اللهم صل علی فاطمة و ابیها و بعلها و بنیها
.jpg) خطاطی صلوات حضرت فاطمه(س) | |
| اطلاعات روایت | |
|---|---|
| نامهای دیگر | صلوات مخصوص حضرت زهرا(س)، صلوات فاطمی(ع) |
| موضوع | توسل به حضرت فاطمه(س) |
| احادیث مشهور | |
| حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره | |
اللهم صل على فاطمة و ابیها و بعلها و بنیها یا «صلوات مخصوص حضرت زهرا(ع)» و یا «صلوات فاطمی(ع)»، مضمون دعایی است که برای برآوردهشدن حاجات خوانده میشود. همچنین به جایگاه و محوریت حضرت فاطمه(ع) در میان پنجتن اشاره دارد.
صلوات فاطمی(س) اگرچه از اهل بیت(ع) نقل نشده و همچنین در منابع قدیمی یافت نشده، اما برخی منابع از قرن پانزدهم هجری آن را ذکر کردهاند. مضمون این دعا در کتابهایی همچون امالی تالیف شیخ صدوق (درگذشته ۳۸۱ق)، مصباح نوشته کفعمی (متوفای ۹۰۵ق) و بحار الانوار فقط با عبارت «صَلَّى اللهُ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا» آمده است.
درباره تفسیر جمله «وَ السِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها» در این دعا احتمالات متعددی مطرح شده است؛ محمدهادی معرفت، از حدیثشناسان شیعی، آن را اشاره به اسرار نبوت و امامت دانسته و حسینعلی منتظری، از مراجع تقلید، آن را مرتبط با اهلبیت(ع) و فرزند سقطشده حضرت زهرا(س) میداند. محمدتقی بهجت و میرزا جواد تبریزی نیز این عبارت را به امام زمان(ع) و قیام ایشان تفسیر کردهاند.
برخی از عالمان دینی همچون ملاعلی معصومی (درگذشته ۱۳۵۷ش) برای برآورده شدن حاجات و انجام استخاره، این دعا را میخواندند. همچنین خواندن صلوات حضرت زهرا(س) در قنوت نماز توصیه شده است.
جایگاه و اهمیت
در مجالس مذهبی عبارت «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی فاطِمَة وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بَنیها وَ سِرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ» به صلوات مخصوص فاطمه زهرا(س) یا صلوات فاطمی(س) مشهور است.[۱] این صلوات به عنوان دعایی برای توسل به حضرت فاطمه(س) و برآورده شدن حاجات شناخته شده است.[۲] همچنین گفتهشده که این دعا به نقش محوری حضرت رهرا(س) در میان پنجتن اشاره دارد.[۳]
احمد رحمانی همدانی، نویسنده کتاب فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی، نقل میکند که استادش ملاعلی معصومی همدانی (درگذشته ۱۳۵۷ش) هنگام توسل به حضرت زهرا(س)، ۵۳۰ مرتبه این صلوات را میخواند: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی فاطِمَة وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بَنیها بِعَدَدِ ما اَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ». همچنین برای برآوردهشدن حاجت خود، این دعا را میخواند: «إِلهی بِحَقِّ فاطِمَة وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بَنیها وَ السِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها».[۴]
سید موسی شبیری زنجانی، از مراجع تقلید شیعی، در کتاب جرعهای از دریا آورده است که ملاعلی معصومی پیش از استخاره با قرآن، دعای «إِلهی بِحَقِّ فاطِمَة وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بَنیها وَ السِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها، أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اللّهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» را میخواند. این روش را از استادش آقا احمد قمی، از علمای تهران، آموخته بود. آخوند میگوید، عظمت آقا احمد مانع شد تا از او مدرک این استخاره را بپرسم.[۵]
مرعشی نجفی، مرجع تقلید شیعی، خواندن صلوات فاطمی(ع) در قنوت نماز را توصیه کردهاند.[۶] به گفته وی، ابنطاووس معتقد است که حضرت زهرا(س) این صلوات را با عبارت طولانیتری در قنوت میخواندند؛[۷] با این حال، برخی پژوهشگران آن را نپذیرفته و احتمال دادهاند که این صلوات از دعاهای خود ابنطاووس باشد.[۸] همچنین گفته شده که این صلوات در زمان شیخ انصاری شهرت داشته است؛[۹] اما توسط بعضی حدیثپژوهان، مورد تردید قرار گرفته است.[۱۰]
تفسیر «سر المستودع فیها»
درباره تفسیر جمله «وَ السِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها» احتمالات متعددی مطرح شده است. از جمله آنها؛ محمدهادی معرفت، حدیثپژوه، احتمال داده که این عبارت به اسرار نبوت و امامت اشاره دارد.[۱۱] محمدتقی بهجت و میرزا جواد تبریزی، از مراجع تقلید شیعی، این جمله را به امام زمان(ع)[۱۲] و قیام ایشان[۱۳] تفسیر کردهاند.
حسینعلی منتظری، مرجع تقلید شیعه، بر این باور است که ممکن است منظور عبارت، اهلبیت(ع) باشد، زیرا حضرت زهرا(س)، مادر امامان(ع) هستند. همچنین فرزند سقطشده حضرت زهرا(س) نیز میتواند.[۱۴] برخی پژوهشگران نیز در مقالهای با عنوان «معناشناسی و مأخذیابی سرّ مستودع در صلوات فاطمی(س)»، ۲۰ احتمال درباره جمله «وَ السِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها» را مطرح کرده و به نقد و بررسی آنها پرداختهاند.[۱۵]
در منابع حدیثی
صلوات حضرت فاطمه(ع) اگرچه از اهلبیت(ع) نقل نشده[۱۶] و عالمان شیعی نیز در منابع قدیمی آن را ذکر نکردهاند؛[۱۷] اما در برخی منابع قرن پانزدهم هجری، مانند کتاب فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی[۱۸] و کتاب الصحیفة المهدی[۱۹] ذکر شده است. همچنین مرعشی نجفی با ارائه سندی از خود تا سید ابن طاووس، این صلوات را با عبارتی طولانیتر نقل کرده است.[۲۰]
مضمون این صلواتها در کتابهایی همچون امالی[۲۱] تالیف شیخ صدوق (درگذشته ۳۸۱ق)، مصباح[۲۲] نوشته کفعمی (متوفای ۹۰۵ق) و بحار الانوار[۲۳] با عبارت «صَلَّى اللهُ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا» آمده، اما به ادامه آن اشارهای نشده است.
متن و ترجمه
پانویس
- ↑ زارعپور، «معناشناسی و مأخذیابی سرّ مستودع در صلوات فاطمی (س)»، ص۲۷۹.
- ↑ مجتهدی، الصحیفة المهدیة، ۱۴۳۲ق، ص۲۷۶.
- ↑ معرفت، پرتو ولایت، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۷.
- ↑ رحمانی همدانی، بهجة قلب المصطفى(ص)، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۵۲.
- ↑ شبیری زنجانی، جرعه ای از دریا، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۶۵۰.
- ↑ طباطبائی یزدی، العروة الوثقی و التعلیقات علیها، ۱۴۳۰ق، ج۷، ص۴۴۰، همچنین بنگرید به: شریفی اشکوری، فقرات فقهیه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۸۲.
- ↑ طباطبائی یزدی، العروة الوثقی و التعلیقات علیها، ۱۴۳۰ق، ج۷، ص۴۴۰.
- ↑ زارعپور، «معناشناسی و مأخذیابی سرّ مستودع در صلوات فاطمی (س)»، ص۲۸۶.
- ↑ مجتهدی، الصحیفة المهدیة، ۱۴۳۲ق، ص۲۷۶.
- ↑ زارعپور، «معناشناسی و مأخذیابی سرّ مستودع در صلوات فاطمی (س)»، ص۲۸۵.
- ↑ معرفت، پرتو ولایت، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۷.
- ↑ تبریزى، صراط النجاة، ۱۴۲۷ق، ج۱۰، ص۳۸۴؛ همچنین بنگرید به: منتظری، پاسخ به پرسشهای دینی، ۱۳۸۹ش، ص۲۱۳.
- ↑ «عکسنوشت دوشنبه ۶ آذرماه ۱۴۰۲»، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت الله بهجت.
- ↑ منتظری، پاسخ به پرسشهای دینی، ۱۳۸۹ش، ص۲۱۳.
- ↑ برای نمونه بنگرید به: زارعپور، «معناشناسی و مأخذیابی سرّ مستودع در صلوات فاطمی (س)»، ص۲۸۹-۲۹۰.
- ↑ زارعپور، «معناشناسی و مأخذیابی سرّ مستودع در صلوات فاطمی (س)»، ص۲۸۲.
- ↑ مجتهدی، الصحیفة المهدیة، ۱۴۳۲ق، ص۲۷۶.
- ↑ رحمانی همدانی، بهجة قلب المصطفى(ص)، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۵۲.
- ↑ مجتهدی، الصحیفة المهدیة، ۱۴۳۲ق، ص۲۷۶.
- ↑ طباطبائی یزدی، العروة الوثقی و التعلیقات علیها، ۱۴۳۰ق، ج۷، ص۴۴۰.
- ↑ شیخ صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۲۷۶.
- ↑ کفعمى، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۵۰۶.
- ↑ مجلسی، بحارالانور، ۱۴۰۳ق، ج۸، ص۳۵.
منابع
- «عکسنوشت دوشنبه ۶ آذرماه ۱۴۰۲»، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت الله بهجت، تاریخ درج مطلب: ۶ آذرماه ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- تبریزى، جواد، صراط النجاة، قم، دار الصدیقة الشهیدة، چاپ اول، ۱۴۲۷ق.
- رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهراء سلام الله علیها بهجة قلب المصطفى(ص)، بیروت، مؤسسة النعمان، ۱۴۱۳ق.
- زارعپور، محسن، «معناشناسی و مأخذیابی سرّ مستودع در صلوات فاطمی (س)»، مجله مطالعات فهم حدیث، شماره پیاپی ۲۲، اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- شبیری زنجانی، موسی، جرعه ای از دریا، قم، مؤسسه کتاب شناسی شیعه، ۱۳۸۹ش.
- شریفی اشکوری، الیاس، فقرات فقهیه: رساله عملیه، قم، آل ایوب، ۱۳۸۱ش.
- شیخ صدوق، محمد بن على، الأمالی، کتابچى، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.
- طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی و التعلیقات علیها، مؤسسه جهانی سبطین(ع)، ۱۴۳۰ق.
- کفعمى، ابراهیم بن على عاملى، المصباح (جنة الأمان الواقیة)، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق.
- مجتهدی، مرتضی، الصحیفة المهدیة، قم، الماس، ۱۴۳۲ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانور الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- معرفت، محمدهادی، پرتو ولایت، قم، تمهید، ۱۳۸۴ش.
- منتظری، حسینعلی، پاسخ به پرسشهای دینی، قم، دفتر آیت الله العظمی منتظری، ۱۳۸۹ش.
پیوند به بیرون
- رسالة فی حقیقة السر، رسالة فی السر و حقیقة السر المستودع فی فاطمة الزهراء و یلیها شرح، محمدفاضل مسعودی.