منشور عقاید امامیه نام کتابی به زبان فارسی از آیت‌الله جعفر سبحانی است که عقاید شیعه را در قالب ده بخش و یکصد و پنجاه اصل اعتقادی به اختصار بیان می‌کند. هدف از نگارش این کتاب، شناساندن معارف ناب اسلام و مکتب اهل‌بیت(ع) به جهانیان است. برخی از مباحث این اثر عبارت است از: ایمان، حرمت تکفیر مسلمان مخالف، بدعت، تقیه و شرایط آن و تفاوت آن با نفاق، توسل، بداء و دامنه آن، مسأله رجعت، احترام صحابه در عین قابل انتقاد بودن آنان، محبت و مودت اهل‌بیت(ع)، فلسفه سوگواری برای شهدا، زیارت قبور و غلو، مبنای اجتهاد در شیعه و جایگاه قول صحابی در فرایند اجتهاد. این کتاب اولین بار در ۱۳۷۶ش توسط موسسه امام صادق(ع) در قم به چاپ رسید.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | جعفر سبحانی |
| موضوع | کلام |
| سبک | استدلالی |
| زبان | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | موسسۀ امام صادق(ع) |
| تاریخ نشر | ۱۳۷۶ش |
درباره مؤلف
آیت الله جعفر سبحانی تبریزی (زادهٔ ۲۰ فروردین ۱۳۰۸ش تبریز)، متکلم، فقیه، اصولی، مفسر شیعه و از مراجع تقلید و اساتید حوزه علمیه قم است.[۱]
انگیزه نگارش
نویسنده در مقدمه کتاب، بازگشت انسان معاصر به دين و ارزش هاى دينى را به فال نیک می‌گیرد اما در عین حال متذکر می‌شود که اگر به درستی این نیاز زمانه و گرایش فطری هدایت نشود، انسان معاصر، گمشده خود را نيافته و بار ديگر از دين روى بر خواهد تافت؛ ازاین‌رو، بر خود لازم دانسته با نگارش این اثر، معارف ناب اسلام و مکتب اهل بیت(ع) را به جهانیان عرضه نماید.[۲]
گزارش محتوا
کتاب «منشور عقاید امامیه» در قالب ده بخش و یکصد و پنجاه اصل، سامان یافته است:
بخش نخست: راههای شناخت در اسلام
در این بخش، نویسنده در قالب ۲۶ اصل، دیدگاه اسلام و شیعه درباره معرفت‌شناسی(۵ اصل)،[۳] هستی‌شناسی(۷ اصل)[۴] و انسان‌شناسی(۱۴ اصل)[۵] را به اختصار توضیح داده است.
بخش دوم: توحید و مراتب آن
در این بخش، نویسنده در قالب ۷ اصل، مباحثی همچون اعتقاد به وجود خدا و مراتب توحید -شامل توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید در خالقیت، توحید در تشریع و توحید در عبادت- را طرح کرده است.[۶]
بخش سوم: صفات خداوند
در این بخش، در قالب ۱۰ اصل، مباحثی همچون صفات جمال و جلال، صفات ذات و صفات فعل، علم، قدرت، حیات، اراده و اختیار، و نیز برخی دیگر از صفات الهی همچون کلام و صدق و حکمت، مورد بررسی قرار گرفته است.[۷]
بخش چهارم: عدل الهی
در این بخش، در قالب ۱۰ اصل، مباحثی همچون عدل الهی، حسن و قبح عقلی، هدفمندی خلقت، قضا و قدر و اختیار مورد اشاره قرار گرفته است.[۸]
بخش پنجم: دلایل لزوم بعثت پیامبران و عصمت آنها
در این بخش، در قالب ۱۵ اصل، به مباحث عمومی نبوت (نبوت عامه) همچون اهداف بعثت از دیدگاه قرآن، راههای شناخت پیامبران راستگو -همچون اعجاز و تصدیق پیامبر پیشین-، ویژگی‌های معجزه، واقعیت وحی و عصمت پیامبران و غیر پیامبران مورد بحث قرار گرفته است.[۹]
بخش ششم: نبوت خاصه و ویژگی‌های نبوت پیامبر اسلام(ص)
این بخش، در قالب ۷ اصل، به بیان نبوت خاصه حضرت محمد، تحدی، وجوه اعجاز قرآن و دیگر قرائن صدق ادعای پیامبری حضرت محمد(ص) مانند گواهی و بشارت به ظهور پیامبر در کتب مقدس ادیان گذشته اختصاص دارد. در این بخش به برخی کرامات و معجزات دیگر پیامبر همچون شقّ القمر، معراج، پیروزی در مباهله با اهل کتاب و اِخبار از غیب نیز اشاره شده است.[۱۰] در ادامه این بخش، در قالب ۶ اصل، به برخی ویژگی‌های نبوت پیامبر اسلام(ص) همچون جهانی بودن، خاتمیت، سهولت در عقاید و احکام، مصونیت از تحریف کتاب و جامعیت اسلام اشاره شده است.[۱۱]
بخش هفتم: امامت و خلافت و مهدویت
این بخش، در قالب ۱۲ اصل، به بیان معنای اصطلاحی شیعه و پیشینه آن، ادله عقلی ضرورت امامت، آیات و احادیث مربوط به واقعه غدیر خم، حدیث غدیر، ماجرای جانشینی پیامبر(ص)، وظایف امام، عصمت امام، تعداد ائمه و ترتیب و اسامی آنها و محبت به ائمه اختصاص دارد.[۱۲]
در این بخش همچنین، در قالب ۸ اصل، به مسأله مهدویت، خصوصیات مصلح جهانی در روایات اسلامی، عقیده شیعه در باب موعود، جانشینی فقهای جامع الشرایط در دوران غیبت، چگونگی رابطه مردم با امام زمان(عج) در طول غیبت، پذیرفتنی‌بودن طول عمر امام زمان، وقت ظهور و برخی نشانه‌های ظهور اشاره شده است.[۱۳]
بخش هشتم: جهان پس از مرگ
در این بخش، در قالب ۱۷ اصل، به مباحثی همچون عقیده مشترک ادیان الهی درباره حیات پس از مرگ، اعتقاد به معاد، آیات مربوط به معاد در قرآن، شبهات موجود در باب معاد و پاسخ قرآن به این شبهات، مسأله معاد جسمانی و روحانی، ماهیت مرگ، حیات برزخی، بطلان تناسخ، معنای مسخ و تفاوت آن با تناسخ، «اشراط الساعه» و علائم نزدیک شدن رستاخیز، نفخ صور، شفاعت، توبه، حبط اعمال، خلود در دوزخ پرداخته شده است.[۱۴]
بخش نهم:مسائل اعتقادی مهم
در این بخش، در قالب ۱۶ اصل، به مباحثی همچون ایمان و تفاوت آن با اسلام، شرایط ایمان، حرمت تکفیر مسلمان مخالف، بدعت، تقیه و شرایط آن و تفاوت آن با نفاق، توسل، بداء و دامنه آن، مسأله رجعت، معنا، ادله و رجعت‌کنندگان، احترام صحابه در عین قابل انتقاد بودن آنان، محبت و مودت اهل‌بیت، فلسفه سوگواری برای شهدا، زیارت قبور و غلو اشاره شده است.[۱۵]
بخش دهم: حدیث، اجتهاد و فقه
در این بخش، در قالب ۶ اصل، به مسائلی همچون جایگاه و شرایط حدیث و راویان آن از دیدگاه شیعه، نسبت احادیث اهل بیت و وحی، کتب معروف حدیثی و منبع اجتهاد شیعی، مبنای اجتهاد در شیعه و جایگاه قول صحابی در فرایند اجتهاد اشاره شده است[۱۶]. همچنین، در قالب ۹ اصل، به اختلافات فقهی شیعه و سنی پرداخت و متذکر شد تفاوت‌های فرعی میان فرقه‌های اسلامی، مانع از اتحاد و همبستگی آنها بر ضد دشمنان اسلام نبوده و نباید باشد و می‌توان با برگزاری کنگره‌های علمی و مذاکرات تحقیقی تدریجاً به رفع این اختلافات همّت گماشت.[۱۷]
چاپ و نشر
این کتاب اولین بار در ۱۳۷۶ش توسط «موسسه امام صادق(ع)» در قم به چاپ رسید. همچنین، در سال توسط ۱۳۹۲ش توسط «انتشارات توحید قم» بازنشر یافت.
پانویس
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله سبحانی.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۵-۹.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۱۳-۱۸.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۱۹-۲۳.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۲۳-۳۴.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۳۵-۵۲.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۵۳-۷۴.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۷۵-۹۴.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۹۵-۱۱۸.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۹-۱۳۳.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۴-۱۴۶.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۱۴۷-۱۷۳.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۱۷۴-۱۸۲.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۱۸۳-۲۱۲.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۲۱۳-۲۵۶.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۲۵۷-۲۶۷.
- ↑ سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۲۶۸-۲۸۸.
یادداشت
منابع
- سبحانی، جعفر، منشور عقاید امامیه، موسسۀ امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.