علی بن حسن طبرسی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علی بن حسن بن فضل بن حسن طَبرِسی |
| لقب | طبرسی |
| تاریخ وفات | حوالی ۶۰۰ق |
| خویشاوندان سرشناس | امین‌الاسلام طبرسی(جد)، حسن بن فضل طبرسی(پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید جلال‌الدین موسوی |
| تألیفات | مشکاة الأنوار |
علی بن حسن طَبرِسی از عالمان شیعه و محدثان امامیه در قرن ششم هجری است. او فرزند حسن بن فضل طبرسی، صاحب کتاب مکارم الأخلاق و نوه امین‌الاسلام طبرسی، مؤلف تفسیر مجمع البیان است. کتاب مشکاة الأنوار، حاوی روایاتی درباره اخلاق بندگی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی، تآلیف اوست. اطلاعی از تاریخ تولد و درگذشت طبرسی در دست نیست.
زندگی‌نامه
تاریخ تولد و درگذشت علی بن حسن طبرسی از محدثان شیعه، روشن نیست؛[۱] اما عزیزالله عطاردی، مترجم کتاب مشکاة الانوار، معتقد است با توجه به اینکه جد علی بن حسن، یعنی امین‌الاسلام طبرسی، در سال ۵۴۸ق درگذشته، و از آنجا که به احتمال زیاد، وی جد خویش را درک کرده، پس می‌توان تاریخ درگذشت علی بن حسن طبرسی را حوالی سال ۶۰۰ق دانست؛ گرچه آقابزرگ تهرانی، او را از علمای قرن هفتم معرفی کرده است.[۲]
علی بن حسن طبرسی، در بسیاری از شرح‌حال‌ها و کتاب‌های رجال‌شناسی، نوه فضل بن حسن طبرسی، مؤلف تفسیر مجمع البیان دانسته شده؛[۳] با این حال، کتاب ریاض العلماء، نوشته میرزا عبدالله افندی و همچنین طبقات أعلام الشیعة، نوشته آقابزرگ تهرانی، علی بن حسن را «سِبط» فضل بن حسن طبرسی دانسته که به‌معنای نوه دختری است.[۴]
استادان
از میان مشایخ و اساتید علی بن حسن طبرسی، تنها نام سید جلال‌الدین بن حمزة الموسوی در آثار حدیثی و رجال‌شناسی ذکر شده و در کتاب مشکاة الأنوار، حدیثی از وی نقل شده است.[۵]
تألیف
علی بن حسن طبرسی، کتاب مشکاة الأنوار را نوشته که حاوی روایاتی درباره اخلاق بندگی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی است.[۶] کتاب مذکور، تنها اثری دانسته شده که در استناد آن به علی بن حسن طبرسی، اختلافی وجود ندارد.[۷] با اتکا به مقدمه کتاب، گفته شده است که وی، این کتاب را در تکمیل کتاب مکارم الأخلاق، نوشته پدرش، حسن بن فضل طبرسی نوشته است.[۸] با این حال، صالح الجعفری، در مقدمه‌ای که بر کتاب مشکاة الأنوار نگاشته، تصریح کرده است که تنها اشتراک میان کتاب علی بن حسن طبرسی و پدرش، موضوع آن دو کتاب است؛ و علاوه بر این، کتاب پدری وی ناقص نبوده است که نیازمند تکمیل باشد.[۹] علی بن حسن طبرسی در نوشتن کتاب مشکاة الأنوار، از محاسن برقی، و نیز آثاری از شیخ صدوق، شیخ مفید، و نیز جدش امین الاسلام طبرسی بهره برده است.[۱۰]
پانویس
- ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق، طبقات الفقهاء، ۱۴۱۹ق، ج۷، ص۱۶۴-۱۶۵.
- ↑ طبرسی، مشکاة الانوار، ۱۳۷۴ش، ص۵.
- ↑ نگاه کنید به: طبرسی، مشکاة الانوار، ۱۳۷۴ش، ص۵.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۴۸۰-۴۸۱؛ همچنین نگاه کنید به: طبرسی، مشکاة الانوار، ۱۳۷۴ش، ص۵.
- ↑ طبرسی، مشکاة الأنوار، ۱۳۸۵ق، ص۴۳؛ آقابزرگ تهرانی، طبقات أعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۵.
- ↑ احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۰.
- ↑ احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۲۷۹-۲۸۰.
- ↑ محدث نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۲۷-۳۲۸؛ افندی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۴۸۰-۴۸۱.
- ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق، طبقات الفقهاء، ۱۴۱۹ق، ج۷، ص۱۶۴.
- ↑ احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۰.
یادداشت
منابع
- احمدپور، مهدی و دیگران، کتابشناخت اخلاق اسلامی: گزارش تحیلی میراث مکاتب اخلاق اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۵ش.
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات أعلام الشیعة، ج۳، بیروت، دار إحیاء التراث العربي، ۱۴۳۰ق/۲۰۰۹م.
- افندی الاصبهانی، میرزا عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۵، به اهتمام سید محمود مرعشی و تحقیق سید احمد حسینی، قم، مکتبة آیت الله الرعشی العامة، ۱۴۰۱ق.
- طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ق.
- طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ترجمه عزیزالله عطاردی، تهران، عطارد، ۱۳۷۴ش.
- اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق، طبقات الفقهاء، با اشراف جعفر سبحانی، قم، مؤسسة الإمام الصادق، ۱۴۱۹ق.
- محدث نوری، حسین بن محمدتقی، خاتمة مستدرک الوسائل، ج۱، تحقیق مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، بیروت، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۲۹ق/۲۰۰۸م.