المقامات العلیة فی موجبات السعادة الابدیة (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ عباس قمی |
| موضوع | اخلاق |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | یک جلد |
اَلْمَقاماتُ الْعَلیّة فی موجِباتِ السَعادَةِ الْاَبَدیّة کتابی اخلاقی به زبان فارسی تألیف شیخ عباس قمی (متوفای ۱۳۵۹ق). این کتاب که خلاصه معراج السعاده نوشته ملا احمد نراقی بوده، در سال ۱۳۳۲ق در مشهد تالیف شده است. المقامات العلیة، حاوی یک مقدمه، دو باب و یک خاتمه است.
معرفی نویسنده
عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب(ع) دفن شد.
معراج السعاده
معراج السعاده، کتابی در اخلاق اسلامی با رویکرد عقلی و نقلی، تألیف ملا احمد نراقی (نراقی ثانی)، فرزند ملا محمد مهدی نراقی. این کتاب را می‌توان تلخیص فارسی کتاب جامع السعادات دانست که در آن مباحث اخلاقی با روش عقلی بیان شده است.
سخن مؤلف درباره معراج السعاده
محدث قمی در مقدمه اثر، کتاب معراج السعاده را بهترین کتاب در زمره کتب اخلاقی می‌شمارد که بر همگان لازم است آن را به همراه داشته باشند. او سپس توضیح می‌دهد که چون کتاب معراج، کَثیرُالحَجْم و پُروَزن است و برای مردم، حمل آن سخت و مشکل، پس آن را به صورت مختصر در ضمن چند مقام آورده است.[۱]
بخش‌های کتاب
محدث قمی، کتاب را در سال ۱۳۳۲ق و زمانی که در مشهد سکونت داشته، نگاشته است و یک مقدمه و دو باب و یک خاتمه را در بر دارد.[۲]
- باب اول: اسباب انحراف از طریق پسندیده و حصول اخلاق ناپسند و بیان قوای نفس انسانی؛ و در این چند فصل است:
- فصل اول: در بیان قوای روح
- فصل دوم: در بیان لذت و اَلَم قُوای روح
- فصل سوم: در بیان وظایف هر یک از قوای روح
- فصل چهارم: در بیان رذایل قوای روح
- فصل پنجم: در بیان افراط و تفریط در هر یک از صفات.
- باب دوم: در تفصیل اخلاق حسنه و رذیله، فوائد و مفاسد آنها و چگونگی کسب اخلاق حسنه و معالجه اوصاف مذموم، و مشتمل است بر پنج مقام:
- مقام اول: در بیان آن چیزی که متعلق به قوه عامله وهمیه که عدالت به معنی اعم باشد، یعنی میانه روی در جمیع امور
- مقام دوم: در بیان معالجه اخلاق ذمیمه که متعلق است به قوه عاقله
- مقام سوم: در بیان صفات رذیله و اخلاق حمیده که متعلق است به قوه غضبیه
- مقام چهارم: در بیان آنچه که متعلق است به قوه شهویه از رذایل و فضایل و راه‌های تحصیل آنها
- مقام پنجم: در بیان صفاتی که متعلق است به سه قوه عاقله و غضبیه و شهویه، یا دو قوه از این سه قوه از رذایل و فضایل . در این مقام ۲۵ صفت از رذايل اخلاقی با آیات و روایات مرتبط به آنها معرفی شده‌اند.
- خاتمه: مواردی که طالب تهذیب نفس، باید در نظر داشته باشد.[۳]
- نوبسنده در آغاز کتاب روح را در مملکت بدن همانند پادشاهی دانسته که کارگزاران و قُوایی در خدمت او هستند. قوای چهارگانه تحت فرمان عقل از نظر محدث قمی نویسنده کتاب عبارتنداز: عقل، شهوت، غصب و نیروی وهم و هر یک از این قوای چهارگانه دارای لذت و رنج‌هایی هستند. [۴]
نسخه‌ها
در مقدمه کتاب به دو نسخه خطی و سنگی اشاره شده است:
- نسخه اصل به خط نستعلیق نوشته شیخ عباس قمی در سال ۱۳۳۲ق در مشهد که در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
- نسخه چاپ سنگی در نجف، کاتب محمد علی تبریزی ۱۳۴۸ق.[۵]
چاپ‌ها
- چاپ افست سنگی به خط سید یحیی حسینی خوانساری در ربیع الاول ۱۳۶۷ق، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
- چاپ افست به خط سیف‌الله یزدانی دامغانی ۲۲ صفر ۱۳۷۵ق.
- چاپ بدون تحقیق و ذکر تاریخ چاپ، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
- چاپ با تحقیق سید محسن خرازی، مؤسسه در راه حق، ۱۳۶۴ش.
- چاپ با تحقیق جمشید غلامی نهاد، انتشارات نیایش، ۱۳۷۶ش.
- چاپ انتشارات نهاوندی، ۱۳۷۶ش.
- سیر و سلوک معنوی تحقیق سید مهدی شمس‌الدین، انتشارات قدس، ۱۳۸۰ش.
- المقامات العلیه خلاصه کتاب معراج السعاده، مقدمه محمدرضا جعفری‌نیا، انتشارات نسیم کوثر، ۱۳۸۳ش.
- اخلاق و آداب، خلاصه «معراج السعادة» و «حلیة المتقین» به کوشش کنگره بزرگداشت محدث قمی، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.[۶]
- این کتاب توسط شیخ احمد وهبه با همان نام المقامات العلیة فی موجبات السعادة الابدیة به زبان عربی ترجمه و توسط دارالهادی لبنان درسال ۱۴۲۱ق، ۲۰۰۰م.به چاپ رسیده است.[۷]
پیوند به بیرون
پانویس
- ↑ قمی، المقامات العلیه، ۱۳۸۹ش، ص۲۵.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۲۲، ص۱۳.
- ↑ قمی، المقامات العلیة، ۱۳۸۹ش، فهرست کتاب.
- ↑ قمی، المقامات العلیه،۱۴۲۱ق، ۲۰۰۰م، ص۱۱.
- ↑ قمی، المقامات العلیه، ۱۳۸۹ش، ص۲۵.
- ↑ قمی، المقامات العلیه، ۱۳۸۹ش، ص۲۵و۲۶.
- ↑ https://noorlib.ir/book/view/78126/المقامات-العلية-في-موجبات-السعادة-الأبدية?pageNumber=3&viewType=pdf
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء.
- قمی، عباس، اخلاق و آداب، خلاصه «معراج السعادة» و «حلية المتقين» به کوشش: کنگره بزرگداشت محدث قمی، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.