‌الدین محمد مختاری، نخستین مترجم لهوف، ص۱۳.</ref>

[[محمد ابراهیم نواب تهرانی|بدایع‌نگار]] لهوف را با نام [[فیض الدموع]] در سال ۱۲۸۶ش ترجمه کرده است و «لجة الألم فی حجة الأمم» از [[میرزا رضاقلی شقاقی]] تبریزی ترجمه دیگری است که در سال ۱۳۱۱ انجام شده است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۱۸، ص۲۹۶.</ref> این ترجمه با نام «آوای درد برای حجت امت‌ها» در سال ۱۳۹۵ش دوباره منتشر شده است. <ref>[https://www.mehrnews.com/news/3785236/ انتشار قدیمی‌ترین ترجمه فارسی از مقتل لهوف.خبرگزاری مهر. مرور خبر ۲۷ آذر ۱۴۰۰ش.]</ref> احمد بن سلامة نجفی،<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۶، ص۲۰۱.</ref> سید محمد صحفی، [[سید احمد فهری]]، سید ابوالحسین میرابوطالبی،<ref>ابن طاووس، ترجمه لهوف، ۱۳۸۰ش، ص۶۵.</ref> و [[محمد محمدی اشتهاردی]] نیز لهوف را به فارسی برگردانده‌اند. ترجمه‌ آن به زبان اردو  نیز اثر سید محمدحسین هندی (متوفای ۱۳۵۵ق) با نام دمع ذروف منتشر شده است. <ref>[https://archive.org/details/DamaaEZaroofDarTarjumaELahoof سایت آرشیو]</ref>

* نشست تخصصی بررسی کتاب لهوف در مرداد ماه ۱۳۹۳ش از سوی بنیاد دعبل برگزار شد. در این نشست محمدرضا سنگری و محمد اسفندیاری درباره لهوف سخنرانی کردند. <ref>[https://www.khabaronline.ir/news/370860/ نشست تخصصی بررسی کتاب لهوف]. سایت خبرآنلاین. مرور خبر ۱۳ آذر ۱۴۰۰.</ref>

* تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف نوشته مصطفی صادقی کاشانی است که از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده است. این کتاب ۵۷ نسخه ملهوف را با هم مقایسه کرده و تلاش کرده است منبع اصلی کتاب را شناسایی کند. <ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش.</ref> نویسنده هم‌چنین متن کتاب لهوف را نقل کرده و در موارد متعددی مدعاهای نقل شده در کتاب را نقادی کرده است.<ref>به عنوان نمونه: صادقی کاشانی، تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، صفحه‌های ۷۹، ۸۳، ۹۳.</ref>

* مقاله [http://tarikh.maaref.ac.ir/article-1-1095-fa.pdf «بررسی مستندات نظریه شهادت‌طلبی امام حسین(ع) در لهوف»] نوشته مصطفی صادقی کاشانی. که فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی منتشر شده است. <ref>صادقی کاشانی، بررسی مستندات نظریه شهادت‌طلبی امام حسین(ع) در لهوف، ص۲۵-۴۰.</ref>

* مقاله «[https://journal.pte.ac.ir/article-1-117-fa.html تأثیر آموزه‌های تصوف بر مقتل‌نگاری کربلا؛ مطالعۀ موردی اللُهوف علی َقتلَی الطُفوف]» نوشته عباس برومند اعلم، رقیه میرابوالقاسمی و عباس‌ حسن‌خانی. <ref>برومند و دیگران، تأثیر آموزه‌های تصوف بر مقتل‌نگاری کربلا، ص۳۷-۵۶.</ref>

* آرام، امید، عشق و عطش، تهران، کتاب قدسیان،‌۱۳۹۲ش.

* آقابزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء.

* ابن طاووس، علی بن موسی، الملهوف علی قتلی الطفوف، تصیحیح، فارس الحسون (تبریزیان)، تهران، نشر اسوه، ۱۳۷۵ش.

* ابن طاووس، (ترجمه) لهوف، ترجمه سید ابوالحسن میرابوطالبی، قم، دلیل ما، ۱۳۸۰ش.

* ابن طاووس، علی بن موسی، کشف المحجه یا فانوس، ترجمه اسدالله مبشری، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.

* ابن طاووس، علی بن موسی، لهوف، تهران، جهان، ۱۳۴۸ش.

* برومند، عباس، ابوالقاسمی رقیه، حسن‌خانی عباس، تأثیر آموزه‌های تصوف بر مقتل‌نگاری کربلا؛ مطالعه موردی اللهوف علی قتلی الطفوف، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، شماره ۲۴، بهار ۱۳۹۴ش.  

* تجلیل، جلیل و بخشی، حسین، بهاء‌الدین محمد مختاری، نخستین مترجم لهوف، مجله دانشکده ادبیات و علوم‌ انسانی دانشگاه تهران، شماره ۱۸۳، ۱۳۸۶ش.

* رجبی‌ دوانی،‌ محمدحسین، طواف عشق، گزیده و بازنویسی لهوف سید ابن طاووس، تهران، امیرکبیر، ۱۳۹۴ش.

* صادقی کاشانی، مصطفی، بررسی مستندات نظریه شهادت‌طلبی امام حسین(ع) در لهوف، فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، شماره ۱۲، پاییز ۱۳۹۲ش.  

* علامه مجلسی، محمد باقر، کتاب الإجازات در بحار الانوار، بیروت، نشر مؤسسه وفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.

* قمی، شیخ عباس، الکنی و الألقاب، نجف أشرف، نشر حیدریه، ۱۳۸۹ق.

* کمونه حسینی، عبدالرزاق، مواردالإتحاف فی نقباء الأشراف، نجف اشرف، نشر الآداب، ۱۳۸۸ق.