یزید بن مغفل جعفی
 آرامگاه شهدای کربلا | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نسب/قبیله | مذحجی جعفی |
| خویشاوندان | حجاج بن مسروق جعفی |
| محل زندگی | کوفه |
| وفات | روز عاشورا، سال ۶۱ قمری |
| مدفن | حرم امام حسین(ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین (ع) |
یزید بْن مَغْفِل جُعْفی از شهدای کربلا. او در جنگ صفین و جنگ نهروان در سپاه امام علی(ع) جنگید. یزید از مکه با کاروان امام حسین(ع) همراه شد و در روز عاشورا در کربلا به شهادت رسید.
معرفی
یزید بن مَغفِل بن جُعف (عوف) بن سعدُالعشرة (العشیرة) مِذحَجی جُعفی پسرعموی حجاج بن مسروق جعفی (از شهدای کربلا) و از شجاعان و از شاعران شیعه بود.[۱] در منابع نام وی به صورت‌های مختلف ذکر شده است: یزید یا زید بن مَعقِل،[۲] بَدر بن مَعقِل،[۳] مُنذِر بن مُفَضَّل[۴] و بدر بن مَغفِل.[۵] البته بیشتر منابع از دو اسم یزید بن معقل و یزید بن مغفل جعفی نام برده‌اند.
محمدتقی شوشتری معتقد است که نام او در تاریخ تحریف شده است و با نام یکی از دشمنان اهل بیت(ع) که در کربلا حضور داشته است شبیه گردیده است.[۶] در کتاب‌های تاریخی و رجالی به دو یزید بن معقل اشاره شده است؛ یکی یزید بن معقل (یزید بن مغفل) جعفی که از شهدای کربلا است و دیگری یزید بن معقل بن عمیر بن ربیعه از لشکریان عمر سعد در دهم محرم سال ۶۱ هجری حضور داشت و به‌دست بریر بن خضیر از اصحاب امام کشته شد.[۷]
صحابی پیامبر(ص)
مرزبانی در کتاب معجم الشعرا او را از تابعان و پدرش را جزو صحابه دانسته ولی عبدالله مامقانی می‌نویسد: او دوران پیامبر(ص) را درک کرد و از صحابه پیغمبر بود و در دوران خلافت عمر در جنگ قادسیه حضور داشت.[۸] ابن حجر عسقلانی نیز یزید مغفل و برادرش زهیر را از صحابه ذکر کرده است.[۹]
یار امام علی(ع)
بر اساس گزارش‌های تاریخی، یزید بن مغفل، از اصحاب و یاران حضرت علی(ع) بود که در جنگ صفین در سپاه امام قرار گرفت. همچنین در دوران حضرت علی(ع) در زمانی که خوارج به رهبری خریت بن راشد در منطقه اهواز و ساحل دریا دست به شورش زده بودند، او در یاری امام شرکت نمود و فرماندهی میمنه سپاه را برعهده داشت که سرانجامِ این جنگ به شکست خوارج و کشته شدن خِرّیت منتهی شد.[۱۰] محمدتقی شوشتری صحابی بودن و نیز حضور او در جنگ‌هایی مثل جنگ با خِرّیت بن راشد (از خوارج) را رد کرده آن را به افراد دیگری مربوط دانسته است.[۱۱]
یار امام حسین(ع)
یزید بن مغفل در واقعه کربلا، در مکه همراه با حجاج بن مسروق جعفی به امام حسین(ع) ملحق شد و از آنجا تا کربلا آن‌حضرت را همراهی کرد، امام حسین(ع) در منزلگاه قصر بنی‌مقاتل حجاج بن مسروق جعفی و یزید بن مغفل جعفی را نزد عبیدالله بن حر جعفی فرستاد و از او درخواست یاری کرد.[۱۲]
در روز عاشورا، یزید بن مغفل در میدان نبرد این رجز را می‌خواند:
انا یزید وأنا ابن مغفلوفی یمینی نصل سیف منجلأعلو به الهامات وسط القسطلعن الحسین الماجد المفضلترجمه: من یزید و پسر مغفل هستم؛ و در کفم شمشیری است برنده و پیکانی چاک دهنده.
بدان وسیله در میان گرد و غبار بر مردم حمله می‌برم: در دفاع از حسین ارجمند و با فضیلت.
گفته‌اند که او چنان جنگی کرد که مانند آن دیده نشده بود. عده‌ای را کشت و آنگاه خود به شهادت رسید.[۱۳]
ابن حجر عسقلانی، رجزِ یزید بن مغفل را به‌گونه دیگری نقل می‌کند که با این رجز متفاوت است.[۱۴]
در زیارت‌نامه‌ها
در زیارت ناحیه مقدسه غیر معروف (زیارت الشهداء) بر او سلام داده شده است: «السَّلامُ عَلی زَید بن مَعْقِلِ الْجُعفِی» و در نسخه‌ای دیگر از همین زیارت، نام او «بدر بن معقل جعفی»[۱۵] ذکر شده و محتوای همین نسخه در برخی کتاب‌های رجالی آمده است.[۱۶] به گفته محمدمهدی شمس‌الدین در کتاب انصار الحسین، «مُنذِر بن مُفَضَّل جعفی» که در زیارت رجبیه امام حسین(ع) به او سلام داده شده همین یزید بن مغفل است.[۱۷]
پانویس
- ↑ طبسی، با کاروان حسینی، ج۱، ص۳۴۳-۳۴۴.
- ↑ طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۰۱؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌‌طالب، ۱۳۷۵ق، ج۳، ص۲۳۲.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۸۱.
- ↑ شمس‌الدین، أنصار الحسین، ج۱، ص۸۸.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۱۹۸.
- ↑ تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۹ق، ج۱۱، ص۱۱۵.
- ↑ نگاه کنید به طبری، تاریخ طبری، ج۴، ص۳۲۸-۳۲۹.
- ↑ طبسی، با کاروان حسینی، ج۱، ص۳۴۴.
- ↑ ابن حجر، الإصابة، ۱۹۹۵م، ج۶، ص۵۵۴.
- ↑ ثقفی، الغارات، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۱۲۸؛ حسینی شیرازی، ذخیرة الدارین، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۴۰۷؛ طبسی، با کاروان حسینی، ج۱، ص۳۴۴.
- ↑ تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۹ق، ج۱۱، ص۱۱۵.
- ↑ حسینی شیرازی، ذخیرة الدارین، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۴۰۷؛ طبسی، با کاروان حسینی، ج۱، ص۳۴۴.
- ↑ سماوی، إبصار العین، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۱۵۳؛ طبسی، با کاروان حسینی، ج۱، ص۳۴۴.
- ↑ ابن حجر، الإصابة، ۱۹۹۵م، ج۶، ص۵۵۴.
- ↑ ابن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۷۸.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۸۱.
- ↑ شمس‌الدین، أنصار الحسین، ص۸۸.
منابع
- ابن حجر عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۹۹۵م.
- ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب (علیهم‌السلام)، نجف، مطبعة الحیدریة، ۱۳۷۵ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت،دار التعارف للمطبوعات، ۱۳۹۷ق.
- حسینی شیرازی، سید عبدالمجید، ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین(ع)، تصحیح باقر دُرْیاب النجفی، قم، معاونیة دراسات جمعیة التاریخ الاسلامی، ۱۴۲۲ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة.
- تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۹ق.
- ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات، ترجمه عبدالحمید آیتی، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۷۴ش.
- سماوی، محمد بن طاهر، إبصار العین فی أنصار الحسین علیه‌السلام، قم، مرکز الدراسات الإسلامیة لحرس الثورة، ۱۴۱۹ق.
- سید بن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، محقق / مصحح: قیومی اصفهانی، جواد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.
- شمس‌الدین، محمدمهدی، أنصار الحسین، بیروت، الدار الاسلامیة.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
- طبسی، نجم‌الدین، با کاروان حسینی، تهران، پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، بی‌تا.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال طوسی، تحقیق جواد القیومی الاصفهانی قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین بقم المقدسة، ۱۴۱۵ق.