کتابفروشی اسلامیه از مراکز قدیمی توزیع و نشر کتب شیعی در تهران که در سال ۱۲۸۰ش تأسیس شده است. بحارالانوار، وسائل الشیعه، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، الاصول من الکافی و حقوق مدنی از جمله ۷۰۰ عنوان کتاب انتشار یافته در این مرکز است. سید محمدعلی کتابچی مؤسس این مرکز بوده است.
انگیزه تأسیس
خانواده کتابچی شغل کتابفروشی داشتند و در سال ۱۲۸۰ش کتابفروشی اسلامیه را برای توزیع کتب شیعی تأسیس کردند؛ اما محمدعلی کتابچی در کنار فروش کتاب، به دلیل علاقه به نشر کتاب‌های مذهبی، چاپخانه اسلامیه را در سال ۱۳۰۰ش تأسیس کرد. بعدها فرزندان او سید احمد و سیدجلال اداره این مجموعه را به عهده گرفتند.[۱]
تاریخچه
کتابفروشی اسلامیه به همت سیدمحمدعلی کتابچی در سال ۱۲۸۰ش در تیمچه حاجب‌الدوله بازار تهران راه‌اندازی شد؛ اما بعد از این‌که کتاب‌فروشی‌های تیمچه حاجب‌الدوله آن‌جا را ترک کردند، وی کتابفروشی را در مکان وزارت دارایی سابق در ناصرخسرو، راه انداخت. اما در زمان رضاشاه که می‌خواستند آن‌جا وزارت دارایی را تأسیس کنند، او کتابفروشی را به باب همایون منتقل کرد. بعد از مدتی، سیداحمد کتابچی فرزند سید محمدعلی، کتابفروشی کنونی را در خیابان پانزده خرداد خریداری کرد و کتابفروشی اسلامیه تاکنون در این‌جا پابرجاست.
ابتدا عنوان این کتابفروشی، کتابفروشی علمی اسلامیه بود؛ بعدها عنوان «اسلامیه» انتخاب شده و ماندگار شد. سال ۱۳۰۰ نیز در کنار کتابفروشی، انتشارات اسلامیه راه‌اندازی شد. کتاب‌ها اوایل از بمبئی و پاکستان وارد می‌شد؛ اما بعدها با ظهور چاپ سنگی، قرآن و ادعیه در چاپخانه اسلامیه و در ایران منتشر شد. قبل از اسلامیه کتاب فروشی‌های دیگری هم بودند اما به مرور تعطیل شدند و این کتابفروشی، قدیمی‌ترین کتابفروشی است که از آن زمان تاکنون به فعالیت خودش ادامه داده است.[۲]
مروری بر آثار و کتاب‌ها
سیدجلال کتابچی مدیر و مالک امروزی کتاب فروشی اسلامیه گفته است که تاکنون حدود ۷۰۰ عنوان کتاب، از این ناشر منتشر شده است که بهترین آن‌ها به نظر او، کتاب شرح اصول کافی است؛ اما چاپ «وسائل الشیعه» در ۲۰ جلد ۷۰۰ صفحه‌ای نیز روزهای خاطره‌انگیزی برایشان بوده است. اما یکی از کتاب‌هایی که ۲۷ بار توسط تجدید چاپ شد، کتاب شش‌جلدی سید حسن امامی است. مضمون کتاب دربرگیرندهٔ حقوق مدنی و فقهی بود که هنوز در دانشگاه‌های حقوق و قضا تدریس می‌شود و جزو کتاب‌های خوب دربارهٔ قانون اسلامی و فقه مدنی است.[۳] [۴]
قرآن مجید، مفاتیح الجنان، منتهی الآمال، حلیة المتقین، عین الحیوه و حیات القلوب از جمله کتاب‌هایی است که در چاپخانه سنگی اسلامیه به چاپ رسید. از اقدامات این موسسه، چاپ و انتشار قرآن مجید به خط طاهر خوشنویس و سیدحسین میرخانی است. در کنار این کتاب‌ها، کتابفروشی و چاپخانه اسلامیه به چاپ کتاب‌های درسی ابتدایی قدیم از قبیل کتاب اول، دوم، سوم و چهارم ابتدایی و انشا و گلستان سعدی و تقویم‌های نجومی نیز، به اندازه‌های خشتی و جیبی و بغلی و دیواری و سررسید، پرداخته است.[۵]
محمدباقر بهبودی در تصحیح کتاب با انتشارات اسلامیه همکاری می‌کرد وی کتاب‌های متعددی تصحیح کرد اما مهم‌ترین تصحیح او بحارالانوار علامه مجلسی است که شمار آن‌ها بالغ بر هشتاد جلد - از صد و ده جلد - است. این کتاب با همکاری دار الکتب الاسلامیه و کتابفروشی اسلامیه انجام شد.[۶] انتشارات اسلامیه در سال‌های اولیه تأسیس کتابخانه آیت‌الله بروجردی قم هر سال تعدادی کتاب به این کتابخانه هدیه کرده است.[۷]
در زمان محمدرضا پهلوی کتابی به نام «الامام على صوت العدالة الانسانیة» نوشته جورج جرداق و با ترجمه ابوالحسن شعرانی در این مرکز چاپ شد که هم‌زمان با چاپ این کتاب، سید صدرالدین بلاغی نیز ترجمه‌ای از این کتاب منتشر کرد و از آن‌جا که وی وابسته به جبهه ملی بود، در زمان شاه توسط تیمور بختیار تحت تعقیب قرار گرفت و ساواک نسخه‌های چاپ شدهٔ او را ضبط کرد. از ترس این‌که کتابی را که این مرکز منتشر کرده بود، توقیف کنند، از میرزا عبدالله سعید تهرانی معروف به چهل‌ستونی کمک می‌خواهند. او نیز در تماسی تلفنی از تیمور بختیار خواست که او را ببیند و به وی گفت که من گفته‌ام این کتاب را سیداسماعیل منتشر کند و کتاب زیر نظر من ترجمه شده است و مطالبی برخلاف مسائل حکومتی ندارد؛ در نتیجه، بختیار هم دستور رفع توقیف کتاب را داد. میرزا عبدالله هم تعریضی اول کتاب نوشت و هنوز امضای او را در اول کتاب موجود است. مخاطب و مشتری این کتاب فروشی معمولا روحانیان بودند.[۸] [۹]
اسامی برخی از کتاب‌ها
- حقوق مدنی (شش جلد).
- ندای عدالت انسانیت.
- ستارگان درخشان.
- الاصول من الکافی.
- منتخب التواریخ.
- قرآن کریم.
- ناسخ التواریخ.
- کشف المراد.
- عین الحیوه.
- زادالمعاد.
- بحارالانوار.
- کتاب مستطاب مجالس المومنین.
- جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام.
- وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه.
- طریق البکاء، در مصائب خامس آل عبا[۱۰]
وضعیت کنونی
کتابفروشی اسلامیه در حال حاضر در خیابان پانزده خرداد قرار دارد و سیداحمد کتابچی فرزند سید محمدعلی کتابچی اداره آن را بعهده دارد.[۱۱]
پانویس
- ↑ ماهنامه صنعت چاپ، شماره ۳۰۰ (خرداد ۱۳۸۶).
- ↑ آزاده شمس، در جست‌وجوی قديمی‌ترين كتاب‌فروشی تهران، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ آزاده شمش، در جست‌وجوی قديمی‌ترين كتاب‌فروشی تهران، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ در جست‌وجوی قدیمی‌ترین کتابفروشی تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ ماهنامه صنعت چاپ، شماره ۳۰۰ (خرداد ۱۳۸۶).
- ↑ مجله علمی ـ پژوهشی پژوهشهای قرآن و حدیث (مقالات و بررسیها)، سال چهل و هفتم، شماره دوم پاییز و زمستان. سخن سردبیر.
- ↑ واقفان و اهداءکنندگان کتاب، سایت کتابخانه آیت‌الله بروجردی.
- ↑ آزاده شمش، در جست‌وجوی قديمی‌ترين كتاب‌فروشی تهران، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ در جست‌وجوی قدیمی‌ترین کتابفروشی تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ انتشارات کتابفروشی اسلامیه، سایت بانک جامع اطلاعات کتاب ایران.
- ↑ آزاده شمش، در جست‌وجوی قديمی‌ترين كتاب‌فروشی تهران، خبرگزاری ایسنا.
منابع
- پرسابقه‌ترین چاپخانه‌های ایران، ماهنامه صنعت چاپ، شماره ۳۰۰ (خرداد ۱۳۸۶).
- مجله علمی ـ پژوهشی پژوهشهای قرآن و حدیث (مقالات و بررسیها)، سال چهل و هفتم، شماره دوم پاییز و زمستان. سخن سردبیر.
- آزاده شمش، در جست‌وجوی قديمی‌ترين كتاب‌فروشی تهران، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۱۴ شهریور ۱۳۹۰ش.
- در جست‌وجوی قدیمی‌ترین کتابفروشی تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- انتشارات کتابفروشی اسلامیه، سایت بانک جامع اطلاعات کتاب ایران.
- واقفان و اهداءکنندگان کتاب، سایت کتابخانه آیت‌الله بروجردی.