مسجد صَعْصَعة بْن صوحان (جامع صعصعة بن صوحان) از مساجد تاریخی کوفه است که در نزدیکی مسجد سهله قرار دارد. بر اساس روایتی که سید بن طاووس عالم قرن هفتم قمری و دیگران نقل کرده‌اند، گروهی امام زمان(عج) را در مسجد صعصعه در حال عبادت مشاهده کرده‌اند، از این‌رو در برخی از کتاب‌های دعا، اعمال مخصوصی برای آن ذکر شده است.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | مسجد |
| مکان | کوفه |
| مشخصات | |
| مساحت | ۱۶۰ متر مربع |
| وضعیت | فعال |
| معماری | |
| بازسازی | ۱۳۸۷ق |
صعصعه و موقعیت مسجد
مسجد صعصعه، مسجدی است در کوفه که در فاصله حدود یکصد متری مسجد سهله قرار دارد.[۱] این مسجد منسوب به صعصعة بن صوحان از اصحاب امام علی(ع)، امام اول شیعیان است.[۲] صعصعه فردی خطیب و سخنور بوده که سخنرانی‌های مختلفی در دفاع از امام علی(ع) انجام داده است. امام علی(ع) او را از بزرگان اصحاب خود معرفی کرده و امام صادق(ع) نیز او را از معدود افرادی می‌داند که امام علی(ع) را آن‌گونه که شایسته‌اش است، شناخت.[۳]
همچنین در شهر عسکر در بحرین، قبری به صعصعه منسوب است که آن را نیز مسجد صعصعه بن صوحان می‌نامند.[۴]
جایگاه
شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان، مسجد صعصعه را از مساجد شریفه کوفه معرفی کرده که در نزدیکی مسجد زید بن صوحان قرار دارد و جماعتی امام زمان(عج) (دوازدهمین امام شیعیان که در غیبت به سر می‌برد) را در آن مشاهده کرده‌اند که نماز گزارده است.[۵]
ابن‌المشهدی در المزار الکبیر[۶] و شهید اول در کتاب المزار، [۷] فصلی را به فضیلت مسجد و اعمال مخصوص آن اختصاص داده‌اند. مسجد صعصعه در سال ۱۳۸۷ق بازسازی شده و ۱۶۰ متر مربع مساحت دارد.[۸]
اعمال
سید بن طاووس در کتاب اقبال، [۹] از محمّد بن ابی‌الرواد رواسی و شهید اول[۱۰] و ابن‌المشهدی[۱۱] از محمد بن عبدالرحمن تستری روایتی نقل کرده که امام زمان(عج) را در ماه رجب در آن مسجد مشاهده کرده که دو رکعت نماز گزارده و این دعا را خوانده است:
| متن | ترجمه |
| اللَّهُمَّ يَا ذَا الْمِنَنِ السَّابِغَةِ وَ الْآلَاءِ الْوَازِعَةِ وَ الرَّحْمَةِ الْوَاسِعَةِ وَ الْقُدْرَةِ الْجَامِعَةِ وَ النِّعَمِ الْجَسِيمَةِ وَ الْمَوَاهِبِ الْعَظِيمَةِ وَ الْأَيَادِي الْجَمِيلَةِ وَ الْعَطَايَا الْجَزِيلَةِ يَا مَنْ لَا يُنْعَتُ بِتَمْثِيلٍ وَ لَا يُمَثَّلُ بِنَظِيرٍ وَ لَا يُغْلَبُ بِظَهِيرٍ يَا مَنْ خَلَقَ فَرَزَقَ وَ أَلْهَمَ فَأَنْطَقَ وَ ابْتَدَعَ فَشَرَعَ وَ عَلَا فَارْتَفَعَ وَ قَدَّرَ فَأَحْسَنَ وَ صَوَّرَ فَأَتْقَنَ وَ احْتَجَّ فَأَبْلَغَ وَ أَنْعَمَ فَأَسْبَغَ وَ أَعْطَى فَأَجْزَلَ وَ مَنَحَ فَأَفْضَلَ يَا مَنْ سَمَا فِي الْعِزِّ فَفَاتَ نَوَاظِرَ [خَوَاطِرَ الْأَبْصَارِ وَ دَنَا فِي اللُّطْفِ فَجَازَ هَوَاجِسَ الْأَفْكَارِ يَا مَنْ تَوَحَّدَ بِالْمُلْكِ فَلَا نِدَّ لَهُ فِي مَلَكُوتِ سُلْطَانِهِ وَ تَفَرَّدَ بِالْآلَاءِ وَ الْكِبْرِيَاءِ فَلَا ضِدَّ لَهُ فِي جَبَرُوتِ شَأْنِهِ يَا مَنْ حَارَتْ فِي كِبْرِيَاءِ هَيْبَتِهِ دَقَائِقُ لَطَائِفِ الْأَوْهَامِ وَ انْحَسَرَتْ دُونَ إِدْرَاكِ عَظَمَتِهِ خَطَائِفُ أَبْصَارِ الْأَنَامِ يَا مَنْ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِهَيْبَتِهِ وَ خَضَعَتِ الرِّقَابُ لِعَظَمَتِهِ وَ وَجِلَتِ الْقُلُوبُ مِنْ خِيفَتِهِ أَسْأَلُكَ بِهَذِهِ الْمِدْحَةِ الَّتِي لَا تَنْبَغِي إِلَّا لَكَ وَ بِمَا وَأَيْتَ بِهِ عَلَى نَفْسِكَ لِدَاعِيكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ بِمَا ضَمِنْتَ الْإِجَابَةَ فِيهِ عَلَى نَفْسِكَ لِلدَّاعِينَ يَا أَسْمَعَ السَّامِعِينَ وَ أَبْصَرَ النَّاظِرِينَ وَ أَسْرَعَ الْحَاسِبِينَ يَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِينَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ وَ اقْسِمْ لِي فِي شَهْرِنَا هَذَا خَيْرَ مَا قَسَمْتَ وَ احْتِمْ لِي فِي قَضَائِكَ خَيْرَ مَا حَتَمْتَ وَ اخْتِمْ لِي بِالسَّعَادَةِ فِيمَنْ خَتَمْتَ وَ أَحْيِنِي مَا أَحْيَيْتَنِي مَوْفُوراً وَ أَمِتْنِي مَسْرُوراً وَ مَغْفُوراً وَ تَوَلَّ أَنْتَ نَجَاتِي مِنْ مُسَاءَلَةِ الْبَرْزَخِ وَ ادْرَأْ عَنِّي مُنْكَراً وَ نَكِيراً وَ أَرِ عَيْنِي مُبَشِّراً وَ بَشِيراً وَ اجْعَلْ لِي إِلَى رِضْوَانِكَ وَ جِنَانِكَ [جَنَّاتِكَ مَصِيراً وَ عَيْشاً قَرِيراً وَ مُلْكاً كَبِيراً وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ كَثِيرا | خدایا‌ای صاحب نعمت‌های فراوان و عطاهای قسمت شده، و رحمت گسترده، و قدرت فراگیر، و نعمت‌های برجسته، و موهبت‌های بزرگ، و بخشش‌های زیبا، و عنایات درخور، ای آن که به شباهت با چیزی وصف نشود، و به مثال و نمونه‌ای مثلش نزنند، و از سوی هیچ پنجه‌ای مغلوب نگردد، ای آن که آفرید و روزی داد، و الهام نمود و به سخن آورد، و نوآوری نمود و آغاز کرد، و برتر شد و بالا رفت، و اندازه داد و نیکو اندازه داد، و شلک داد و استوار نمود و حجّت آورد و رساند، و نعمت بخشید و فراوان گرداند و بخشید و افزون ساخت، و عطا فرمود و فزونی بخشید، ای که در عزّت بالا، پس از دیدگاه دیده‌ها درگذشت، و در لطف نزدیک شد پس از دغدغه افکار بیرون رفت، ای آن که در فرمانروایی یگانه است پس برای او در عرصه سلطنتش همتایی نیست، و به نعمت‌ها و بزرگ منشی تنهاست، پس برای او در عظمت جایگاهش ضدّی نیست، ای آن که در شکوه هیبتش دقایق و لطایف اندیشه‌ها سرگردان شده، و در برابر درک عظمتش دیدگان تیزبین خلایق وامانده است، ای آن که رخساره در برابر جلالتش به خواری افتاده، و گردن‌ها در برابر بزرگی‌اش فروتن گشته، و دل‌ها از ترسش هراسان شده است، از تو می‌خواهم به حق این ستایش که جز برای تو شایسته نیست، و به آن وعده‌ای که برای خوانندگانت از مؤمنین، خود را به آن پای بند کرده‌ای و به آنچه اجابت آن را برای دعاکنندگان بر خودت ضمانت نموده‌ای، ای شنواترین شنوایان، ای بیناترین بینایان، ای چابک‌ترین حسابرسان، ای صاحب نیروی استوار، بر محمّد خاتم پیامبران و بر اهل بیتش درود فرست، و در این ماه بهترین چیزی را که قسمت کرده‌ای نصیب من کن، و بهترین چیزی که در قضای خود حتم نموده‌ای بر من حتم کن، و آن را برای من به خوشبختی ختم کن، در زمره آنان که کارشان را به خوشبختی ختم نمودی، و تا زنده‌ام زندگی همراه با عنایاتی فراوان روزی ام کن، و بمیران خوشحال و آمرزیده، و از پرسش و پاسخ برزخ رهایی ام بخش، و نکیر و منکر دو فرشته مأمور بر سؤال مردگان را از من دور کن و مبشر و بشیر را که مژده دهندگان سعادتند به من بنمایان، و برایم به جانب خشنودی و بهشت راه همواری قرار ده و زندگی خوش و فرمانروایی بزرگی برایم مقرّر فرما، و بر محمّد و خاندانش درود بسیار فرست. |
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «مسجدهای مشهور کوفه»، پایگاه اطلاع‌رسانی شمسا.
- ↑ علوی، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ۱۳۸۹ش، ص۲۳۰.
- ↑ ابن‌داود، الرجال، ۱۳۴۲ش، ص۱۸۷.
- ↑ «مسجد صعصعة بن صوحان فی عسکر»، الاوقاف الجعفریه.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ص۴۰۹.
- ↑ مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۲۴.
- ↑ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۶۴.
- ↑ «مسجدهای مشهور کوفه»، پایگاه اطلاع‌رسانی شمسا.
- ↑ ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۲۱۲.
- ↑ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۶۴.
- ↑ مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۲۴.
منابع
- ابن‌طاووس، علی بن موسی؛ الإقبال بالأعمال الحسنة، محقق و مصحح، جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.
- ابن‌داود حلی، حسن بن علی بن داود، الرجال، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ق.
- شهید اول، محمد بن مکی، المزار، محقق و مصحح: محمدباقر موحد ابطحی اصفهانی، قم، مدرسه امام مهدی علیه‌السلام، ۱۴۱۰ق.
- علوی، سیداحمد، راهنمای مصور سفر زیارتی عراق، قم، معروف، ۱۳۸۹ش.
- محدث قمی، عباس، مفاتیح الجنان، اسوه، قم. بی‌تا.
- ابن‌مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، قیوم، ۱۴۱۹ق.
- الاوقاف الجعفریه، «مسجد صعصعة بن صوحان فی عسکر»، تاریخ مشاهده:۲۰ خرداد ۱۳۹۸ش.
- پایگاه اطلاع‌رسانی شمسا، «مسجدهای مشهور کوفه»، تاریخ مشاهده: ۲۰ خرداد ۱۳۹۸ش.