مراسم برائت از مشرکین
| آئین‌ها | |
|---|---|
 مراسم برائت از مشرکین حجاج ایرانی در بعثه رهبری در عرفات، مربوط به سال ۱۴۰۱ش | |
| زمان‌برگزاری | ایام حج |
| مکان برگزاری | عرفات، منا یا مکه |
| منشأ تاریخی | برائت از مشرکین پیامبر(ص) و امام علی(ع) |
| اوراد و اشعار | شعارهای ضد استکباری و اتحادی |
| آئین‌های مهم | |
| سینه‌زنی • افطاری • تشییع جنازه • تعزیه خوانی سایر آئین‌ها | |
مراسم برائت از مشرکین (به عربی: البراءة من المشرکین فی الحج) از مراسم‌های معروف حجاج ایرانی در مناسک حج است. این مراسم با پیام امام خمینی در حج سال ۱۳۵۸ش برای اولین بار برگزار شد.
در طول این مراسم، حجاج در محلی از پیش تعیین شده جمع شده و با سر دادن شعارهایی علیه آمریکا، اسرائیل و دعوت به اتحاد مسلمانان، راهپیمایی می‌کنند. همچنین در این مراسم، تحولات جهان اسلام مورد بررسی قرار گرفته و پیام رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران نیز قرائت می‌شود.
اهمیت و خاستگاه
مراسم برائت از مشرکین، یک سنت دینی-سیاسی است که هر ساله در زمان حج انجام می‌شود.[۱] رهبران جمهوری اسلامی ایران، همواره تأکید بر اجرای این مراسم دارند تا جنبه سیاسی حج، همچنان حفظ شود.[۲]
این مراسم با هدف اعلان برائت از سیاست‌های استکباری کفار و مشرکان و دعوت به وحدت مسلمانان در مقابله با آنان است.[۳] موضوع «نفی مشرکین» در آیاتی از قرآن از جمله آیه ۳ سوره بقره، آیه ۴ سوره ممتحنه[۴] آیه ۱ تا ۳ سوره توبه و آیه ۱۹ سوره انعام مورد اشاره قرار گرفته‌است.[۵]
نخستین بار برائت از مشرکین پس از نقض عهد آنان صورت گرفت. این واقعه پس از فتح مکه بود و خداوند با نزول آیات اول تا دهم سوره برائت، اعلام برائت از مشرکین را بر پیامبر تکلیف کرد. امام علی(ع) مأمور شد تا این آیات را در مراسم حج سال نهم قمری ابلاغ کند.[۶]
شیوه اجرا
در بین سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۶ش حجاج ایرانی و بعضاً غیر ایرانی، پیش از شروع مناسک حج، در محل معینی در مکه جمع می‌شوند و پس از شنیدن سخنرانی با موضوع تحلیل جهان اسلام و وقایع جاری در دنیا، به راهپیمایی می‌پرداختند.[۷]
از سال‌های دهه ۱۳۸۰ شمسی به بعد این مراسم صبح روز عرفه در محل بعثه رهبر جمهوری اسلامی ایران، در صحرای عرفات،[۸] با شعارهایی همچون «مرگ بر اسرائیل»، «مرگ بر آمریکا»، «یا ایها المسلمون اتّحدوا اتّحدوا»، و «تفرقه و اختلاف پیروی از شیطان است» از سوی حاجیان ایرانی و غیر ایرانی در پی تلاوت آیاتی از قرآن آغاز می‌شود[۹] و در ادامه، سرپرست حاجیان ایرانی، پیام رهبر جمهوری اسلامی ایران را به دو زبان فارسی و عربی می‌خواند. در پایان نیز قطعنامه‌ای خوانده می‌شود و زائران پس از هر بند، تکبیرگویان آن را تأیید می‌کنند.[۱۰]
تاریخچه
گزارش شده‌است که این سنت تا پیش از انقلاب اسلامی ایران، در مراسم حج اجرا نمی‌شد[۱۱] و از امام خمینی به عنوان احیاگر سنت برائت از مشرکین در موسم حج یاد کرده‌اند که پس از انقلاب اسلامی ایران، این سنت را در مراسم حج، اجرا نمود.[۱۲] همچنین امام خمینی را به عنوان پایه‌گذار روز برائت از مشرکین عنوان کرده‌اند.[۱۳]
حج خونین
حکومت سعودی در دوره‌های مختلف، با برگزاری این مراسم، مخالفت داشته‌است.[۱۴] در سال ۱۳۶۶ش، پس از آنکه حجاج قصد ترک مراسم برائت از مشرکین و رفتن به سمت حرم را داشتند، مورد هجوم نیروهای پلیس و امنیت عربستان قرار گرفتند. در این حادثه، بیش از ۵۰۰ حاجی کشته و هفتصد نفر دیگر زخمی شدند.[۱۵] پس از این رویداد در سال ۱۳۶۶ش، تا سال ۱۳۶۹ش از برگزاری این مراسم جلوگیری شد؛ اما در سال ۱۳۷۰ش با وجود تحریم‌های صورت گرفته، این مراسم برگزار شد. بعد از آن این مراسم در منا و عرفات برگزار می‌شود.[۱۶]
مبانی فقهی
گزارش شده‌است که در جای جای مراسم حج، نفی شرک و برائت از مشرکان وجود دارد. رمی جمرات و تلبیه از بارزترین این مراسمات است که نفی شرک و برائت از آن در آن وجود دارد.[۱۷]
امام خمینی در تشریح برائت از مشرکین، این مراسم را به اشکال گوناگونی می‌داند که باید به حسب زمان، انجام شود. بر همین اساس، بهترین زمان و مکان برای اجرای مراسم برائت از مشرکین، در ایام حج و در حرم است؛ چرا که در این صورت بیشترین تأثیر را خواهد داشت.[۱۸] امام خمینی در این دستور العمل به اصول تولی و تبری استناد کرده‌است.[۱۹]
برخی از اهل سنت به این مراسم با توجه به ممنوعیت جدال در حج، اشکال کرده‌اند و در مقابل، فقهای شیعه، این مراسم و شکل کلی آن را غیر از جدال می‌دانند که سبب مخاصمه مسلمانان نخواهد شد.[۲۰]
تک‌نگاری
- کتاب مبانی دینی و سیاسی برائت از مشرکان اثر جواد ورعی. این کتاب به زبان فارسی نوشته شده و انتشارات مشعر آن را منتشر کرده‌است.[۲۱]
پانویس
- ↑ «برائت از مشرکین در حج؛ عملِ سیاسی منطبق بر دستور قرآن»، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ «چرا هاشمی و روحانی مخالف اجرای مراسم برائت از مشرکین بودند؟»، خبرگزاری فارس.
- ↑ جمعی از نویسندگان، ره‌توشه حج، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۳۶۳.
- ↑ «برائت از مشرکین در حج؛ عملِ سیاسی منطبق بر دستور قرآن»، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ ورعی، مبانی دینی و سیاسی برائت از مشرکین، ۱۳۷۹ش، ص۵۱ و ۹۰.
- ↑ دشتی، «برائت از مشرکین»، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۶۲۸.
- ↑ دشتی، «برائت از مشرکین»، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۶۳۰.
- ↑ بیات، حج ۲۹، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۳.
- ↑ بیات، حج ۲۹، ۱۳۸۸ش، ص۱۷۰–۱۷۲.
- ↑ بیات، حج ۲۹، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۳.
- ↑ «امام خمینی احیاگر سنت برائت از مشرکین»، خبرگزاری جام‌جم آنلاین.
- ↑ ورعی، مبانی دینی و سیاسی برائت از مشرکین، ۱۳۷۹ش، ص ۷.
- ↑ «منافع حج از منظر قرآن و تبعات بی‌تدبیری‌های آل سعود»، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ «مراسم «برائت از مشرکین» برگزار شد»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ دشتی، «برائت از مشرکین»، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۶۳۰.
- ↑ دشتی، «برائت از مشرکین»، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۶۳۲.
- ↑ ورعی، مبانی دینی و سیاسی برائت از مشرکین، ۱۳۷۹ش، ص۹۱.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۲۰، ص۹۸.
- ↑ دشتی، «برائت از مشرکین»، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۶۲۸ و ۶۳۰.
- ↑ جمعی از نویسندگان، ره‌توشه حج، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۳۵۶.
- ↑ ورعی، مبانی دینی و سیاسی برائت از مشرکین، ۱۳۷۹ش، ص۸.
منابع
- امام خمینی، سید روح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش.
- بیات، حجت‌الله، حج ۲۹، تهران، مشعر، ۱۳۸۸ش.
- دشتی، محمد، «برائت از مشرکین»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش.
- ورعی، جواد، مبانی دینی و سیاسی برائت از مشرکان، تهران، مشعر، ۱۳۷۹ش.
- «برائت از مشرکین در حج؛ عملِ سیاسی منطبق بر دستور قرآن»، خبرگزاری ایکنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۲ش.
- «امام خمینی احیاگر سنت برائت از مشرکین»، خبرگزاری جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۲ش.
- «مراسم «برائت از مشرکین» برگزار شد»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۲ش.
- «منافع حج از منظر قرآن و تبعات بی‌تدبیری‌های آل سعود»، خبرگزاری ایکنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۲ش.
- «چرا هاشمی و روحانی مخالف اجرای مراسم برائت از مشرکین بودند؟»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۸ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
| بستگان |  | |
|---|---|---|
| استادان | ||
| شاگردان | ||
| نظریات | ||
| آثار مکتوب | تحریر الوسیله • صحیفه امام • شرح چهل حدیث • دیوان امام • مصباح الهدایه • کشف الاسرار • ولایت فقیه • سایر | |
| سیاست | ||
| نمایندگان | ||
| مکان‌های مرتبط | ||
| وابسته | ||
| اقسام |
|  | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| محرمات احرام | |||||||
| مراحل اعمال |
| ||||||
| زمانها | |||||||
| مکانها |
| ||||||
| مرتبط | |||||||