داستان حدیده محماة
داستان حَدِیدَه مُحْمَاة (آهن تفتیده) اشاره دارد به روایتِ امتیاز‌خواهی عقیل بن ابی‌طالب از برادرش امام علی(ع) و نزدیک‌کردن آهن داغ به دست او. در سخنرانی‌های مذهبی و تعلیمات دینی شیعه از این روایت برای بیان جدیّت امام علی(ع) در مبارزه با ویژه‌خواری و نقض عدالت استفاده می‌شود.[۱]
این روایت در خطبه ۲۲۴ نهج‌البلاغه آمده است.[۲] پیش از نهج‌البلاغه نیز، این روایت در کتاب امالی شیخ صدوق نقل شده است.[۳] در این روایت، امام علی(ع) ماجرای دیدارش با عقیل را اینگونه نقل می‌کند که عقيل از شدّت تهی‌دستی از امام درخواست کرد تا مقداری از گندم بيت‌المال را به او ببخشد. عقیل به دلیل وضعیت بد کودکانش، درخواستش را طی دیدارهایی پى در پى تکرار می‌کرد و چون امام علی(ع) به درخواست او گوش می‌داد، می‌پنداشت که امام از رسم عادلانۀ توزیع بیت‌المال دست خواهد کشید. امام که متوجه این امر شد، آهنى گداخته به بدن عقیل نزديک كرد و عقیل که نزدیک بود بسوزد، فریاد زد. سپس امام به عقیل گفت که چگونه خود از آتش دنیا فریاد می‌زنی و من را به آتش دوزخ می‌خوانی.[۴] علاوه بر این روایت، در برخی منابع چنین آمده است که پس از آنکه عقیل به شام رفت،[۵] معاویه از او خواست که این ماجرای حدیدۀ محماة را تعریف کند. پس از آنکه عقیل همین روایت را بیان کرد، مایۀ تعجب و تحسین معاویه شد.[۶]
از نظر ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید شیعه، هدف امام از این برخورد تنها صرفاً هشداری به شخص عقيل نبود، بلكه وی قصد داشت كه اين داستان به طور گسترده در جامعۀ مسلمانان منعكس شود و موضع امام علی(ع) نسبت به امتيازطلبی‌ای که ناشی از فرهنگ دوران عثمان بود، از میان برداشته شود.[۷]
پانویس
- ↑ کافی، ماجرای جناب عقیل برادر حضرت علی عليه السلام درباره بيت المال (صوتی)، آپارات؛ قدیریان، عقیل و آهن سرخ، ایرانصدا.
- ↑ نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبۀ ۲۲۴، ص۳۴۶.
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۶۲۱؛
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۶۲۱؛ قرشی، مفردات نهج البلاغه، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ مكارم شيرازى، پيام امام امير المومنين(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۴۰۸-۴۰۹.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۱۱۷-۱۱۸.
- ↑ مكارم شيرازى، پيام امام امير المومنين(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۴۱۰-۴۱۱.
منابع
- سید رضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، قم، دارالحجرة، ۱۴۱۴ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الأمالي، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- قدیریان، محمودرضا، عقیل و آهن سرخ، وبگاه ایران صدا، تاریخ بازدید: ۱۹ شهریور ۱۴۰۳ش.
- کافی، احمد، ماجرای جناب عقیل برادر حضرت علی عليه السلام درباره بيت المال (صوتی)، وبگاه آپارات، تاریخ بازدید: ۱۹ شهریور ۱۴۰۳ش.
- مكارم شيرازى، ناصر، پيام امام اميرالمومنين(ع)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۸۶ش.